Năm gà, xin hãy cất cao tiếng gáy
Không tính các quan chức cộng sản (tức những người có chức có quyền) và các doanh nhân XHCN mới giàu (những người mạnh vì gạo, bạo vì tiền), xã hội Việt Nam nói chung vẫn dành một sự vị nể nhất định cho trí thức, xem họ là giới tinh hoa.
Và tất nhiên, cả phong trào dân chủ cũng vậy. Đa số những người hoạt động dân chủ-nhân quyền ở Việt Nam đều có sự trọng thị đối với nhân sĩ trí thức. Cuộc tuần hành, biểu tình nào có mặt trí thức thì dường như sang trọng, có tính chính danh hẳn lên, và nhất định là hình ảnh của trí thức đó sẽ được đăng tải, chia sẻ rộn ràng trên mạng xã hội. Cuộc phỏng vấn nào của truyền thông quốc doanh với trí thức cũng được chú ý ít nhiều; lời nào của họ mang tính phản biện mạnh mẽ một chút (mà vẫn được báo chí duyệt đăng) đều sẽ được chia sẻ, trích dẫn nhiều nơi trên facebook.
Thái độ vị nể trí thức đó là một điều tốt. Một xã hội trọng thị trí thức cũng là xã hội tốt, vì nó cho thấy người ta tôn trọng tri thức cũng như ngưỡng mộ những người đã đầu tư cuộc đời vào việc theo đuổi và phát triển tri thức.
Tuy nhiên, có một sự thật không phải ai cũng thấy, đó là: Trong xã hội hiện đại, “biển học vô bờ”, tri thức đã mở rộng và chuyên biệt hóa thành vô số ngành chuyên sâu, mà trong đó, hoạt động chính trị cũng là một lĩnh vực cực kỳ rộng lớn (bản thân nó cũng chia thành nhiều nhánh nữa). Và một thạc sĩ, tiến sĩ, thậm chí viện sĩ trong một ngành khoa học nào đó, không nhất thiết là người biết đấu tranh chính trị, không nhất thiết là chuyên gia trong hoạt động dân chủ-nhân quyền.
KHUYÊN VÀ TƯ VẤN
Đôi khi ta có thể nghe thấy những lời khuyên như thế này từ những người đi trước, trong đó có cả trí thức:
- “Làm gì thì làm, phải biết lúc tiến lúc lùi. Thời điểm này cộng sản còn mạnh lắm, chưa thể có đối lập, mà nếu có thì cũng không làm gì nổi cộng sản đâu”.
- “Không ai chống cộng sản giỏi hơn chính người cộng sản. Cứ để nó tự chết, không cần làm gì cả”.
- “Viết thì gì viết, phải tỉnh, phải khéo, làm sao để “nó” không làm gì được mình mà dân vẫn hiểu được ý mình muốn nói”.
- “Không phải cứ xuống đường biểu tình là hay đâu. Cực đoan quá, dân người ta sợ, mà cuối cùng cũng có thay đổi được gì đâu. Cần những cách làm khôn khéo hơn”.
Hãy cứ tin những lời khuyên đó xuất phát hoàn toàn từ thành ý và thiện chí đối với phong trào dân chủ. Nhưng ta cũng nên nhớ thêm rằng một chuyên gia hàng đầu trong một ngành khoa học nào đó không nhất thiết là người biết đấu tranh chính trị.
Chống độc tài, trong đó có đấu tranh phi bạo lực, thật sự là một lĩnh vực rất mới ở Việt Nam và ít ai có thể nói hay được về nó, cho dù người ấy có là bậc đại trí thức đi chăng nữa.
“CHỜ KHI CÓ LỢI”
Ở ta thường có câu: “Cái này đưa ra vào thời điểm này chưa có lợi”. Ví dụ đạo diễn Đặng Nhật Minh khi trình kịch bản phim Mùa Ổi lên Hội đồng duyệt, được trả lời: “Trong giai đoạn này, dựng phim chưa có lợi”. Về sau ông Minh trả lời phỏng vấn báo An Ninh Thế Giới, có kể: “Tôi chờ hai năm, làm sao biết lúc nào có lợi, tôi sốt ruột quá vì không thể chờ sang năm thứ ba”.
Đó. Đúng là ai cũng có thể dễ dàng khuyên người khác “chờ thời điểm có lợi” rồi mới làm cái gì đó. Vấn đề là làm sao biết lúc nào có lợi?
Người viết bài này, với tư cách một nhà báo, có quan điểm sau:
Trong kinh doanh, thời điểm tốt để khởi nghiệp là khi thị trường đã có nhu cầu mà chưa ai đưa ra được giải pháp, và thành công là khi bạn làm việc gì mà chưa ai làm, chứ không phải là khi mọi người đã làm rồi và bạn “hòa vào dòng chảy”. Cơ hội của bạn chỉ là cơ hội khi chưa ai phát hiện ra nó, còn khi nhiều người đã nhìn thấy nó, thậm chí thực thi nó rồi, thì nó không còn là cơ hội nữa.
Trong nghề viết cũng vậy. Bạn phải là người viết thay cho mọi người, viết lên điều mà nhiều người muốn nói mà không nói được, chứ không phải ngồi chờ tới lúc ai cũng nói rồi, viết rồi và bạn lên tiếng để “hòa vào dòng chảy”.
Muốn nắm được cơ hội, bạn phải hiểu thị trường, hay rộng ra là hiểu xã hội. Chẳng hạn, đến thời điểm này, nếu là người viết, chúng ta phải ý thức được rằng cái thời của sự bóng gió đã qua rồi. Độc giả nhìn chung không còn ưa thích, không còn cần đến những truyện ngụ ngôn, những ám chỉ, phiếm chỉ, nói bóng nói gió để trình bày một vấn đề chính trị nào đó nữa.
Còn người dân Việt Nam nói chung thì cần những giải pháp, được trình bày một cách rõ ràng, thuyết phục và hấp dẫn, chứ không cần những lời ca thán, và đặc biệt chán ghét sự dài dòng, lằng nhằng, bóng gió.
Trên tất cả, họ cần trí thức lên tiếng, đưa ra giải pháp và cùng họ thực hiện. Tất cả đều phải được nêu lên rõ ràng, thuyết phục, hấp dẫn và tất nhiên, mạnh mẽ. Họ không cần những lời khuyên “phải tỉnh, phải khéo” nữa.
Nếu cần bóng gió thì xin được viết rằng: Năm nay là năm con gà trống (rooster), nên rất mong giới tinh hoa sẽ hùng dũng ngẩng cao đầu, đập cánh và gáy vang…
Facebook Phạm Đoan Trang
VẤN ĐỀ YÊU NƯỚC CỐT LÕI HIỆN NAY : ĐỘC TÀI HAY TỰ DO DÂN CHỦ ?
Độc tài hay dân chủ tự bản thân nó phản ảnh, không phải ai đó tự đánh giá về nó. Đây trước hết cũng là ý nghĩa đánh giá của người trí thức hiện nay. Ai đánh giá nó đúng, đó là người trí thức thật sự. Ai đánh giá nó không đúng, tất yếu không phải là người trí thức. Tương tự vậy, người yêu nước thật sự hiện nay phải là người biết đề cập, đánh giá, hay tham gia thực hiện tự do dân chủ. Trái lại nếu người nào còn sợ hãi về nó, chỉ dám đứng xa để nhìn nó, chắc chắn đó không phải là người yêu nước mà chỉ những kẻ tầm thường nào đó cho dù địa vị hay danh giá hiện tại của họ như thế nào.
Tất cả những ý nghĩa đó trước hết phải xuyên qua chính sự hiểu biết độc tài là gì và tự do dân chủ là gì. Nói ra điều này có vẻ ngớ ngẩn, vì điều người đều đã biết hết sao lại cần xác định nữa qua định nghĩa. Thật ra nói đến khoa học và khách quan phải nói đến tính chính xác rõ rệt, không thể mù mờ hay lấp liếm mà thường khi nhiều người mắc phải. Sự định nghĩa chân xác mới thật sự mang đến giá trị chính xác, chính là điều đó, tức là ý nghĩa đó.
Độc tài là sự chuyên đoán cầm quyền cả nước do một cá nhân hay của nhóm người mà thực chất không do ai bầu lên đúng nghĩa thật sự cả. Tự do dân chủ trái lại đặt trên nền tảng tự do bình đẳng của tất cả mọi công dân, nên người cầm quyền phải do toàn dân .sự công khai bầu ra bằng chính hình thức dân chủ đúng đắn tuyệt đối. Đấy sự khác nhau cốt lõi giữa ý nghĩa độc tài và ý nghĩa tự do dân chủ nên không thể bất kỳ ai được quyền hiểu lệch đi theo cách khác.
Ngày xưa thời quân chủ phong kiến, chưa có khoa học, đời sống con người còn lạc hậu, văn minh xã hội chưa thật cao, do đó ý nghĩa độc tài độc đoán của nhà vua là nhân danh thay trời trị dân, khi đã lên làm vua được thì gọi đó là thiên mệnh, tức mệnh trời giao phó, thần dân không ai được quyền phản kháng hay chống đối, bởi vì đó chỉ là niềm tin nhân danh sự siêu hình hay mượn cớ sự siêu hình nhằm bảo vệ hay bảo đảm vị trí cho mình.
Cũng tương tự như vây, ở những nước cộng sản mác xít, đảng mác xít lên cầm quyền tuyệt đối sau khi lấn át hoặc tiêu diệt được mọi đảng phái tư sản khác trước đó, và gọi đó là nguyên tắc chuyên chính vô sản, nhân danh học thuyết Mác, nhân danh giai cấp công nhân vô sản do thuyết Mác đề ra, tự gọi mình là lực lượng tiền phong của giai cấp, nắm giữ sứ mạng của giai cấp, thực hiện độc tài vô sản để tiến tới nhà nước vô sản như học thuyết Mác tiên liệu.
Thời quá khứ, sự nhân danh khống như vậy đã được toàn thể những nước cộng sản mác xít trước đây áp dụng chặt chẽ, không ai dám hó hé gì cả, vì chính sự độc tài chuyên chính tạo thành cái nếp cho nó như vậy. Nhưng khi khối Liên Xô do nhà nước Liên Xô đứng đầu sụp đổ và tan rã, kéo theo non hai trăm nước rút xuống chỉ còn 4 nước cộng sản tồn tại, nguyên tắc chuyên chính vô sản bớt dần hay được bỏ dần nhưng nguyên tắc độc đảng cầm quyền vẫn còn đó, tức vẫn theo xu hướng độc tài mà không phải là tự do dân chủ đích thực.
Tất nhiên thực sự mà nói, ý nghĩa sứ mệnh của giai cấp công nhân lãnh đạo xã hội chỉ là do Mác tưởng tượng và ức đoán, thậm chí chỉ là sự mê tín phi khoa học, vì đó chẳng khác gì nói được trời sinh ra có vận mạng, y như kiểu phong kiến quân chủ ngày xưa. Như vậy cũng có nghĩa đảng phái nào đó nhân danh nó cũng không ra khỏi nguyên tắc tự xưng như thế và thật sự cũng chẳng có ý nghĩa nào khoa học hay xác đáng cả.
Bởi nguyên tắc khoa học là mọi người đều bình đẳng và tự do cách khác quan. Do vậy không bất kỳ ai hay nhóm người nào sinh ra lại có năng lực cầm quyền và khống chế được mọi người khác, mà quyền hành có được phải do xã hội tín nhiệm trao cho qua bầu cử hoàn toàn tự do dân chủ một cách trong sáng và nghiêm túc. Có nghĩa mọi sự nhân danh tiên quyết đều mê tín hay phản dân chủ vì ý nghĩa thực chất không thể nào như vậy. Mà người muốn được dân bầu phải có học vấn, có tài đức, có thiện chí và mục đích cao cả để làm việc, không phải chỉ thuộc giai cấp nhất định thì được lên cầm quyền theo kiểu coi thường dân vô lối và chẳng nể mặt toàn xã hội gì cả.
Vả chăng chỉ có trí tuệ trong toàn dân mới sáng suốt và tài năng nhất. Do vậy chỉ có ý nghĩa tự do dân chủ khách quan thật sự mới có giá trị đúng đắn thật sự, mọi chủ quan cá nhân hay nhóm cá nhân hạn chế theo cách độc tài đều hoàn toàn phi lý, o ép, khống chế xã hội mọi công dân mà thật sự không có ý nghĩa nào chính đáng hoặc hợp lý cả. Ngay cả ý thức hệ trong học thuyết ông Mác đã trên hai thế kỷ rưởi trước nay thực chất cũng không ai còn tin tưởng vào đó nữa, vì mọi thực tế đều đã chứng minh từ lâu là mọi ức đoán tương lai xã hội của ông ta đưa ra là hoàn toàn không đúng, và ngay nay trừ những người còn mù quáng hay nhân danh thì mọi người khách quan trung thực không còn ai chấp nhận điều đó nữa cả trên toàn thế giới.
Vậy nên ngày nay với nền công nghiệp thông minh mọi mặt của nhân loại đang phát triển vượt bậc không ngừng nghĩ, học thuyết Mác đã càng ngày càng thật sự lỗi thời, ý nghĩa độc tài chuyên chính giai cấp do ông ta đưa ra trước kia cũng hoàn toàn không còn ý nghĩa hay giá trị gì nữa, như vậy bất kỳ ai còn muốn bám theo nó đều không phải là người thật sự yêu nước, yêu con người, yêu xã hội, cho dù đó là ai cũng vậy. Ngày nay nhiều nước đang tiến hành tiến tới đất nước thông minh, xây dựng những đô thị thành phố thông minh, những máy móc thông minh, có nghĩa sự thông minh của máy móc cũng dần dần tiến đến loại bỏ các ý nghĩa về giai cấp trong quá khứ. Mọi sự độc tài kiểu đó cũng không còn chỗ đứng trong thực tế. Cho nên chỉ có chế độ xã hội tự do dân chủ thật sự, kết hợp với mọi ý nghĩa và giá trị nhân văn, kết hợp với mọi phát huy khoa học công nghệ kỹ thuật mới thật sự là ý nghĩa thiết yếu và chân chính hiện nay nhất của đời sống mỗi đất nước và xã hội loài người.
TIẾNG NGÀN
(01/02/17)
Tốt lắm!
Sang năm là năm con chó, chúc tác-giả thật nhiều sức-khoẽ đễ cất cao tiếng…sũa.