Viết từ Kiev: 48 giờ trước tổng tuyển cử – thấy toàn lo âu

Kiev với các trạm kiểm soát quân sự dọc đường. Ảnh http://rt.com/

Rõ ràng thành phố này thay đổi.

Hình ảnh đầu tiên đập vào mắt tôi là những toán binh sĩ cầm súng canh gác ở phi trường, trên đoạn dường dài 45 cây số từ sân bay về khách sạn, xe đi ngang qua 3 trạm kiểm soát do quân đội dựng lên, cách khách sạn chưa đầy một cây số cũng có một trạm gác, tất cả các xe đi qua đều phải chạy chậm lại.

Chỉ 2 năm trước, Kiev là một thành phố đầy sống động với Giải EURO 2012. Ngày nay sức sống của người dân thủ đô của Ukraine vẫn còn, nhưng vẫn không dấu được nét âu lo “không hiểu tình hình rồi sẽ ra sao”, như lời một hành khách ngồi cạnh tôi trên chuyến bay từ Munich vào Kiev. Là một công dân Ukraine đang sinh sống ở Đức, ông Viktor về lại quê nhà để dự lễ tốt nghiệp trung học của đứa con đỡ đầu và cũng để chứng kiến tận mắt “cuộc bầu cử mà tôi không biết sẽ giúp gì cho xứ sở này”. Lúc đứng xếp hàng chở đi qua hải quan, gặp một ông Mỹ tên John đến từ Cleveland, Ohio, để quan sát bầu cử, ông này cũng bảo “phải chờ một vài ngày nữa mới biết chuyện Ukraine sẽ như thế nào”. Vừa nói xong, ông Mỹ nhưng làm việc cho một tổ chức cổ võ dân chủ của Âu Châu nói thêm “nhiều khi phải chờ cả mấy tháng mới biết được, chứ không thể sớm hơn đâu”. Biết gì, tôi hỏi ngay. “Biết xem phản ứng của Nga như thế nào”, ông John trả lời.

Vài giờ đồng hồ sau khi tôi đến Kiev, tin tức cho biết Liên Bang Nga đã bắt đầu rút quân khỏi những địa điểm nằm dọc theo biên giới Ukraine mà họ đóng chốt từ tháng Ba tới giờ. Tin “tốt” đó không xóa được hình ảnh của tin “xấu”: lực lượng dân quân thân Nga nả súng vào một đồn canh của quân đội Ukraine nằm ngoài thành phố Donetsk, giết chết 16 người, gây thương tích cho 33 người, buộc chính phủ lâm thời Kiev phải lên tiếng yêu cầu Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc nhóm phiên họp khẩn cáo buộc chính phủ Nga vẫn không từ bỏ âm mưu can dự vào chuyện nội bộ của Ukraine, đang tìm cách “phá hoại bầu cử”. Thông cáo của Văn Phòng Thủ Tướng Arseniy Yatsenyuk cũng đưa đề nghị Hội Đồng Bảo An thông qua nghị quyết lên án Nga, thẳng thừng tố cáo người đứng đằng sau những vụ này chính là Tổng Thống Vladimir Putin, nhân vật mà tất cả những người dân Ukraine đều gọi là “kẻ phù thủy chính trị” đang tìm đủ mọi cách để thay đổi bộ mặt chính trị và đời sống người dân của nước láng giềng “theo ý ông ta mong muốn”.

“Tôi nghĩ thế giới vẫn phải làm áp lực với ông Putin”, anh sinh viên Oleksandr Sasha nói với tôi bên lề cuộc vận động kêu gọi mọi người dân nhớ đi bỏ phiếu vào ngày Chủ Nhật tới đây. “Ông Putin đang chơi trò bắt thế giới phải ngồi suy nghĩ xem ông ta sẽ đi bước cờ kế tiếp ở Ukraine như thế nào, trách nhiệm của cộng đồng thế giới là phải có hành động, nói thẳng cho ông ta biết tất cả những gì ông ta muốn làm đều không được chấp nhận”.

Ông Putin muốn gì? Theo anh sinh viên mới ra trường đang tìm việc làm trả lời “ông ta muốn Ukraine trở thành một liên bang, muốn Ukraine không đi với Liên Minh Âu Châu, muốn Ukraine không tham gia vào NATO. Điều ông ta quên là những chuyện quan trọng đó phải do người dân nước chúng tôi quyết định chứ không phải do ông ta”. Với giọng bực dọc, anh Sasha bảo thêm “chúng tôi đủ khôn ngoan để biết mình phải làm gì”, nhấn mạnh “ông ta nên dành thì giờ lo cho dân Nga, chúng tôi không cần ông cố vấn Putin”.

Một anh bạn trẻ khác tên Maksym nêu thắc mắc, “chẳng hiểu tại sao ở thế kỷ thứ 21 rồi mà vẫn còn những người nuôi ý tưởng chiến tranh”, thắc mắc tại sao cuộc chiến lại có thể xảy ra ở Ukraine, một quốc gia “tài nguyên hầu như chẳng có gì”. Vừa lắc đầu, anh vừa nói “lỗi lớn là lỗi của ông Putin muốn dựng lại đế chế Nga, nhưng không phải vì thế mà chúng tôi không có lỗi”. Theo anh giải thích, “sau cuộc cách mạng 2004, dường như thành phần lãnh đạo không biết phải làm gì, chẳng có kế hoạch nào cả ngoài trừ chuyện muốn có quyền, chia sẻ quyền hành với nhau, bao che cho nhau để trở thành một hệ thống tham nhũng. Người dân thì cứ nghĩ là cách mạng thành công rồi, họ có quyền đòi hỏi phải được thế này, thế khác, chẳng hề nghĩ đến chuyện góp phần xây dựng một quốc gia mới, chẳng hề nghĩ chuyện phải dùng sức mạnh của lá phiếu để thay đổi chính quyền nếu chính phủ đó không phải là chính phủ biết lo cho dân. Kết cuộc chính phủ thì tệ, dân thì lơ là, chỉ biết đòi hỏi thay vì làm việc, tạo cơ hội cho người ngoài xen vào muốn thống trị mình.”

Hình ảnh được các đài truyền hình Ukraine chiếu đi chiếu lại suốt buổi tối thứ Năm là hình ảnh của những tay súng thân Nga sau cuộc tấn công, nhiều tên hùng hổ bảo cuộc nổ súng mới diễn ra “chỉ là bước đầu”, sẽ không bao giờ kết thúc nếu quân đội Ukraine tiếp tục gửi quân đến vùng đất phía Đông mà họ nói là cư dân đã bỏ phiếu trở thành tự trị. Một thủ lãnh của nhóm dân quân thân Nga còn tự hào với nói những gì mới xảy ra sau cuộc tấn công “là bài học cho tất cả những bậc cha mẹ người Ukraine phải suy nghĩ, tại sao để yên cho Kiev đưa con cái họ tới đây để cuối cùng lãnh nhận hậu quả như thế này”.

Trong khi đó tờ KyivPost, một trong những tờ báo xuất bản bằng tiếng Anh ở Ukraine mới cho chạy ngay trang nhất bài viết mang tựa đề “Call To Arms” (tạm dịch: “Kêu Gọi Cầm Súng Chiến Đấu”), kể lại câu chuyện nhóm dân quân của Lữ Đoàn Donbas tự động mua súng, tập luyện, để bảo vệ an toàn lãnh thổ, trực tiếp đương đầu với các nhóm võ trang thân Nga ở Donetsk và Luhansk. Hai sự kiện đó báo trước cuộc chiến sẽ còn dai dẳng, bất kể kết quả của cuộc tổng tuyển cử sẽ diễn ra vào ngày Chủ Nhật tới đây. Điều đó cũng có nghĩa là sau khi rời phòng phiếu, người dân Ukraine vẫn tiếp tục lo âu cho thân phận đất nước họ.

© Đàn Chim Việt