Đồng bào tôi ơi

Kahlil Gibran, Nguyễn Ước dịch

Các người tìm kiếm gì, đồng bào tôi ơi,

có phải các người mong muốn tôi xây

những dinh thự nguy nga

được trang hoàng bằng ngôn từ rỗng tuếch vô nghĩa,

hay những đền đài

mái lợp bằng giấc mộng?

Hay các người ra lệnh cho tôi

hủy diệt những gì các gã nói dối

và các tên bạo chúa

dựng lên?

Tôi có phải, với mười ngón tay mình,

nhổ bật rễ những gì các tên quỉ quyệt

và các gã đạo đức giả

gieo trồng?

Đồng bào tôi ơi,

hãy nói lên những ước muốn

trên cả điên rồ

của các người!

Điều gì các người muốn tôi làm,

đồng bào tôi ơi,

tôi có phải kêu như mèo con

để làm vui bụng các người,

hay rống như sư tử cho hả dạ mình?

Tôi đã hát cho các người

nhưng không ai nhảy múa.

Tôi đã khóc trước mặt các người

nhưng không ai gào thét.

Tôi có phải hát với khóc trong cùng một lúc?

Linh hồn các người cồn cào vì đói

tuy hoa trái tri thức đang dồi dào hơn đá trong thung lũng,

cớ sao các người chẳng ăn?

Tâm hồn các người héo úa vì khát

tuy con suối sự sống đang chảy quanh nhà,

cớ sao các người chẳng uống?

Thủy triều dâng xong lại rút,

mặt trăng hết khuyết tới tròn

và các thời đại sau xuân là hạ,

vạn vật biến thiên như một Thượng đế chưa ra đời

và đang chuyển dịch giữa quả đất với mặt trời,

nhưng Chân lý chẳng chút đổi thay

và không bao giờ qua đi,

thế thì cớ sao các người

ra sức làm méo mó sắc diện của nó?

Tôi đã gọi các người giữa đêm thanh vắng

để chỉ cho thấy vinh quang của mặt trăng

và phẩm giá của các ngôi sao,

nhưng khi giật mình ra khỏi cơn ngủ say,

các người sợ hãi nắm chặt thanh gươm và nói:

“Kẻ thù ở đâu?

Chúng tôi trước hết phải giết nó!”

Sáng tinh sương khi kẻ thù đến,

tôi gọi nữa,

nhưng các người mãi miết ngủ vùi

và đang vật lộn với cuộc diễu hành

của những bóng ma trong giấc mộng.

Và tôi đã nói với các người,

“Chúng ta hãy cùng leo lên đỉnh núi

để nhìn vẻ đẹp thế giới”.

Và trả lời tôi, các người bảo,

“Dưới đáy sâu thung lũng này,

cha ông chúng tôi đã sống,

trong bóng râm thung lũng này,

cha ông chúng tôi đã chết

và được chôn cất.

Làm sao chúng tôi có thể bỏ nơi này

ra đi cho cái cha ông chúng tôi

không vinh danh nổi?”

Và tôi đã nói với các người,

“Chúng ta hãy cùng bước ra đồng cỏ

nơi phì nhiêu trải dài tới biển.”

Và trả lời tôi, các người rụt rè bảo:

“Tiếng hú của hố thẳm

sẽ làm tinh thần chúng tôi chết điếng,

cơn kinh hãi vực sâu

sẽ làm thân thể chúng tôi tê dại.”

Đồng bào tôi ơi, tôi đã yêu thương các người,

nhưng tình yêu ấy làm tôi đau đớn

và nó vô dụng cho các người;

hôm nay, tôi hận các người,

và oán hận này là cơn lũ cuốn sạch

các cành khô cùng những ngôi nhà xiêu vẹo.

Đồng bào tôi ơi, tôi đã thương xót

cơn yếu đuối của các người,

nhưng tình thương ấy chỉ

làm các người thêm nhu nhược,

làm gia tăng và dưỡng nuôi lười biếng,

những cái chẳng lợi ích gì cho sự sống.

Và hôm nay, tôi thấy rõ

sự khiếp nhược của các người,

là cái linh hồn tôi gớm ghiếc và sợ hãi.

Tôi đã gào lên

khi các người bị sỉ nhục và chịu phục tùng;

nước mắt thành suối của tôi như tinh thể nóng bỏng,

tuy rửa sạch màng che mắt tôi

nhưng không đốt cháy nổi

cơn suy nhược trì trệ của các người.

Những giọt nước mắt của tôi

không bao giờ với tới con tim hóa đá của các người

nhưng chúng tẩy sạch bóng tối

của cái tôi bên trong tôi.

Hôm nay,

tôi chế giễu sự đau khổ của các người

vì tiếng cười là sấm thịnh nộ

đi trước và chẳng bao giờ tới sau cơn bão.

Các người mong muốn gì, đồng bào tôi ơi,

có phải các người muốn tôi chỉ ra cho thấy

bóng ma của diện mạo các người

soi mình trên mặt nước bình lặng?

Hãy đến đây ngay, và hãy nhìn:

các người xấu xí biết mấy!

Hãy nhìn và ngẫm nghĩ!

Sợ hãi đã biến đổi tóc các người

thành bạc như tro;

nếp sống tiêu hoang nghị lực đã loang lên mắt các người,

biến chúng thành hốc lỏm âm u,

và sự hèn nhát đã chạm tới hai má các người

khiến chúng giờ đây hóp thành lũng sâu buồn thảm,

và Thần chết đang hôn lên môi các người,

để lại màu vàng vọt như lá mùa thu.

Các người tìm kiếm gì, đồng bào tôi ơi,

các người đòi hỏi gì trong cuộc đời,

nơi không còn kể các người

vào con cái của nó.

Linh hồn các người đóng băng

trong bàn tay nắm chặt của những tư tế

và pháp sư;

thân thể các người run lẩy bẩy

giữa móng vuốt của những gã bạo ngược

và kẻ làm đổ máu,

và đất nước các người rung như động đất

dưới bước chân diễu hành của quân thù xâm lược;

các người còn trông mong gì

cho dẫu có đang thẳng lưng trước vầng thái dương?

Cớ sao vẫn đứng trên chiến trường

khi các người

gươm kẹt cứng trong bao rỉ sét

và khiên đầy lỗ thủng?

Các người,

đạo đức giả là tôn giáo,

dối trá là đời sống, và

hư vô là chung cuộc;

thế thì  tại sao nói là đang sống?

Không phải Thần chết là kẻ an ủi duy nhất

của người khốn khổ sao?

Sự sống

là tuổi thanh niên đi với quyết tâm,

là tuổi trung niên đi với cần cù,

là tuổi cao niên đi với khôn ngoan,

còn các người, đồng bào tôi ơi,

các người mới sinh ra đã già nua yếu đuối,

và da các người héo úa

và đầu các người co rút,

vì thế biến thành lũ trẻ con

chạy vào vũng lầy lượm đá chọi nhau.

Tri thức là ánh sáng làm giàu hơi ấm cuộc đời,

và chỉ kẻ đi tìm cho ra nó mới được chia phần;

còn các người, đồng bào tôi ơi,

các người tìm kiếm bóng tối,

chạy khỏi ánh sáng,

và chỉ đứng chờ phép lạ

như đợi nước chảy ra từ tảng đá,

và sự khốn khổ của đất nước hôm nay

là tội ác của các người….

Tôi không tha thứ cho tội lỗi của các người

vì các người biết rõ các người đang làm gì.

Loài người là

dòng sông chói lọi đang hát theo cách của nó

khi mang theo những bí ẩn của núi

vào trái tim của biển,

còn các người, đồng bào tôi ơi,

các người là những đầm lầy tù đọng

lúc nhúc sâu bọ và rắn độc.

Tinh thần là

ngọn đuốc thiêng liêng xanh đang thiêu rụi,

nhai ngấu nghiến cây khô,

và bùng lên theo bão tố,

chiếu sáng khuôn mặt những nữ thần linh;

còn các người, đồng bào tôi ơi…,

linh hồn các người như tro tàn,

mãi mãi gió thổi tan tác trên tuyết

và bão tố hất tung khắp thung lũng.

Đồng bào tôi ơi,

các người đừng sợ bóng ma của Thần chết,

vì nó vĩ đại và đầy lòng thương hại

nên sẽ không đến gần sự hèn mọn của các người;

cũng đừng sợ hãi Dao găm

vì nó sẽ không chịu cắm vào

trái tim nông cạn của các người.

Tôi hận các người, đồng bào tôi ơi,

vì các người ghét vinh quang và vĩ đại.

Tôi khinh miệt các người

vì các người tự khinh miệt mình.

Tôi là kẻ thù của các người

vì các người không chịu thừa nhận rằng

các người là kẻ thù của thần linh.

 

© Nguyễn Ước

© Đàn Chim Việt