Lạm thu phí của người Việt Nam ở nước ngoài: Mập mờ các mức phí

Để ngăn chặn việc lạm thu phí, Bộ Ngoại giao đã quy định các đại sứ quán phải niêm yết công khai biểu mức phí và lệ phí tại các phòng khách và các trang web của các cơ quan đại diện VN ở nước ngoài, nhưng cho đến nay không phải sứ quán nào cũng thực hiện việc này. Cùng với đó, việc lạm thu các loại phí, nhiều hình thức vòi tiền khác bằng cách “giam” hộ chiếu, giấy tờ với các lý do quá nhiều việc hay máy in hỏng… xuất hiện ở một số nơi.

“Đục nước, béo cò”

Theo Biểu mức thu phí và lệ phí lãnh sự tại nước ngoài hiện nay (ban hành kèm theo Thông tư số 189/2012/TT-BTC ngày 9.11.2012 sửa đổi bổ sung Thông tư số 236/2009/TT-BTC ngày 15.12.2009 của Bộ Tài chính) thì cấp mới hộ chiếu là 70USD (tương đương 65EUR), gia hạn là 30USD (tương đương 27EUR); bổ sung, sửa đổi dán ảnh trẻ em là 15USD (tương đương 13EUR), cấp lại hộ chiếu bị mất là 150USD (tương đương 133EUR)…

Tuy nhiên do tình trạng không niêm yết công khai biểu mức lệ phí tại Sứ quán VN tại Bỉ khiến người đi làm thủ tục không biết đường nào mà lần và chỉ nhận được báo giá từ nhân viên lãnh sự, với nhiều cách giải thích mập mờ và khác nhau.

Một ví dụ thực tế để so sánh 2 trường hợp giống hệt nhau là đi làm khai sinh và hộ chiếu cho con mới sinh, một lưu học sinh VN – anh Lương Thiện Tài ở Leuven (Bỉ) – viết mail gửi sứ quán để hỏi thì được thông báo các mức phí: Làm hộ chiếu mới là 65EUR (phí quy định là 62EUR); Hợp pháp hóa giấy khai sinh do Bỉ cấp 25EUR (phí quy định là 9EUR); Ghi sổ hộ tịch là 25EUR (phí quy định là 4EUR); Đăng ký công dân 16EUR (phí quy định là 4EUR) với lời giải thích là “lệ phí dành cho lưu học sinh, chỉ thu dưới mức chi phí và bằng ½ lệ phí thông thường và tùy theo hồ sơ của từng trường hợp mà lệ phí có thể nhiều mục hơn hoặc ít hơn”.

Email của ông Nguyễn Thanh Đức – Bí thư thứ nhất – Lãnh sự trả lời chị Hải Yến về việc chậm trễ cấp hộ chiếu cho con gái chị Hải Yến và anh Cuypers Thierry.

Cũng đi khai sinh và làm hộ chiếu mới cho con, chị Hải Yến – công dân VN có chồng anh Thierry Cuypers sống tại Binche, Bỉ – lại nhận được “báo giá” làm hộ chiếu mới là 126EUR (cao hơn 61EUR so với quy định); Ghi sổ hộ tịch 25EUR (cao hơn 21EUR); Hợp pháp hóa khai sinh Bỉ 40EUR (cao hơn 31EUR); Cấp giấy khai sinh VN 20EUR (cao hơn 11EUR); 2 Bản sao khai sinh 10EUR/bản (so với phí quy định là 4EUR, 2 bản sao là cao hơn 12EUR) và Đăng ký công dân 16EUR (cao hơn quy định 11EUR). Phí cấp miễn thị thực cho vợ/chồng người nước ngoài kết hôn với công dân VN là 20USD/lần đầu và 10USD cho những lần sau thì anh Thierry đã bị Sứ quán VN tại Bỉ thu tới 50EUR. Tính sơ sơ so với Biểu mức quy định của Bộ Tài chính thì gia đình chị Hải Yến đã bị lạm thu thêm 177EUR (đúng theo quy định là 105EUR).

Ai quản lý nguồn lệ phí ngoại tệ?

Trên thực tế, mức cấp hộ chiếu mới 65EUR (tương đương 70USD) là mức phí đúng theo biểu mức của Bộ Tài chính cho tất cả các đối tượng và tất cả các sứ quán chứ không hề có quy định nào riêng cho “lưu học sinh” và thu “dưới mức chi phí và bằng ½ lệ phí thông thường” và cũng không có bất cứ quy định nào phân biệt lệ phí khai sinh cho con của cặp vợ chồng đều là người VN với cặp vợ chồng là người VN kết hôn với người nước ngoài.

Bằng cách nói tỏ ra thông cảm với lưu học sinh, thực chất họ đã 2 lần gian dối: Vẫn thu hơn giá làm hộ chiếu mới chứ không có giảm gì, và lạm thu cao ở các mục khác. Ngoài ra, với một số trường hợp, việc giải thích miệng và thu thêm phí không hóa đơn là “phải gửi hồ sơ về xác minh lý lịch ở VN” hoàn toàn trái với quy định.

Vì các giấy tờ nộp làm hồ sơ đã đều là giấy tờ của các cơ quan chức năng có thẩm quyền trong nước cấp, không có việc phải “xác minh lại lý lịch” hoặc nếu có thì nằm trong nghiệp vụ của sứ quán phải làm, và nếu điều này không có trong danh mục của biểu mức phí và lệ phí quy định thì không được phép “thu thêm”.

Chưa kể, Sứ quán VN tại Bỉ chỉ thu tiền mặt và phát hóa đơn không theo biểu mẫu quy định nào trong nước (hoặc mẫu của Bộ Tài chính phát hành hoặc mẫu quy định của Bộ Ngoại giao). Hóa đơn thu phí tại Sứ quán VN tại Bỉ không có bất cứ một dòng chữ, con dấu nào để định danh đây là hóa đơn do sứ quán phát hành. Như vậy làm sao Ngân sách nhà nước có thể quản lý minh bạch được nguồn lệ phí tại các cơ quan đại diện VN ở nước ngoài?

Theo báo Laodong