WordPress database error: [Expression #1 of ORDER BY clause is not in GROUP BY clause and contains nonaggregated column 'oldsite_dcvwp.wp_posts.post_date' which is not functionally dependent on columns in GROUP BY clause; this is incompatible with sql_mode=only_full_group_by]
SELECT YEAR(post_date) AS `year`, MONTH(post_date) AS `month`, count(ID) as posts FROM wp_posts WHERE post_type = 'post' AND post_status = 'publish' GROUP BY YEAR(post_date), MONTH(post_date) ORDER BY post_date DESC

 
|

Tưởng nhớ thi nhân Hàn Mặc Tử

Kỷ niệm 100 năm ngày sinh thi nhân Hàn Mặc Tử (22.9.1912 – 22.9.2012)

 

Hàn Mặc Tử (Wikipedia)

KHÓC HÀN MẶC TỬ

Tôi khóc Tử, khóc hào quang, khóc huyết
Khóc gió mưa, cây cỏ đến chân trời
Khóc tạo hoá: từ thiên và địa
Rồi khóc người: Đời, con tạo quay chơi…

Hàn Mặc Tử ơi! Ớí , Tử ơi !
Sống chơi vơi cũng giống người
Khác chi là con chim cánh lá
Giọt thơ này hoà lệ máu tôi rơi!

Nơi Tử nằm trong mồ hoa thơm nở
Đầu Tử gối lên sườn sóng gió
Với sao sương vằng vặc trăng ngàn năm
Nỗi đau đè nặng cõi dân gian.

Hỡi biển Đông, núi cao Gành Ráng!
Thơ của Tử mai sau còn sáng láng
Sóng nước non non nước vỗ ngày đêm
Quạnh hiu buồn rờn rợn bóng thi nhân.

Ngồi đọc Tử tim vỡ toang máu đỏ
Tôi khóc biển, khóc trời xanh, khóc gió
Chúa ở đâu? Thượng đế có trên đời?
Người Thơ Xưa hoá chốn nao rồi?

Thì tham vọng vinh quang ai chẳng muốn
Ngu cũng buồn! Tài lại lắm tai ương?
Giữa đời nhiều khi phải cười nhăn răng mà sống
Thương nhau để mặc lệ rơi tuôn…

Tử dù đau nỗi đau ngang bể
Nhưng đã có bao người khóc Tử
Suy cho cùng: tuyệt đến thế thì thôi,
Trên này nhiều chuyện lắm, Tử ơi!

Rót mắt thành thơ khóc Tử lại khóc đời
Chúng tôi đang quần cuộc sống…
Có khi phải tập nén mình như bánh nén
Thỉnh thoảng cũng thương nhau,
phần lớn chỉ đấu tranh.

Niềm sướng đau khôn dại dại khôn
Em gái – Nhà thơ – Nhà chính khách
Tuốt tuồn tuột mấy ai không bất trắc
Buồn làm chi! Đời, sắc sắc không không…

Đời vậy mà – Người thế, chuyện thế gian!
Suy cùng lý chẳng gì phải chán
Lại thương Tử không được dự phần bon chen xô lấn
Giây phút khóc cho nhau hoá hạnh phúc lớn trên đời.

Hàn Mặc Tử ơi! Ới, Tử ơi!
Bao đêm nghiền ngẫm chữ thơ Người
Châu rỏ đầm đìa trang giấy trắng
Bay về Gành Ráng đẫm hồn tôi.

Thắp nén nhang chùa tôi khấn anh
Tài hoa xuất sắc vóc giai nhân
Vung tay búng bút xô báu ngọc
Chữ thơ như tuyết máu lênh đênh.

Qui Nhơn biển sóng vỗ mây lừng
Tài này – phận ấy! Những bi thương,
Nay đã yên mình khe nước ngọc (*)
Hẹn nhau mai mốt bữa tương phùng.

Tôi khóc Tử, khóc hào quang, khóc huyết
Khóc gió mưa, hoa cỏ lẫn sao sương…
Tử có nghe! Thơ Người – Tôi viết tiếp
Cúi lậy không gian cả tám phương! (*)

Phạm Ngọc Thái

(*) Ý thơ của Hàn Mặc Tử.

 

Thơ Hàn Mặc Tử – Lời bình Phạm Ngọc Thái

Cảnh Thôn Vỹ Dạ

ĐÂY THÔN VỸ DẠ

Sao anh không về chơi thôn Vỹ?
Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền.

Gió theo lối gió, mây đường mây
Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay.

Mơ khách đường xa, khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn không ra
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà?

Hàn Mặc Tử
(Rút trong tập “đau thương” – Thơ điên của HMT)

————————-

Bài thơ được mở đầu với lời trách móc của người con gái. Lời trách ấy có lẽ do một hoàn cảnh gặp gỡ nào trước đó được thi nhân nhớ lại:

Sao anh không về chơi thôn Vỹ?

Câu mở đầu như thế giúp cho ý tưởng kiến thiết bài thơ thôn Vỹ gắn với nỗi nhớ người xưa được gợi lên trong kỷ niệm:

Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc

Nghĩa là từ hàng cau đến cái nắng mới vào buổi sáng ấy, màu xanh của vườn cây đều là cảnh hiện trong hồi tưởng. Thôn Vỹ nói riêng cũng như mỗi làng quê Việt Nam nói chung: hàng cau thường đọng lại những ấn tượng sâu sắc, nhất là với những người khi đã phải xa quê. Ta cũng thấy ở trong thơ Nguyễn Bính từng viết:

Nhà tôi có một hàng cau liên phòng

Hàng cau dưới cái nắng mới buổi sớm thì trong mát, thanh thiên lắm! Cảnh quê cô đọng được hoà quyện vào mối tình đầu trong sáng, mơ mộng của thi nhân, dù mối tình với nàng Hoàng Cúc ấy chỉ đơn phương về phía Hàn Mặc Tử. Nhưng sự sâu lắng đã trở thành hoài niệm mãi trong cõi nhớ của ông, bởi thế màu xanh của lá cây trong vườn cũng lung linh mà “xanh như ngọc”…

Như vậy “cảnh nhớ” ở ba câu đầu tuy chỉ là hồi tưởng nhưng lại xuất phát từ “cảnh có thực”! Sở dĩ tôi nhấn mạnh về chữ “thực” ở đây? vì chỉ đến câu thứ tư hình ảnh thơ đã có ý nghĩa tượng trưng:

Lá trúc che ngang mặt chữ điền.

“lá trúc” và “chữ điền” thuộc những ngôn từ mỹ học! Hình tượng cây trúc làm tượng trưng trong thơ HMT, ta còn thấy ở trong bài thơ Mùa Xuân Chín:

Thầm thĩ với ai ngồi dưới trúc

“trúc” là hình ảnh biểu tượng cho làng quê, còn “mặt chữ điền”: theo cách nói cổ nho là ví cho gương mặt nam nhi! Trong bài thơ này gương mặt chữ điền ấy để biểu tượng cho chính bản thân thi nhân. Hai chữ “che ngang” kia, nghĩa là thôn Vỹ với nhà thơ giờ đây chỉ còn ở trong kỷ niệm, nỗi nhớ… mãi mãi phải cách xa nên đã bị… “cắt ngang”!

Ngay trong bốn câu của khổ thơ đầu ta đã nhận thấy cấu trúc, tư duy thơ HMT theo cảm xúc đã được thiết lập trình tự của sự suy lý về nỗi cảnh mà lập thành tứ, để phát triển sâu hơn ở khổ thơ thứ hai khi nói đến tình duyên dang dở giữa hai người:
Gió theo lối gió, mây đường mây…

Ý là:

Em theo đường em, anh đường anh
Duyên phận đôi ta có thế thôi!

Tả cảnh nhưng chính để nói nỗi đời:

Dòng nước buồn thiu (tĩnh), hoa bắp lay (động)…

Cái (tĩnh) và (động) ấy chỉ để bộc lộ một cõi lòng, một tâm trạng cô đơn và buồn! Thi nhân ngồi nhớ người xưa, lòng ông lặng lờ buồn bã như dòng nước hắt hiu, nhưng trái tim vẫn bổi hổi, xốn xang như làn “hoa bắp lay”…

Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay?

Đây là hai câu thơ thần cảm – Hình ảnh thuyền và sông trăng theo cảm xúc ùa vào trong thơ mà bật ra… làm cho tình thơ thêm rộng rãi, rung rinh, nỗi thơ càng mênh mang, da diết.

Xin nói thêm, cảnh thuyền và sông trăng ở đây theo như một số nhà bình luận: Người thì cho đó là cảnh trong một bức ảnh về Huế mà nàng Hoàng Cúc đã gửi tặng thi nhân khi đang lâm bệnh phải điều trị ở Gành Ráng, Qui Nhơn. Nhưng cũng có người lại nói rằng nàng Hoàng Cúc đã gửi tặng thi nhân tấm ảnh mặc áo dài trắng?… chứ không phải là phiến cảnh “thuyền” và “sông trăng” đó. Nếu vậy thì cảnh trong thơ chỉ là cảnh mà thi nhân nhớ lại nơi thôn Vỹ chăng? – Cũng chưa thật ngã ngũ về hướng nào.

Nhưng tóm lại cảnh của hai khổ thơ đầu ấy là cảnh thuộc về trí tưởng, dù là vào buổi sớm dưới hàng cau hay trong một đêm trăng trên sông nước. Trong bài bình của nhà bình thơ Vũ Quần Phương, đến đây có nhận xét rằng:

“Bốn câu đoạn hai không có liên hệ gì về chi tiết với đoạn một… thoáng nhìn bài thơ có vẻ đầu Ngô mình Sở…”, (hay là) “Những ý thơ rất xa nhau về ý nghĩa hoá ra lại vẫn có chỗ liền nhau…” và nhà bình thơ cho rằng “chỗ liền nhau ấy trong thơ HMT chỉ là nhờ vào tâm trạng xúc cảm”…

Theo tôi: HMT là một thi nhân viết thơ bằng nội tâm theo tư duy thế giới trong, xúc cảm chỉ làm đà cho mạch thơ, hơi thơ tuôn chảy… còn ý tứ thường được diễn tả rất mạch lạc, rõ ràng. Mượn cảnh làm biểu tượng để diễn đạt nỗi tình thơ – Đoạn thơ thứ hai ấy cần phải hiểu sâu sắc bằng thế giới bên trong như đã bình trên, mới thấy cảm xúc về ý tứ của bài thơ Đây Thôn Vỹ Dạ hoàn toàn liên kết chặt chẽ với nhau, từ đoạn thơ đầu tiên cho đến đoạn cuối cùng. Đấy chính là cốt lõi để tạo ra thi phẩm của ông. Đây thôn Vỹ Dạ là một tuyệt tác thi ca! Nếu cho rằng đoạn thơ thứ hai chỉ là để tả cảnh buồn mênh mang… thì sẽ không thấy hết được cái hay và sâu sắc của bài thơ!

Tôi xin bình sang khổ thơ thứ ba:

Mơ khách đường xa, khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn không ra
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà?

Như đã nói mối tình giữa HMT với nàng Hoàng Cúc chỉ là một mối tình đơn phương về phía thi nhân, có thể nàng không hay biết về tình yêu của chàng? Hơn nữa trong lễ giáo phong kiến thời ấy, giữa gia đình thi nhân với gia đình nàng còn có một khoảng cách về đẳng cấp xã hội. Hoàng Cúc thuộc gia đình một quan lại, còn HMT là gia đình lớp bình dân. Ông vốn tính lại rụt rè, hay bẽn lẽn, yêu tha thiết mà chỉ dám đứng từ xa chiêm ngưỡng người đẹp như trong mộng… rồi thương thầm, nhớ trộm. Thi nhân đã dồn hết tình yêu của mình vào thơ ca… sáng tác cả một tập, gọi là tập “gái quê” để tặng nàng!

Giờ đây thì cả cái mối tình đơn phương ấy cũng đang trôi vào dĩ vãng. Thi nhân lâm bệnh nặng phải sống cách ly, sự ngăn trở giữa hai người càng xa hơn. Nên trong bài thơ nói về người yêu mà thi nhân lại dùng chữ “khách” là vì thế! Ông mơ về nàng dẫu tình thì sâu nặng… mà vẫn như mơ về một người khách lạ…

Hình ảnh: Áo em trắng quá…/ – Hẳn là màu áo trắng của nàng Hoàng Cúc thường mặc phải gây ấn tượng trong trí nhớ của HMT hơn các màu áo khác! Nhưng màu áo trắng ở đây còn là ảnh ảo, khi thi nhân mơ tưởng người đẹp ở trong trăng… Màu trăng ấy thường hay thấy trong thơ HMT:

Người trăng ăn vận toàn trăng cả…

Còn tại sao “áo em trắng quá” mà lại “nhìn không ra”? Ý là: Mối tình ấy đã cách biệt, giờ đây khoảng cách giữa hai người xa vời như người khách lạ qua đường. Còn cảnh tượng:

Ở đây sương khói mờ nhân ảnh

Đó là cảnh thực của nơi Ông đang sống và chữa bệnh… hiu quạnh, khói sương heo hút ở Gành Ráng, Qui Nhơn. Nhưng đồng thời cũng để nói lên trong cảnh ngộ của Người về thân phận “mịt mờ nhân ảnh”. Tâm trạng Ông đang rơi vào trong vực thẳm trước sự quên lãng của người đời. Lòng Ông càng da diết mà hỏi:

Ai biết tình ai có đậm đà?

Tiếng “ai” bộc lộ một tâm trạng vẫn rất tha thiết của Ông: Liệu nàng còn nhớ đến ta chăng? Cái tâm trạng xa xót ai oán ấy, Ông cũng đã từng bộc lộ nhiều lần khác:

Một mai kia ở bên khe nước ngọc
Với sao sương, anh nằm chết như trăng
Không tìm thấy nàng tiên mô đến khóc
Đến hôn anh và rửa vết thương tâm!

“Đây thôn Vỹ Dạ” là một bài thơ được dệt thành một bức tranh trong mộng, không gian đa sắc đa chiều, đan xen giữa hiện tại và kí ức. Ý, tình khúc triết, sâu xa. Dù rằng tình thơ được rút trong tập “thơ điên”, nhưng nó không những không phải là thơ điên mà còn là một tình thơ đằm thắm chứa chan, trái tim của nhà thơ đã thấm đầy huyết lệ!
Nàng Hoàng Cúc

Thi pháp thơ Hàn Mặc Tử qua “Mùa xuân chín”

Trong làn nắng ửng khói mơ tan
Đôi mái nhà tranh lấm tấm vàng.
Sột soạt gió trêu tà áo biếc,
Trên giàn thiên lý, bóng xuân sang.

Sóng cỏ xanh tươi gợn tới trời.
Bao cô thôn nữ hát trên đồi;
- Ngày mai trong đám xuân xanh ấy,
Có kẻ theo chồng bỏ cuộc chơi…

Tiếng ca vắt vẻo lưng chừng núi,
Hổn hển như lời của nước mây…
Thầm thĩ với ai ngồi dưới trúc,
Nghe ra ý vị và thơ ngây…

Khách xa gặp lúc mùa xuân chín,
Lòng trí bâng khuâng sực nhớ làng.
- Chị ấy năm nay còn gánh thóc
Dọc bờ sông trắng nắng chang chang?

Hàn Mặc Tử

 

Lời bình của Phạm Ngọc Thái:

 

“Mùa xuân chín ” được rút ra từ trong thơ điên của Hàn Mặc Tử (đề mục Hương Thơm). Trong Thi nhân Việt Nam , Hoài Thanh có nhận xét bao quát về mảng Hương Thơm này như sau: “Ta bắt đầu bước vào một nơi ánh trăng, ánh nắng, tình yêu và cả người yêu đều như muốn biến ra hương khói”. Nhưng đã xem Mùa Xuân Chín ta thấy chẳng những thơ không điên, lòng thi nhân thanh tao, cõi hồn siêu thoát, tựa thể ông đang ngồi thụ cảnh thiên thai của bậc khách tiên sa. Mạch thơ cũng tách bạch ra khỏi hẳn cõi sao trăng, ảo tình sương khói ấy:

Trong làn nắng ửng khói mơ tan
Đôi mái nhà tranh lấm tấm vàng.

Đây hẳn là những mái nhà đã được lợp bằng rạ vẫn còn mới ở thôn quê, bởi những sắc màu của rơm rạ còn ánh lên lấm tấm vàng, dưới làn nắng sớm ban mai. Cảnh thơ như bức gấm thêu, đây đó vấn vương vài làn sương mỏng. Toát lên tấm tình của thi nhân với nơi thôn dã rất thân thiết. Đến hai câu sau đó:
Sột soạt gió trêu tà áo biếc,
Trên giàn thiên lý, bóng xuân sang

“…tà áo biếc” ở đây để chỉ cái dáng xanh mềm mại của giàn thiên lý, khi gió thổi qua giàn mới phát ra tiếng kêu “sột soạt”. Nếu gió thổi ngoài trời: nhẹ thì hiu hiu, vi vút… gió to sẽ rít lên ào… ào…

Nhưng cũng chưa hẳn là khi gió thổi qua giàn thiên lý có tiếng kêu “sột soạt” như thế? vì giống lý lá nhỏ, âm điệu chỉ reo… reo… thôi. Hai tiếng “sột soạt” như tiếng của những tấm áo cánh mỏng, mặc hơi căng cọ mài lên da thịt của các nàng thôn nữ mà phát ra vậy. Cảm giác ấy đã dấy lên trong tâm thức của thi nhân để vận vào tả cảnh giàn cây. Chất thơ hơi da thịt này cũng thường có trong Hàn Mặc Tử (HMT)! Các hình tượng thơ miêu tả, nhưng lại đầy cảm giác tình ái. Nào thì “gió trêu”; âm thanh “sột soạt”; còn giàn thiên lý lại được ví như “tà áo biếc”… Thành thử, thơ tả thực mà rất sống động.

Tất cả những hình ảnh: nắng ửng, khói mơ, mái nhà tranh lấm tấm vàng, thiên lý và gió… hòa hợp, được khoác lên chiếc áo tân thanh mùa xuân mà tạo thành “bóng xuân sang”. Sang đoạn thơ thứ hai:

Sóng cỏ xanh tươi gợn tới trời

“cỏ” gặp gió lượn thành sóng, nghĩa là cỏ mọc đã hơi cao. Ở đây ta liên tưởng tới một câu thơ của cụ Nguyễn Du: Cỏ non xanh rợn chân trời /- “xanh rợn” là cỏ mới chỉ mọc nhú, lún phún. Nhưng cả một miền cỏ dầy, phẳng, non mướt và xa hút tạo nên một độ sắc gai người, tựa thể sờ vào có thể đứt tay. Còn “sóng cỏ xanh tươi” trong câu thơ HMT : thì màu xanh đã lả lướt để “gợn tới trời ” chứ không ” rợn” như trong thơ cụ Nguyễn Du. Vậy là, tuy cũng tả về miền cỏ hút đến chân trời… nhưng miền cỏ trong thơ HMT vẫn mang sắc thái riêng.

Bao cô thôn nữ hát trên đồi;

- Ngày mai trong đám xuân xanh ấy:

Có kẻ theo chồng bỏ cuộc chơi…

Một mảng đời sống dân gian đã tràn vào trong bức tranh cảnh mùa xuân của Ông: rằng, ngày mai trong đám xuân xanh ấy… có kẻ lấy chồng, theo chồng – sẽ không còn sự vô tư, nhàn nhã mà đi dạo mùa xuân như thế nữa! Ý nói: “bỏ cuộc chơi”/- Nhưng câu thơ chưa hẳn đã phải là nuối tiếc cho cô thôn nữ kia, mà chính trong lòng thi nhân đang nuối cảm? Bộc lộ một tâm trạng bâng khuâng, hiu hắt, có phần xa xót. Bệnh tật đã không cho Ông được hưởng cái hạnh phúc đời thường ấy! Cảnh đời thanh thái của mùa xuân ấy… như thể đã cách xa hàng thế giới. Cái ước muốn nho nhỏ: có một tổ ấm gia đình, vợ chồng hạnh phúc… với Ông, cũng không bao giờ có. Tâm khảm thi nhân dồn vào tình thơ đằm thắm, thiết tha. Đến đoạn thơ ba:

Tiếng ca vắt vẻo lưng chừng núi
Thơ nghe như lời đồng dao chốn dân gian:
Hổn hển như lời của nước mây…
Thầm thĩ với ai ngồi dưới trúc,
Nghe ra ý vị và thơ ngây…

Trước cảnh xuân đẹp chứa chan, không phải là nước mây “hổn hển” đâu, chính là lòng thi nhân đang hổn hển!…

Đến đây tôi xin nói ít lời về thi pháp tượng trưng trong thơ hiện đại Pháp, mà HMT đã ảnh hưởng khá sâu sắc. Thơ tượng trưng của nền thơ hiện đại Pháp nửa sau thế kỷ XIX sang đầu thế kỷ XX, ( dựa theo tuyển dịch và giới thiệu của Đông Hoài, NXB Văn học 1992 ) là thứ thơ diễn tả theo phép loại suy -Tức là quan hệ tương đồng giữa hai sự vật, nhìn nhận mọi sự vật bằng biểu tượng. Nhưng trường phái thơ tượng trưng Pháp được hình thành và phát triển theo khuynh hướng của hai thuyết tương ứng: tương ứng cảm quan và tương ứng trí năng!

Về thuyết “Tương ứng cảm quan” do Charles Baudelaire ( 1821-1867) khởi xướng. Ông là tác giả của tập “Những bông hoa ác” nổi tiếng. Ông đã được các nhà thơ sừng sỏ nhất trong văn học hiện đại Pháp coi là bậc thầy mở đường, nhà tiên khu của trường phái thơ tượng trưng! Baudelaire đã từng định nghĩa trong “Tương ứng”, một trong sáu bài thơ danh giá nhất của ông như sau:

Thiên nhiên là một ngôi đền mà trong đó
những cột sinh linh
Thỉnh thoảng phát ra những ngôn ngữ mơ hồ,
Con người đi trong thiên nhiên qua những rừng biểu tượng
… Hương thơm, màu sắc và thanh âm tương ứng.

Nghĩa là: giữa vật này với vật khác, giữa con người – cuộc sống với thiên nhiên, đều có thể thay thế nhau bằng biểu tượng. Để phản ảnh một cách tương ứng, nhưng dựa vào cảm thụ được phát ra từ các giác quan (gọi là cảm quan), hay từ trong tâm linh. Cho nên thỉnh thoảng ngôn ngữ mơ hồ…

Thuyết “Tương ứng trí năng” – Người tiêu biểu là Stéphane Mallarmé (1842-1898), cũng là một nhà thơ Pháp đứng đầu trường phái tượng trưng đã chủ xướng. Quan điểm cơ bản về thuyết “Tương ứng trí năng” của Mallarmé là: Biểu tượng được tượng trưng phải rành mạch, rõ ràng, bằng một sự áp đặt hợp lý của lý trí, chứ không theo khuynh hướng cảm quan như Baudelaire.

Nhớ tới lời của cố Chế Lan Viên đã viết tựa trong Tuyển thơ Hàn Mặc Tử xuất bản 1988 rằng: “Tử trong thời gian chúng tôi gần, chỉ thấy Anh nói về Baudelaire…”! Bởi vì những yếu tố thơ tượng trưng được HMT sử dụng rất nhiều, đã nhuần nhuyễn trong thi pháp thơ Ông, nhưng hầu hết đều theo khuynh hướng “Tương ứng cảm quan” của Baudelaire.

Trở lại với Mùa Xuân Chín – Những câu thơ: “hổn hển như lời của nước mây”, “tiếng ca vắt vẻo”, “sột soạt gió trêu tà áo biếc”, rồi cả đến câu thơ cuối cùng: “sông trắng nắng chang chang”… đều là những hình ảnh của thơ tượng trưng cảm quan, để bộc lộ thay cho tâm trạng, tình cảm con người, hay một hiện thực đời sống. Ngay đến tên đề của bài thơ: Mùa xuân chín, cũng mang tính tượng trưng đó rồi. Trong nhiều bài thơ khác của Hàn Mặc Tử ta cũng hay gặp những yếu tố của loại thơ tượng trưng này. Thí dụ:

Trăng nằm sóng soãi trên cành liễu
Đợi gió đông về để lả lơi…

Hay là:

Ô kìa bóng nguyệt trần truồng tắm,
Lộ cái khuôn vàng dưới đáy khe.

Đặc biệt với các giác quan cảm thụ rất nhậy bén của thi nhân: Ngôn ngữ chứa đầy hồn, cảnh trí thiên nhiên rất sống động. Ở trong câu ba của đoạn thơ thứ ba, ta còn thấy một cụm hình ảnh: Thầm thĩ với ai ngồi dưới trúc /- Tiếng “trúc” ở đây, với hình ảnh “lá trúc” trong bài Đây Thôn Vĩ Dạ:

Lá trúc che ngang mặt chữ điền.

Đều thuộc loại ngôn từ mỹ học, để làm biểu tượng về làng quê! Tôi xin phân tích tiếp đoạn thơ cuối:

Khách xa gặp lúc mùa xuân chín
Lòng trí bâng khuâng sực nhớ làng:
– Chị ấy năm nay còn gánh thóc,
Dọc bờ sông trắng nắng chang chang?

Sắc điệu “…trắng nắng chang chang?” vẽ ra cảnh trắng toát bên con sông mộng. Cảnh thực trong hồi ức mà như ảo ảnh. Thi nhân đã mô tả những hình ảnh đó bằng ngôn ngữ thông qua cảm xúc nhớ làng da diết, đưa tình cảm bài thơ lên tới tột cùng, không chỉ thuần tuý là bức tranh tả cảnh mùa xuân nữa.

Cũng đã nhiều nhà bình luận đã bàn về hình ảnh “chị ấy” trong bài thơ là ai? Người thì nói: “chị ấy” là người yêu xưa mà thi nhân nhớ lại? Kẻ lại bảo: Đó là chị ruột của thi nhân?…Tôi nghĩ: Xét về đời sống riêng tư của HMT, những người thân thiết nhất của thi nhân không thể không nhắc đến người mẹ, cùng người chị ruột hiền từ vẫn thường chăm bẵm Ông trong cuộc sống. Như ở bài hồi ký “Nhớ Hàn Mặc Tử” của anh Nguyễn Văn Xê, người đã chăm sóc thi nhân trong thời gian bị bệnh, cho đến khi tạ thế tại nhà thương Qui Hòa, kể rằng:

Sau khi Trí (tên thường gọi của nhà thơ) chết chôn được ba ngày, qua ngày hôm sau… mẹ và chị Lễ của Trí tức tốc vào Qui Hòa. Tôi hướng dẫn gia đình Trí đi thăm mộ. Nơi đây tôi không thể cầm được giọt lệ trước một người mẹ khóc đứa con yêu, một người chị khóc em trong buổi chiều mùa đông se se lạnh… Tôi đã chứng kiến có một mẹ tiên và một chị tiên đến khóc nức nở bên mộ Trí.

Phải chăng người “chị ấy” trong thơ của thi nhân chính là chị Lễ! Mùa Xuân Chín chẳng những chỉ là một bức tranh thiên nhiên đẹp, còn trắc ẩn cả tình làng và đây đó quấn quít đôi chút lòng nhi nữ. Một bài thơ chân quê. Từ biểu tượng của ngôn ngữ, nhạc điệu đến cảnh tình qua cảm xúc… đã dan díu quyện lấy nhau mà tạo nên một bản xô-nát về “khối tình đời” độc đáo và hoàn bích.
© Phạm Ngọc Thái

© Đàn Chim Việt

5 Phản hồi cho “Tưởng nhớ thi nhân Hàn Mặc Tử”

  1. BàBeariẦn says:

    Ai mọi rợ khi dựa hơi ”thánh”, ”đế”?
    Xưng trời xanh như con trẻ làm hề!?
    Ai nhỏ mọn, độc tài, đê tiện,
    Hiếp gái tơ còn cấm tiệt chồng quê?!?

    Gì trinhtiết? Cái nậpnà trinhtiết?!
    Trong cõi lòng ai cấm được tình riêng???
    Gã ngungốc, chả hiểu gì! Cóc biết!
    Chỉ hunghăng, giữ riết cái ”nồn” tiên!!!

    Dâmtặc ĐIÊN

    • MÂY NGÀN says:

      CHÚNG

      Chúng như rác thối trên đời
      Một thằng dâm tặc thằng thời cuồng điên
      Lập lờ chúng sủa huyên thuyên
      Đúng là cặn bả để phiền thế gian !

      NGÀN MÂY

  2. NậpNàVirgin says:

    Mệnh nào đoản? Thơ nào kkông đoản?
    Thờigian nào? Dài? Ngắn? Có hay không?
    Ai dám bảo hai tám năm là ngắn?!
    Đời vôcùng, vôtận,.. thì cũng toàn là mộng… chỉ mônglung…!!!

    Toàn nịnh, bợ, dối, lừa, và gạtgẫm!
    Để cuối đời, ngẫmnghĩ, dãtràngcông…

    ”Xốc-kờ-rát” nói: ta biết chắc là ta không biết cấychicả!?!
    NgànKhơi biết??? Hay không?!?…!!!

    • NON NGÀN says:

      MỘT THẰNG NGU VÀ HẾT SỨC MỌI RỢ

      Hàn Mạc Tử là nhà thơ luôn luôn được giới trẻ yêu thích. Có lẽ nhà thơ đã đáp ứng được các khía cạnh tình yêu mang tính tinh anh, thần thánh nào đó của họ. Điều đó nhất thiết phải được ghi nhận và tôn trọng. Nói khác đi, vị trí thơ họ Hàn dù sao đã đi vào văn học sử VN dù khiêm tốn, dù rạng rỡ như thế nào đó, đó là điều vinh hạnh cho nhà thơ và cũng là điều vui thích của nhiều người.
      Ai cũng biết Hàn Mạc Tử là nhà thơ bị bệnh phong từ rất lâu trước khi ông qua đời. Chính bệnh phong hành hạ ông rất đáng thương, nhất là vào những mùa trăng, và đó cũng là niềm cảm hứng của ông thơ thi ca để bù trừ và an ủi lại. Thông cảm, đau xót với nhà thơ là một tình cảm nhân bản, đạo đức, cao quý mà bất kỳ ai đều cần phải có. Đó là tình người thiết yếu và cũng là tình cảm nghệ thuật, thi ca chân chính. Đó cũng là lý do mà ngôi mộ Hàn Mạc Tử tại Phan Thiết không lúc nào không có các tâm hồn trẻ, lãng mạn tới viếng và đầy lòng tôn kính ông. Một nhà thơ được ưu ái và nễ phục của nhiều thế hệ VN từ khi ông xuất hiện và qua đời như thế đến nay, không bất kỳ lý do nào để coi thường, khinh miệt hoặc rẻ rúng vì bất kỳ lý dó gì.
      Hàn Mạc Tử qua đời lúc mới 28 tuổi. So với đời người 100 năm thì như vậy là quá ngắn, rất đáng để nuối tiếc cùng ông. Bởi vì chỉ mới 28 tuổi qua đời, mà nhà thơ đã để lại một sự nghiệp thi ca tương đối được trọng vọng của nhiều người như thế, thử hỏi nếu nhà thơ được sống lâu hơn, trên dưới tuổi cổ lai hi, phải chăng sự nghiệp thi ca của nhà thơ để lại cho đời chắc chắn sẽ phong phú, giá trị hơn nhiều. Đó là điều đáng tiếc cho bản thân nhà thơ cũng đáng tiếc cho văn học đất nước và người đời nói chung. Vả chăng, cho dầu sau này có thể có những nhà thơ có thật hay hơn, giỏi hơn Hàn Mạc Tử về các phương diện nào đó, cũng không thể ai tự vỗ ngực tự hào rằng ta thơ hay hơn cả thi sĩ họ Hàn. Bởi như thế chỉ là bất nhân, là ngố, là lố bịch, là ti tiện, là thấp kém. Cho nên, mỗi khi có dịp kỷ niêm nào đó với nhà thơ đoản mệnh, bắt buộc nhà thơ nào nếu nhận thấy có các lý do nào đó để ca ngợi Hàn Mạc Tử, cũng đều nên thể hiện. Bởi đó chính là tâm hồn và ý thức cao quý trong nghệ thuật, trong thi cả. Đó không phải là sự nịnh nọt hay về hùa nào, nhưng đó là mỹ cảm tự nhiên, cao quý của bất kỳ người làm thơ chân chính nào.
      Thế mà một tay ngổ ngáo, dốt nát, ti tiện nào đó dùng một cái nickname hạ đẳng, kém văn hóa nào đó lại dám lên mạng công khai mà nói những lời hạ tiện, thật đáng tiếc thay, đáng nguyền rủa và nhục nhã thay cho một sự ngông cuồng cùng khốn nạn … như vậy.

      ĐẠI NGÀN
      (16/9/12)

  3. ĐẠI NGÀN says:

    TIẾC NHỚ HÀN MẶC TỬ

    Người đoản mệnh mà thơ không đoản mệnh
    Trăm năm qua người vẫn nhớ anh hoài
    Hai tám tuổi cuộc đời sao ngắn ngủi
    Song thơ còn sống mãi với thời gian
    Như Gái Quê luôn duyên theo ngày tháng
    Vẫn Còn Đây Thôn Vĩ Dạ điệu đàng
    Vầng trăng trong cứ theo người ám ảnh
    Phận bọt bèo qua cảm giác long đong
    Đau đau lắm hồn thơ se sắt lại
    Ôi thịt da như thảm thiết trong lòng
    Chỉ tình yêu may chi còn gượng lại
    An ủi người trong gió buốt cô đơn
    Biển biển đó rạt rào cơn sóng vỗ
    Những ai người chia sẻ các nguồn cơn
    Thôi đành vậy trăm năm rồi cũng hết
    Nhưng tài hoa đâu có chỉ đôi dòng
    Thơ và thơ vẫn muôn lời tình tự
    Trong gió ngàn trên biển cả muôn năm …

    NGÀN KHƠI
    (15/9/12)

Phản hồi