Chờ đợi gì trong hội nghị quốc tế Paris về ISIS?

Sáng thứ Hai 15 tháng Chín 2014, Hội Nghị Quốc Tế Về ISIS sẽ được tổ chức tại Paris, với sự tham dự của hơn 20 vị ngọai trưởng của những quốc gia đã đồng ý tham gia trong Liên Minh Quốc Tế Chống ISIS do Hoa Kỳ thành lập. Tòa Soạn có cuộc trao đổi ngắn với thông tín viên Nguyễn Văn Khanh về hội nghị được cả thế giới chú ý đến.

Hỏi: mục tiêu của hội nghị là gì?

Nguyễn Văn Khanh (NVK): theo lời ông Chánh Văn Phòng Tòa Bạch Ốc Denis McDonough, hội nghị nhắm vào nhiều mục tiêu khác nhau. Trước hết đây là cuộc gặp gỡ đầu tiên của những quốc gia đã nhận lời tham gia trong Liên Minh do Hoa Kỳ khởi xướng để cùng nhau đi đến mục tiêu là tận diệt Nhà Nước Hồi Giáo ISIS; điểm thứ nhì là các quốc gia dự hội nghị sẽ cùng nhau bàn thảo một kế hoạch hành động chung và điểm thứ ba là dựa vào kế hoạch đó, các nước sẽ được phân công –hay nói theo ngôn từ ngoại giao- là mỗi nước lãnh một trách nhiệm khác nhau, miễn làm sao đạt được kết quả càng sớm càng tốt. Ở điểm này, một viên chức thuộc Hội Đồng An Ninh Quốc Gia Hoa Kỳ có đưa ra một thí dụ khá rõ, nói rằng mỗi nước sẽ giữ một vai trò khác nhau, như có nước cung cấp phi cơ và đạn được để mở các cuộc không kích nhắm vào quân ISIS, có nước lãnh trách nhiệm cung cấp tin tức tình báo, và đương nhiên có những nước đứng ra lãnh trách nhiệm trang trải chi phí. Tôi còn nhớ ngay chính Tổng Thống Barack Obama cũng từng nói là nước Mỹ không thể một mình hoàn thành chiến lược tiêu diệt ISIS được, mà phải có sự yểm trợ, tham gia, đóng góp của cộng đồng thế giới.

Cũng cần nói thêm ở đây là mặc dù hội nghị diễn ra tại Paris, Tổng Thống Pháp ông Francois Holland sẽ đọc bài diễn văn khai mạc và chủ tọa cuộc họp, nhưng tất cả đều biết người có công lớn trong chuyện này chính là Ngoại Trưởng John Kerry. Paris cũng là chặng dừng chân cuối cùng của ông Kerry, sau chuyến đi kêu gọi thành lập Liên Minh kéo dài hơn 1 tuần lễ, khởi đầu là Âu Châu và NATO, sau đó là Trung Đông.

Hỏi: kết quả sẽ được thông báo ngay sau hội nghị Paris?

NVK: chưa có gì chắc chắn kết quả sẽ được thông báo ngay sau hội nghị. Hôm thứ Sáu vừa rồi, ông Kerry chỉ nói là có nhiều quốc gia đồng ý tham gia trong Liên Minh. Hôm qua (Chủ Nhật 14 tháng Chín 2014) ông Chánh Văn Phòng Tòa Bạch Ốc cũng chỉ cho biết là thứ Tư tới đây ông Kerry sẽ ra điều trần trước Quốc Hội Liên Bang về thành quả ông đạt được, trình bày cho Quốc Hội biết rõ vai trò của Hoa Kỳ cũng như của các nước. Có thể lúc đó mới biết được những quốc gia trong Liên Minh sẽ đóng vai trò gì, trách nhiệm như thế nào.

Hỏi: ISIS đang hoạt động ở Syria và Iraq. Có chung biên giới với cả 2 nước này là Iran, nhưng tại sao Iran lại không được mời dù họ cũng chống ISIS?

NVK: theo các nguồn tin ngoại giao thì thoạt đầu chính phủ Pháp có ý định mời Iran nhưng Hoa Kỳ không đồng ý. Lý do là vì một mặt chính quyền Tehran ủng hộ ý kiến thành lập liên minh diệt ISIS, nhưng họ đặt điều kiện chỉ nên diệt quân ISIS ở Iraq chứ không nên mở rộng chiến dịch không kích sang Syria. Đòi hỏi đó của Iran không gây ngạc nhiên cho mọi người vì đến bây giờ Tehran vẫn ủng hộ chính phủ độc tài của ông Bashar Al-Assad, trong lúc Hoa Kỳ và nhiều nước đồng minh công khai ủng hộ lực lượng nổi dậy lật đổ ông này. Theo quan điểm của Hoa Kỳ, mở rộng mặt trận sang Syria có nghĩa là vừa tiêu diệt ISIS vừa giúp lực lượng nổi dậy có cơ hội chiếm thế thượng phong, giúp họ đạt được mục tiêu lật đổ chính phủ Al-Assad. Chính vì khác biệt đó nên Hoa Kỳ không đồng ý mời Iran dự hội nghị quốc tế Paris.

Hỏi: như vậy những nước được mời dự hội nghị đều là những quốc gia chia sẻ toàn bộ lập trường của Hoa Kỳ?

NVK: điều đó đúng. Tất cả các nước dự hội nghị đều có chung quan điểm là phải tiêu diệt khủng bố ISIS, điển hình ngay chính tuyên bố của Liên Đoàn Ả Rập cũng nhấn mạnh tới điểm Nhà Nước Hồi Giáo ISIS là nguy cơ cho an ninh và hòa bình của khu vực cũng như của toàn cầu, và theo Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ, đã có một số nước Hồi Giáo Trung Đông bắn tiếng cho biết sẵn sàng tham gia vào những cuộc không kích ở Iraq và Syria để tiêu diệt quân Nhà Nước Hồi Giáo ISIS. Nhưng cần phải hiểu là có chung quan điểm và sẵn sàng làm việc chung không có nghĩa là các nước sẽ đồng ý với mọi đề nghị mà Hoa Kỳ nêu ra ở hội nghị Paris.

Hỏi: Tại sao vậy?

NVK: Mỗi quốc gia có một lý do khác nhau. Chẳng hạn như Thổ Nhĩ Kỳ là một đang giữ 49 công dân Thổ làm con tin, chính phủ Anh cũng bị bó tay vì một đạo luật ban hành từ năm ngoái cấm không được có bất kỳ hoạt động quân sự nào trên lãnh thổ Syria, hình như ông chủ nhà là Pháp vẫn nuôi ý tưởng Liên Minh hoạt động trong khuôn khổ một nghị quyết do Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc ban hành, tương tự như nghị quyết về Lybia cách đây vài năm. Khi ông Kerry nói có vài chục quốc gia ủng hộ, chúng ta cũng nên hiểu rằng bên cạnh những nước đòng vai trò chủ lực có những nước chỉ đóng góp tượng trưng. Điều quan trọng nhất là khi lập Liên Minh cần có mặt của nhiều quốc gia, thành ra chính Tổng Thống Holland của Pháp cũng nói rằng hội nghị Paris không nhằm giải quyết khó khăn của từng nước, mà nhắm vào mục tiêu là sự góp sức chung.

Hỏi: và sẽ không nói tới việc đổ bộ quân vào Iraq và Syria?

NVK: câu trả lời nghe được từ ông Chánh Văn Phòng Tòa Bạch Ốc là không. Về mặt quân sự, Hoa Kỳ và đồng minh không tính đến chuyện đổ bộ quân vào Iraq cũng như Syria, chỉ bàn đến kế hoạch không kích, chia sẻ tin tức tình báo và phí tổn. Nếu có đưa quân vào thì cũng chỉ là những cố vấn quân sự, đóng vai trò yểm trợ chứ không cầm súng chiến đấu. Đây là điều Hoa Kỳ đang làm và nghe nói có thể Australia cũng sẽ tham gia.

Hỏi: nhưng anh đừng quên cho đến bây giờ báo chí Hoa Kỳ và thế giới vẫn còn hoài nghi về khả năng chiến đấu của quân đội Iraq. Nhìn chung, tình hình có tốt hơn trước đây, nhưng chưa có gì đảm bảo là họ có thể đứng vững nếu không được sự hỗ trợ của Hoa Kỳ.

NVK: theo trình bày của ông McDonough thì tình hình bây giờ sáng sủa hơn trước rất nhiều, sau khi một chính phủ mới thành hình ở Baghdad, được sự hậu thuẫn của mọi lực lượng chính trị, được sự ủng hộ của cả tập thể Hồi Giáo Sunni cũng như tập thể Hồi Giáo Shiite. Theo cái nhìn của Tòa Bạch Ốc và đồng minh, đây mới là bước khởi đầu nhưng là bước khởi đầu rất tốt, sẽ dẫn đến kết quả như mọi người trông đợi. Cũng cần nói thêm là Tổng Thống Fouad Massoum của Iraq sẽ có mặt ở hội nghị Paris.

Hỏi: còn ở Syria thì sao? Tổng Thống Obama nói sẽ oanh kích ISIS ở Syria, nhưng chúng ta có biết nhiều về lực lượng nổi dậy muốn lật đổ chính phủ độc tài Al-Assad không?

NVK: theo lời ông Phụ Tá Đặc Biệt Shawn Turner của Hội Đồng An Ninh Quốc Gia thì trong 2 năm vừa qua, Hoa Kỳ đã có được mối quan hệ tốt với lực lượng nổi dậy Syria. Ông nói rõ mối quan hệ tốt này được định nghĩa là tốt cho quyền lợi của Hoa Kỳ và đồng minh, nhưng đồng thời cũng nói rõ rằng thành công hay không trong việc lật đổ chính phủ Al-Assad vẫn là nỗ lực của lực lượng nổi dậy. Hoa Kỳ chỉ đóng vai trò hỗ trợ chứ không phải là lực lượng chính.

Cám ơn anh.

 Nguyễn Khanh gửi đăng