Clerc-ism, trí thức trùm chăn và lưu manh giả danh trí thức
Tháng 8/2010, trong bài “Tâm sự cùng giáo sư Ngô Bảo Châu: Đừng dây với hủi”, tôi có nhắc tới nhà toán học F. Sierpiński (1882-1969), một trong những đại diện hàng đầu của toán học Ba Lan, đã được Liên minh Thiên văn Quốc tế lấy tên đặt cho miệng núi lửa trên Mặt Trăng vào năm 1976.
Năm 1964, cùng với 34 trí thức Ba Lan khác, F. Sierpiński đã ký tên vào bản kiến nghị gửi nhà nước cộng sản Ba Lan phản đối sự kiểm duyệt. Thế nhưng sau đó, trước áp lực và đe dọa của an ninh, ông lại ký vào lá thư gửi nhật báo Anh quốc The Times khẳng định ở Ba Lan không có đàn áp chính trị và nhà chức trách Ba Lan không bôi nhọ Đài Âu châu Tự do (Radio Free Europe). Vào cuối đời Sierpiński rất hối hận về việc làm này.
Lúc ấy tôi viết, hy vọng Ngô Bảo Châu sẽ không bị cám dỗ bằng những lời ru có cánh của chính quyền Việt Nam, hay sự cám dỗ của vật chất… để không thể sống đúng với chính mình, rồi có lúc phải chịu bi kịch tinh thần như F. Sierpiński. [1]
Rồi không khí phấn hứng phát cuồng mừng đón Ngô Bảo Châu nhận Huy chương Fields; những nhận định gây tranh cãi về phiên toà Cù Huy Hà Vũ; Châu đóng cửa blog cá nhân; sự im lặng; và cuối cùng… cánh cửa căn hộ của Châu trị giá 700 ngàn USD, món quà nhận của Hà Nội, đã khép lại trong tôi hình ảnh Châu mà tôi từng khâm phục từ lá thư Châu gửi quốc hội phản đối khai thác bauxite Tây Nguyên.
Nói cho cùng, Huân chương Fiels là giải thưởng uy tín dành cho các nhà toán học dưới 40 tuổi, giá trị 15 ngàn đôla Canada, chẳng có gì khủng khiếp, sủng ái quá mức như ở Việt Nam. Gần với Giải Nobel hơn là giải thưởng toán học Abel, có giá trị khoảng 1 triệu USD.
Sau bài “Sự lạc quan vô tận” của Phạm Thị Hoài với thuật ngữ “đối lập trung thành” để chỉ những người “không hài lòng với hệ thống chính trị trong nhiều vấn đề lớn, công khai phản biện và tìm giải pháp thay đổi trong phạm vi các vấn đề đó, nhưng không đụng chạm, hay tránh đụng chạm đến nền tảng tồn tại của hệ thống” – đã có những tranh luận xung khắc. [2]
Chủ đề trí thức đã được cọ xát trong nhiều thập niên qua trên các diễn đàn Việt ngữ với sự xuất hiện của một số thuật ngữ như “trí thức quan văn”, “ngu trung”, “trí thức trùm chăn”, v.v… Do vậy, tôi không mấy hứng thú sa vào những cuộc thảo luận không hồi kết, thậm chí có thể bị thách đố khiêu khích.
Sau mấy ngày Tết, thấy dư luận sôi động với bài phỏng vấn Ngô Bảo Châu về vai trò trí thức Việt Nam trên tờ Tuổi Trẻ ngày 20/1/2012, khiến tôi tò mò. Không biết nhà toán học này lại nói gì.
Trong bài, Châu phản đối việc “coi phản biện xã hội như chỉ tiêu để được phong hàm trí thức”, và “trí thức là người lao động trí óc… Giá trị của trí thức là giá trị của sản phẩm mà anh làm ra, không liên quan gì đến vai trò phản biện xã hội“. [3]
Mặc dù có nói “việc đưa ra các phản biện có lập luận chặt chẽ là những đóng góp lớn cho xã hội”, “không có phản biện, xã hội đã chết lâm sàng”, định nghĩa về trí thức mà Châu đưa ra không đầy đủ và sự phản đối của Châu cũng không đúng.
Trí thức, nếu được “phong hàm”, thì phải gắn với vai trò phản biện xã hội, một trong những chỉ tiêu quan trọng nhất.
Giá trị của sản phẩm có thể “không liên quan gì đến vai trò phản biện xã hội” thật. Nhưng nếu nó được làm ra từ “lao động trí óc” thuần tuý, thì chẳng to tát gì hơn bộ bàn ghế đẹp được làm ra bằng bàn tay khéo léo của người thợ mộc. Tìm ra đáp số bài toán hay chứng minh bổ đề, trong ý nghĩa này, là sản phẩm của anh thợ toán.
Vai trò phản biện là chỉ tiêu xác định người trí thức mà con người đã có từ rất lâu, thiết nghĩ không nên sáng tạo gì thêm.
Khái niệm trí thức/intellectuel xuất hiện vào cuối thế kỷ 18 tại Pháp và Ý (liên hệ với illuminism, phong trào Khai Sáng).
Sau Công xã Paris (1871), trí thức được xác định không chỉ là những người có học vấn hay trình độ chuyên môn cao, mà trước hết phải quan tâm và có chính kiến trước các vấn đề chính trị-xã hội.
Cùng với vụ án Dreyfus (1895-1906), khái niệm trí thức được phổ biến rộng rãi, đặc biệt thường xuất hiện trong các tác phẩm của nhà văn Emile Zola, nguời đã dũng cảm phanh phui sự thật, cương quyết bảo vệ đại úy Alfred Dreyfus. Chính từ đây, người ta gắn trí thức với tinh thần bảo vệ “các giá trị dreyfus”, tức là chống lại sự bất công của ngành tư pháp dưới danh nghĩa lợi ích quốc gia.
Trong một bài luận về trí thức, giáo sư Chu Hảo viết:
“… Karl Marx đã coi trí thức là những người “phê bình không nhân nhượng những gì đang hiện hữu, không nhân nhượng với nghĩa rằng họ không lùi bước trước kết luận của chính quyền hoặc trước xung đột với chính quyền, bất cứ chính quyền nào”. Cần phải hiểu rằng ở đây Marx chỉ muốn nhấn mạnh trách nhiệm xã hội của người trí thức. “Những gì đang hiện hữu” là những bất cập của các chính sách xã hội hiện hành, chứ không thể là những chính sách hợp lý, tiến bộ. Người trí thức có năng lực phê phán và có tầm nhìn xa nên thường hay tỏ sự bất bình trước sự trì trệ và bất hợp lý một cách công khai và thẳng thắn“. [4]
Sau bài phỏng vấn Ngô Bảo Châu, nhà văn Nguyễn Quang Lập lên tiếng rằng, “không thể nghĩ đơn giản: trí thức là người lao động trí óc”, và “các nhà khoa học được coi là trí thức hay không phải xem xét họ đã dấn thân trong cộng đồng xã hội như thế nào, xưa nay đều thế cả“. [5]
Thế nhưng, một số nhà trí thức khi được xã hội ngưỡng mộ và chiều chuộng, thường ngộ nhận về mình, lâm vào trạng thái ảo tưởng, có lúc phát ngôn linh tinh.
Noam Chomsky, một khuôn mặt trí thức còn sống được nói đến nhiều nhất trên thế giới, nhiều người xem ông như một biểu tượng của sự thông thái, với công trình lý thuyết ngôn ngữ đồ sộ, tác động vào mọi lĩnh vực khoa học, được so sánh với nhà bác học Einstein. Trong các cuộc thăm dò những học giả qua mọi thời gian, Chomsky chỉ đứng sau Platon và Freud.
Vậy mà, nhà khoa học, chính trị gia Ba Lan M. Nowicki đã gọi Chomsky là “nhà trí thức ngu xuẩn nhất thế giới”.
Bởi vì, Chomsky đã ủng hộ R. Faurisson, một giáo sư của đại học Lyon, phủ nhận sự diệt chủng của Hitler đối với dân tộc Do Thái tại Holocaust và của Khmer Đỏ ở Campuchia. Chomsky đã khen ngợi nhà độc tài Nam Tư Milosevich, cho rằng, sự diệt chủng sắc tộc ở Srebrenica do báo chí dựng chuyện, còn Đông Âu dưới thời thống trị của Liên Xô là thiên đường thực…
M. Nowicki dẫn lời Richard Posner trong cuốn “Public Intellectuals”: “Có nhà khoa học khi đã đạt được danh vọng trong lĩnh vực của mình, có thể dùng uy tín để dạy đời người khác những vấn đề mà trong đó hắn ta chỉ là một thằng đểu, không hơn không kém”. [6]
Tôi nhớ lại nhận định về Chomsky của Nowicki xuất phát từ quan ngại của nhà văn Nguyễn Quang Lập: “Phát biểu của Châu, dù vô tình đi chăng nữa, sẽ làm cho đám trí thức trùm chăn được thể vênh vang, tiếp tục trùm chăn kỹ hơn nữa, trong khi vẫn có cớ để dè bỉu và chỉ điểm những trí thức chân chính“. [6]
Trên Facebook có bạn nói “nhận mình là trí thức mà câm, điếc, mù trước nỗi đau của đất nước, sung sướng hưởng thụ trước nghèo đói và họa mất nước vào tay ngoại bang“.
Thực ra các thuật ngữ “trí ngủ”, “trí thức trùm chăn”… là biến thể của khái niệm “clerc-ism” trong cuốn “Des La Trahison Clercs”, xuất bản năm 1927, của triết gia Pháp Julien Benda (1867- 1956).
“Clerc-ism” là thế giới quan, theo đó trí thức nên giữ khoảng cách với những vấn đề chính trị và không tham gia vào những tranh chấp chính trị. Những người theo “clerc-ism” có nhiệm vụ cống hiến cho công việc nghệ thuật hoặc khoa học, và tránh tham gia vào tiến trình sửa đổi thế giới hiện có. Vì vậy, những trí thức có thái độ này có thể liên đới với “escapism”, tức là chạy trốn các vấn đề của đời sống xã hội trong thế giới ảo tưởng và trí tưởng tượng.
Triết gia Julien Benda lên án sự phản bội của loại “trí thức-clercs”, vì họ đã gắn bản thân với thái độ nhún nhường, thỏa hiệp, xấu hổ và đi ra khỏi vai trò của mình như là người giám hộ các giá trị phổ quát (sự thật, công lý, lý trí).
R. Aron trong cuốn “Opium of the intellectuals” nêu ngắn gọn: “Trí thức là tác giả của ý tưởng trí tuệ và là một người quan sát thời cuộc“.
Có lẽ từ vai trò “quan sát thời cuộc” mà có chuyện hài hước của Ba Lan: Thằng bé hỏi “Trí thức là ai hả bố?, bố trả lời: “Là những kẻ chỉ biết chúi mũi đọc sách trong khi có TV và video”.
Jean-Paul Sartre, một triết gia thích nghịch lý, cho rằng trí thức là người hay xía vào các công việc không phải của mình. Nhưng trong thực tế ông bênh vực các nạn nhân của sự tra tấn tại Algeria, là thành viên của Tòa án Russell (cũng là một trí thức) xét xử tội phạm chiến tranh tại Việt Nam.
Albert Camus (1913-1960), được xem là một trong những trí thức nổi bật nhất châu Âu trong nửa sau của thế kỷ 20, Giải Nobel Văn học 1957, đặt dấu chấm trên chữ i: “Nhà văn là trí thức không thể là để phụng sự những người sáng tạo lịch sử, mà là phụng sự các nạn nhân của nó. Lẽ phải của sự sinh tồn nếu có, là nói thay cho những người mà họ không thể nói được“. Trong bối cảnh Việt Nam chúng ta có thể thêm ý: “hoặc là họ sợ hãi”!
Leopold Unger, bình luận gia và là một trí thức đối lập cộng sản Ba Lan cho rằng, “trí thức là người có ý thức trách nhiệm và trong một tình hình cụ thể từ chối tham gia vào việc lạm dụng pháp luật, lên án bất công và bác bỏ độc quyền tư tưởng với mục đích biện minh cho bạo lực và dối trá”.
“Với lính đánh thuê cũng như với các nô lệ người ta đã xây nên kim tự tháp, chứ không phải với máy vi tính. Dân chủ cũng vậy!”- Unger viết. [7]
Trong bài “Trí thức và quá trình dân chủ hoá – Kinh nghiệm Ba Lan”, Adam Michnik, người được tờ Financial Times xếp vào danh sách 50 nhà báo có ảnh hưởng nhất thế giới, một nhà tranh đấu dân chủ Ba Lan nổi tiếng, hiện là Tổng biên tập nhật báo tri thức lớn nhất Ba Lan Gazeta Wyborcza, viết:
“Cần phải nói rằng, giai tầng này (trí thức) giữ một vị trí đặc biệt trong hệ thống. Stalin gọi họ là ’những kĩ sư tâm hồn’. Vâng, họ là đối tượng chính của những vụ đàn áp, mà lại rất tàn khốc nữa. Nhưng mặt khác, chính quyền lại luôn sử dụng họ nhằm củng cố hệ thống. Không có nhóm xã hội nào được ve vãn và nịnh bợ như thế, ngoài tầng lớp “con ông cháu cha” (nomenclature) cộng sản ra thì không có giai tầng nào được nhiều đặc quyền đặc lợi như trí thức“.
Vì thế ông cho rằng, “trí thức phải là tiếng nói của xã hội đã bị bịt miệng“. “Đối với người trí thức thì chính trị là lựa chọn mang tính đạo đức. Người trí thức bước vào chính trị là để lấy sự thật chống lại dối trá của bộ máy, lấy sức mạnh của niềm tin chống lại thói vô nguyên tắc của bộ máy“. [8]
Định nghĩa về trí thức, từ điển Wikipedia tiếng Việt có nói đến “lưu manh giả danh trí thức” trong bộ máy cai trị và xem “đây là mối họa không gì có thể so sánh, nó sẽ tàn phá mọi giá trị mà nhân loại đã xây đắp lên bằng cả trí tuệ, mồ hôi, thậm chí bằng cả máu xương của biết bao triệu triệu con người“.
Adam Michnik cho rằng, “nhà nước không thể tồn tại lâu nếu nó không được những người có học ủng hộ“.
Chỉ giới có học giả danh trí thức, thì mới ủng hộ một nhà nước phi dân chủ, bóp nghẹt tự do, chà đạp nhân quyền và chính đám này “chui vào đục khoét, tác oai, tác quái trong hệ thống cai trị đất nước“. [9]
Do đó, chừng nào những tên lưu manh giả danh trí thức chưa bị vạch mặt triệt để trước công luận, chừng nào trí thức chưa lột xác khỏi vỏ “đối lập trung thành”, chưa dấn thân sử dụng hết vai trò phản biện phục vụ cộng đồng và lý tưởng tự do dân chủ, chừng đó chưa thể có một phong trào quần chúng rộng lớn cho sự thay đổi xã hội Việt Nam.
Và bởi vì, trí thức là người lý luận, tổ chức, định hướng cách mạng và đảm bảo xây dựng cấu trúc xã hội dân sự hiện đại hậu cách mạng – câu nói “mọi cuộc cách mạng đều từ trên xuống” của Michnik nằm trong nội hàm này – thì, cách mạng, tất nhiên, sẽ không nổ ra từ đầm Cống Rộc, cho dù Đoàn Văn Vươn được xem như một biểu tượng của người nông dân nổi dậy!
Lời kết
Hy vọng bài viết sẽ đóng góp chút ít cho những ai được “phong hàm” trí thức, hoặc tự “phong hàm” trí thức, nhìn nhận mình có phải là trí thức hay không.
Mỗi người trong từng hoàn cảnh sẽ tự vấn lương tâm. Tiếng nói lương tâm của trí thức phải cao hơn cả luật pháp bị áp đặt bởi nhà cầm quyền, giống như Voltaire bảo vệ Calas (tín đồ Tin lành bị chặt đầu tại Toulouse), Zola bảo vệ Dreyfus, hoặc gần đây Bourdieu bảo vệ nguời thất nghiệp, Pinter và Sontag bảo vệ tù nhân Guantanamo; cũng như Albert Camus lấy uy tín trí thức của mình bảo vệ “sự tôn trọng các giá trị lâu dài trước bất kỳ cấu trúc chính trị nào, và thậm chí cả hệ thống chính trị”.●
Ngày 01/02/2012
© 2012 Lê Diễn Đức – RFA Blog
——————————————————————-
Tư liệu và trích dẫn trong bài được sử dụng từ các tài liệu sau:
[1]: http://danluan.org/node/6093
[2]: http://www.bbc.co.uk/vietnamese/forum/2012/01/120117_phamthihoai_vn_intelligentsia.shtml
[3]: http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/2012/01/120102_vn_party_intellectuals_views.shtml
[4]: http://nguyenxuandien.blogspot.com/2010/06/gs-chu-hao-tim-hieu-ve-tang-lop-tri.html
[5]: http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/2012/01/120126_ngobaochau_feedback.shtml
[6]: http://wiadomosci.dziennik.pl/wydarzenia/artykuly/81868,najglupszy-intelektualista-swiata.html
[7]: http://wyborcza.pl/dziennikarze/1,95912,3998466.html
[8]: http://www.talawas.org/?p=2922
[9]: http://vi.wikipedia.org/wiki/Tr%C3%AD_th%E1%BB%A9c
Tác giả bài viết đã dẫn chứng định nghĩa về trí thức của nhiều nhân vật trên thết giới,kể cả Karl Marx.Nhưng trước tất cả những nhân vật ấy,VN ta đã có câu:
“Quốc gia hưng,vong,
Sĩ phu hữu trách”
Nghĩa đơn giản là đất nước hưng thịnh,hay suy vong,trí thức có trách nhiệm.
Vậy không cần những ai có cái”sừng”toán học”(tiếng Pháp là”bosse de mathématique”)như NBC để dậy thiên hạ biết trí thức là gi?!
Vì chính những”thấy dậy đời”như vậy,đang là kẻ bị nhà nước CSVN cho”mọc sửng”, hay là rơi vào bẫy “mở miệng mắc quai”,sau khi nhận nhà công cho bố mẹ ở,nhận ngân sách hàng trăm tỷ đồng để tùy TS xử dụng cho Viện Tính toán,.
Như vậy NBC cũng phải biết là nhà nước CSVN đã biết”tính toán”giỏi hơn là GS.TS.”Thích nhất Toán” NBC ?!
QUỐC GIA HƯNG VONG
THẤT PHU “HỮU CÁCH”
Người xưa nói quốc gia hưng vong thất phu hữu trách
Chữ là vầy nhưng xách bách xang bang
Nước thì nghèo dễ chi mấy ai sang
Trừ những kẻ ăn trên ngồi trước
“Trách” là vậy nên mới là “hữu trách”
Nhưng người dân cũng có “cách” của mình
Thất phu không “nói” linh tinh
Làm ăn cật lực để mình vươn lên
Chỉ đáng tiếc là anh trí thức
Hữu trách đây hay “hữu cách” mới là
Làm sao xã hội tiến ra
Làm sao dân tộc nước nhà vươn lên
Nếu chỉ biết đắp chăn trùm kín
Ấy còn thua hữu trách thất phu
Chuyện đời quả thật lu bù
Nói chơi vài tiếng để ru mộng người !
NGÀN KHƠI
Sự giáo dục từ gia đình là nền tảng vững chắc nhất để đào tạo ra một con người biết ứng xử với cộng đồng nhân sinh. Ngô Bảo Châu quá tự thị phát biểu linh tinh, khi gọi mọi người là con CỪU để chọn lối đi theo Lề… Tôi cho rằng: Ông/Bà Giáo – thân sinh của NB.Châu – không biết dạy dỗ con cái thành người hữu dụng cho một xã hội đang đến hồi bát nháo, sắp rơi vào tay Ngoại nhân, mà chỉ biết chạy theo vật chất, của cải, danh vọng… của một con CỪU bởi đảng CSVN xỏ mũi lôi đi!
Trí thức không bằng cục cứt, là trường hợp của NBChâu!!!
Vũ Đình Kh./
‘Ai chưa ý thức mình ăn gì để sống thì chưa phải là trí thức.’
Không thể gọi là trí thức những kẻ bịa ra đủ thứ tri thức, luật lệ để ‘Cưỡng Chế’ ruộng đất, đầm tôm, ghe cá… của những người ‘bán mặt cho đất, bán lưng cho trời’ để làm ra lương thực cho con người như anh Vươn ở Tiên Lãng cùng hàng triệu nông dân, ngư dân Việt Nam khác.
Những kẻ giả lơ hoặc đồng lõa với những hành vi cướp bóc này cũng không đáng gọi là trí thức.
McKeno
(Nguyên tư lệnh phó hãi quân Lèo ‘Clerc-ism’.)
NBC có phải là cánh tay nối dài cuả Đảng CS không đó
Vậy thì Noam Chomsky là loại trí thức nào đây?
Nếu là Chomsky, liệu bạn nên phát biểu về mọi đề tài như Chomsky hay chỉ chăm chú vào ngữ học và im lặng trước những đề tài mà bạn không thành thạo?
Nếu câu trả lời là điều gì liên quan đến lòng khiêm tốn, thì có phải mọi người nên thông cảm khi một nhà trí thức nào đó giữ im lặng trước các vấn đề hắn ta chưa biết rõ?
NBC thực ra nên giữ im lặng khi chưa nắm vững một số vấn đề xã hội thay vì tham gia bất cứ một cuộc tranh luận nào từ lề phải hoặc lề trái. Trong khi giữ im lặng, ông vẫn đóng góp được cho ngành nghề của mình.
Thay vì dồn ép NBC phải trở thành một Chomsky nói bậy, chúng ta hãy đặt ra một cái ngưỡng sau cùng. Đó là: đảng tịch Cộng Sản. Nếu NBC bước qua ngưỡng bằng cách gia nhập Đảng Cộng Sản, chúng ta thua một bàn. Ngược lại, bất cứ lúc nào chúng ta được tin NBC từ chối gia nhập Đảng Cộng Sản, chúng ta có thể ăn mừng.
Từ nay tới đó, chúng ta có thể trông đợi thỉnh thoảng NBC lên tiếng với một vài mệnh đề rắn mắt để chứng tỏ ông còn chưa “chết lâm sàng”!
SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TOÁN HỌC
Lượng liên tục có bao giờ gián đoạn
Đường cong lên cũng cứ thế mà lên
Đã nhận tiền nhận nhà thì tới Đảng
Làm đảng viên chẳng lý lại dừng a
Bởi vì dừng cũng trở thành đứt đoạn
Lại thành lui về con số không à
Chỉ có điều Châu đã thành dân Mỹ
Cũng chẳng sao vào đảng USA !
NON NGÀN
HAI THỰC THỂ CỦA CHÂN LÝ
Chân lý là cái đúng đắn chính xác và khách quan. Có hai thực tế chân lý là chân lý trong cuộc sống và chân lý trong lý thuyết hiểu biết, nhận thức, hay khoa học. Tất nhiên chân khoa học là chân lý tối thượng và bao trùm nhất. Đó là chân lý bao tỏa mọi lãnh vực khoa học, trong đó có cả triết học. Chân lý lý thuyết hay khoa học dĩ nhiên chi phối chân lý cuộc sống xã hội thực tế nhưng không thể ngược lại. Đó chính là ý nghĩa của khoa học, triết học và trí thức. Bởi vậy người trí thức ít nhất phải nhận ra được chân lý cuộc sống rồi mới nói đến chân lý khoa học. Nếu người trí thức chỉ có chuyên môn, tháp ngà, chỉ đắm đuối vào chân lý khoa học, không gắn liền gì vào cuộc sống chung quanh mình, đó là kiểu trí thức què, thong manh, chưa đáng kính lắm. Dĩ nhiên người chuyên môn khoa học hay triết học thì không dấn thân vào chính trị hay xã hội thực tiển bằng mọi giá, vì như thế cũng đã thủ tiêu hay quay lưng lại với trách nhiêm chính và chính đáng nhất của mình. Tuy nhiên, dầu mục đích cao nhất, duy nhất là khoa học lý thuyết, là chuyên môn, họ cũng có bổn phận, trách nhiệm phần nào đó với xã hội thực tế, đó là một phần nghĩa vụ bó buộc nhất định, nếu không ý nghĩa chuyên môn khoa học của họ thật sự cũng kém danh giá hay giá trị bao quát hoặc thực chất. Trường hợp điển hình này của nhà trí thức chân chính như Einstein ta hoàn toàn thấy rõ. Hay như nhà bác học Bruno bị đưa lên giàn hỏa trong thời trung cổ ở châu Âu cũng thế. Họ không quên chân lý cuộc đời mặc dầu chân lý khoa học họ không thể bỏ. Trong lãnh vực triết học, Socrate ở Hy lạp hay Khổng tử ở Á đông cũng vậy. Không thể vì danh vọng riêng tư, quyền lợi cá nhân, kể cả mạng sống để quay lưng lại với chân lý cuộc sống. Ngay như Nguyễn Công Trứ, nhà thơ chân tài của nước ta ngày xưa cũng vậy. Ông viết “lúc vị ngộ hối tàng nơi bồng tấc, hiêu hiêu nhiên điếu vị canh sằn, xe bồ luân dầu chưa gặp Thang, Văn, phù thế giáo một vài câu thanh nghị, cầm chính đạo để tịch tà cự bí, hồi cuồng loan di chướng bách xuyên”. Chính các tư tưởng phù thế giáo một vài câu thanh nghị, cầm chính đạo tịch tà cự bí, hồi cuồng loan di chướng bách xuyên, đó hoàn toàn là những thái độ trí thức chân chính và cần thiết. Bởi vì trong lòng nhà thơ kiêm nhà chính trị này “binh giáp tàng hung trung, vũ trụ chi gian giai phận sự”. Đó là cả ý nghĩa một nhà tư tưởng, một triết gia, chẳng thua gì ý thức của Nguyễn Bỉnh Khiêm hay Nguyễn Trãi.
Thế thì thời đại ngày nay là thời đại dân chủ, đó là chân lý khách quan. Mọi ý thức độc tài, độc đoán xã hội, đi ngược lại với chân lý khách quan đó cần phải bị phê phán, phản biện một cách chân chính, cần thiết, đó là ý nghĩa của mọi người trí thức hiện đại. Bất kỳ ở đâu cũng vậy, ở nước nào cũng vậy. Bởi vì mọi cái gì sai sẽ đẻ ra mọi cái tiêu cực khác nhau. Chân lý khoa học là thế đấy. Chỉ cần nắm một mối mà gỡ ra trăm mối, đó là ý tưởng “dĩ nhất quán chi” hay “dĩ nhất ngung” của Khổng tử ngày xưa cũng thế. Cho nên bất kỳ học thuyết nào sai lầm, chính thể nào sai lầm, cá nhân hay tập thể nào sai lầm, cho dầu ở bất kỳ mặt nào đó, người trí thức chân chính đều phải lên tiếng phê phán. Bởi sự phê phán không vì lợi lộc bản thân mà vì chân lý khoa học khách quan, vì xã hội thực tế, tức là vì cả hai mặt của chân lý như trên đã nói. Nên người trí thức là người có trình độ, năng lực, có khả năng nhận thức, hiểu biết và phát ngôn, không cứ phải là người có học vị hoặc bằng cấp. Bởi vế sau chỉ là điều kiện cần không phải là điều kiện đủ cho vế trước. Anh Ngô Bảo Châu hiện thời là người danh tiếng về toán học nhất của VN. Tất nhiên danh tiếng là nhờ giải thưởng toán quốc tế Fields, nhưng không hẵn anh đã là người duy nhất giỏi toán nhất trong đất nước VN hiện nay. Bởi vì không khí nào không có những giá trị vô danh trong xã hội, đặc biệt những giá trị vô danh đó mới làm nên tất cả. Ngay trong quân sự hay chiến tranh cũng thế, chính mọi chiến sĩ vô danh làm nên chiến thắng mà không phải duy nhất những ông tưỡng hữu danh. Song toán học cũng chẳng phải là triết học hay chính trị học hoặc xã hội học. Toán học đành là tư duy cơ bản nhất của con người bên cạnh tư duy triết học, nhưng toán học vẫn không phải là cái toàn diện hay toàn thể. Cho nên nhiều người qua cái danh tiếng nổi bật hiện có của anh Châu muốn đòi hỏi anh phải dấn thân thực tế cũng là điều tốt, song có khi cũng hơi quá đáng. Bởi vì dấn thân hay không, ngoài mục đích, cũng còn có tài năng, ý thức, hoàn cảnh hay ý muốn của một người. Nhưng đã là người trí thức, một là vì hoàn cảnh mình đành phải im lặng, hay trong một chừng mực nào đó mà bản thân hoặc khách quan cho phép, cũng chỉ có thể nói được những gì có ích cho đất nước, cho dân tộc, cho xã hội, không thể nói điều gì vô thưởng vô phạt hay hoàn toàn ngược lại. Ý nghĩa của người trí thức không phải ý nghĩa của người có học vị hay bằng cấp mà chính là ý nghĩa của người có nhận thức, có trách nhiệm, có ưu tư, có thiện chí về mọi vấn đề thuộc xã hội, chính trị, hay nói chung là có liên quan đến toàn dân và đất nước mà không thể quay mặt làm lơ trước mọi điều chưa chính xác, chưa khách quan vẫn còn đang xảy ra chính là như thế.
Võ Hưng Thanh
(02/02/12)
Bài viết thật có giá trị của một trí thức. Cám ơn tác giả đã cống hiến rõ ràng về tri thức.
Đọc bài tác giả LDĐ.,tôi thực sự tâm đắc với lời phê phán nhà ngôn ngữ học Noam Chomsky của chính trị
gia Ba Lan là “Nhà trí thức ngu xuẩn nhất thế giới” ! Một lời phê thẳng thừng và đích đáng !
Lý do đơn giản là người tài giỏi ở lãnh vực này không có nghĩa là cũng tài giỏi ở những lãnh vực khác.Ông
bác sĩ chỉ giỏi về y khoa nhưng về Nông nghiệp hay Kiến trúc,ông ta vẫn là kẻ ngu dốt vì không biết đến nơi
đến chốn như kỹ sư nông nghiệp hay kiến trúc sư !
Thế nhưng,người nổi tiếng tài giỏi,kiệt xuất (thực tài) thì đa số hay hợm mình,tự cao tự đại,coi trời bằng vung v.v.nên thường say máu tự cho phép mình phát biểu linh tinh,ngay cả tầm bậy như Noam Chomsky là 1 điển hình cho loại trí thức “không biết mình biết ta”,cứ tưởng mình giòi là muốn nói gì cũng được.Không
những ông ta ủng hộ những kẻ phủ nhận “holocaust”,mà còn có những lời nói nhăng nói cuội kiểu “cá mè một lứa” hay “bỏ chung một rọ” như chính trị Mỹ thực chất là độc đảng nhằm nói độc tài CS.và dân chủ Mỹ đều …độc đảng như nhau ! Điều này không có gì lạ vì ông ta vốn là thiên tả-thân cộng từng xuống đường phản chiến chống Mỹ,ủng hộ CS.hóa miền Nam VN.
Cái đáng trách của loại trí thức này là luôn nghĩ và hành động khác thiên hạ thì mới xuất sắc thượng thặng
nên hành động không giống ai,ngay cả gây tổn thương nghiêm trọng cho người khác và xã hội mà ông ta
không biết ngọn nguồn ra sao,chỉ là kẻ bàng quan,ngoại cuộc như cỡi ngựa xem hoa thế mà dám khệnh
khạng lên giọng “làm cha thiên hạ” ! Đó là kiểu trí thức mà Pascal Bruckner lên án là “vô trách nhiệm” !
Nếu Sartre từng sai lầm xuống đường hò hét ca ngợi đồ tể như Mao,Hồ nhưng sau ông bỏ đảng Cs.Pháp
thì N.Chomsky vẫn “chừng nào tật nấy” vẫn muốn “làm cha thiên hạ” !
Ngoài lý do về tâm lý cho mình tài giỏi thì không thể nào sai được,N.Chomsky còn có tính nổi loạn bẩm sinh
do thể chất nên suốt đời cứ làm chuyện “không giống ai”hòng tạo dấu ấn “tài năng độc nhất vô nhị”.Đó là
tính háo danh,ích kỷ,nên”trí thức ngu xuẩn nhất thế giới “gán cho N.Chomsky không phải không có lý !
Thật ra,khá nhiều trí thức có tài năng thực sự rất khiêm tốn như Newton,Einstein v.v.dù không phải đa số
nhưng vẫn là khá đông.Nói theo tỷ lệ thì tạm viết là 45/55.
Bài viết của tôi trên đây đã được gửi tới Ngô Bảo Châu và đã hiển thị trên Blog “Sổ tay Thích Học Toán” của Ngô Bảo Châu ở phần phản hồi của bài “Mười phân vẹn mười” tại link: http://www.ngobaochau.wordpress.com
HOAN NGHÊNH
Hoan nghênh ông Đức diễn nôm
Những gì ông thấy trong làng hôm nay
Lê dân ai nấy vui vầy
Lại còn gửi cả cho ngài Bảo Châu !
NON NGÀN
GS Ngô Bảo Châu nên đóng blog của Ông, tránh phát biểu linh tinh, kẻo có hại đến uy tín cá nhân. Học vị Giáo Sư-Tiến Sĩ, Ông chỉ được tín nhiệm ở khả năng chuyên môn, TUYỆT ĐỐI CHƯA XỨNG VỚI VAI TRÒ TRÍ THỨC; nếu miễn cưỡng do “người-nhà-nước” phong hàm, sẽ “được gọi” là TRÍ- THỨC-TRÙM-CHĂN, TRÍ NGỦ, TRÍ BỊ LIỆT KHÁNG !
Họ đang “phù phép” biến Ông thành cái loa tuyên truyền đánh bóng cho chế độ và để tưởng thưởng họ rộng rãi chi 650 tỉ đồng cho viện Toán-học-cao-cấp do Ông làm Viện Trưởng “tùy nghi sử dụng” !
Kẻ “sống trên mặt trăng”, xa lià ý thức cộng đồng, nhắm mắt trước bao bất công, đàn áp thì ĐỨC- ĐỘ Ở ĐÂU ? CÓ XỨNG DANH TRÍ THỨC MÀ KHÔNG BIẾT “PHẢN BIỆN”, CHÊ XẤU GHÉT ÁC ?