Về một tấm bia
Thời công tác ở Hà nội, văn phòng của tôi ngay trước Nhà Hát lớn. Chiều chiều thường có các cô chiêu cậu ấm tới đây khoe xe hơi, dế xịn, quần áo mốt. Họ dập dìu trong Highland Café, ngay trong vườn của Nhà Hát.
Có lần tôi làm ly café, ngồi nhìn ra phố phường Hà Nội nhộn nhịp đông vui. Thấy cảnh sắc hữu tình nên đưa máy ảnh lên định chụp. Một cậu bé nhân viên ra ngăn lại và nói “Ở đây không được chụp ảnh”.
Tôi hỏi, không có biển cấm sao lại không được chụp. Vả lại, đây là chỗ công cộng, của nhân dân mà. Nhưng cậu đanh mặt “Sếp em lệnh như thế”. Chắc sếp to lắm mới có thể thuê được chỗ đắc địa trong khuôn viên này.
Nhà Hát lớn theo kiến trúc Pháp được sửa lại có lẽ là tòa nhà đẹp nhất Việt Nam hiện nay. Bên cạnh là khách sạn Hilton hình vòng cung như e ấp Nhà Hát. Phía bên kia là tòa nhà 63 Lý Thái Tổ khá hiện đại nhưng cũng rất hợp với khung cảnh nơi đây. Đó là một tổng thể kiến trúc hài hòa hiếm có giữa Hà Nội.
Tuy thế, cái bùng binh ở giữa quảng trường với các loại chậu cây rẻ tiền, xung quanh là những barier bằng tôn méo mó có mũi tên xanh, hướng dẫn các loại phương tiện giao thông di chuyển. Mới nhìn cứ tưởng là một ao bèo trước một nhà hát sang trọng vào bậc nhất Đông Nam Á.
Sáng ngày 19-8-1945, Nhà Hát Lớn đã chứng kiến hàng chục vạn người dân ở Hà Nội và các tỉnh lân cận theo các ngả đường kéo về, làm một cuộc mít tinh lớn chưa từng có để ủng hộ Việt Minh. Người biểu tình tiến vào Phủ Khâm Sai, chiếm cơ quan đầu não của chính phủ, và đất nước Việt Nam thực sự về tay nhân dân.
Quảng trường Nhà Hát lớn đã chứng kiến cuộc cách mạng long trời lở đất, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Đất nước từ trăm năm nô lệ lầm than bước ra đường hoàng với thế giới. Một sự thay đổi mang tầm thời đại.
Rất nhiều người năm xưa tham dự mít tinh trên quảng trường đã khuất núi. Thế hệ trẻ hôm nay chỉ còn biết qua sách vở về ngày lịch sử trọng đại 19-8. Họ không thể tưởng tượng rằng cách đây 65 năm, hàng chục vạn người nông dân chân đất áo nâu, tay không đã cướp chính quyền.
Tấm bia cẩu thả
Hôm nay trên quảng trường ít còn dấu vết của cuộc cách mạng năm xưa. Chỉ còn thấy xe hơi đắt tiền, hàng hiệu, các cô cậu thi chảnh nhiều hơn là nhâm nhi Highland café. Dẫu vậy, cách mạng tháng 8 đã mang lại phồn vinh cho một số người.
Bị cậu bé đáng tuổi con mình đuổi ra khỏi Highland café, không cho chụp ảnh, lòng tôi chợt buồn. Men theo hàng rào đi về phía khách sạn Hilton, tôi thấy cạnh lối đi là một tấm bia đặt tên “Quảng trường Cách mạng Tháng Tám”. Bạn cứ xem tấm ảnh sẽ hiểu tại sao lại có entry này.
Tấm bia được xây bằng nguyên vật liểu rẻ tiền, có hai cột trụ nhỏ, chẳng ra một hình thù hay biểu tượng nào, sơn vàng nham nhở. Ở giữa là tấm biển dùng chất liệu xi măng đánh bóng rồi đắp lên dòng chữ cẩu thả đến không ngờ.
Thoáng qua cũng biết đây là “tác phẩm” của mấy thợ từ chợ người Giảng Võ với giá khoảng vài triệu đồng.
Chợt nghĩ đến việc mở rộng Thủ đô, định xây cổng chào 50 tỷ, bao nhiêu dự án khác tốn hàng trăm tỷ cho 1000 năm Thăng Long, kể cả kế hoạch đường sắt cao tốc 56 tỷ đô la. Trong lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long, chắc chắn sự kiện 19-8 sẽ được nhắc đến bằng những mỹ từ bóng bẩy.
Cứ hỏi tại sao thế hệ trẻ dốt Sử. Chúng ta dạy chúng về cách mạng Tháng 8 bằng một tấm biển xây gạch xi măng to hơn cái nong phơi thóc ở quê, ngay bên cạnh là Highland café sang trọng. Làm sao chúng có thể nhớ là nơi đây đã có cuộc cách mạng mang tầm thời đại. Với chúng chỉ có hương café, là BMW mui trần, là xe triệu đô, là quần áo nghìn đô.
Sự sang trọng ngay bên cạnh
Thêm đó vài bước là tháp nước của khách sạn sang trọng và tấm biển “Hilton” có lẽ từ xa hàng trăm mét vẫn đọc được.
Tôi chợt nghĩ về cái bùng binh “ao bèo” ở giữa quảng trường trước cửa Nhà Hát, rồi tấm bia đề tên quảng trường, nếu mới nhìn qua, sẽ liên tưởng cái bia mộ ở quê.
Hôm nay kỷ niệm 65 năm Cách mạng tháng 8. Ngày 19-8 đã đi vào lịch sử của dân tộc. Quảng trường Nhà Hát Lớn đã mang tên Cách mạng Tháng Tám.
Thật đáng tiếc, tấm bia trên quảng trường làm một cách cẩu thả, không xứng với cảnh quan kiến trúc xung quanh, đã làm cho tên tuổi của cuộc cách mạng long trời lở đất này bị lu mờ một cách thảm hại.
Xin đừng dùng mỹ từ đao to búa lớn để đọc trong lễ kỷ niệm 19-8. Các vị hãy thiết kế bia “Quảng trường Cách mạng Tháng Tám” cho tương xứng với tầm vóc thời đại mà cuộc cách mạng này mang đến. Đừng để quảng trường lịch sử biến thành nơi riêng của ai đó mà chụp ảnh lưu niệm cũng bị cấm.
Bài và ảnh Blog Hiệu Minh
