Tranh luận bầu cử trong đảng Cộng Hòa: 10 ông vào 7 người khác bị loại

Đúng 6 giờ chiều (EST) thứ Ba, mùng 4 tháng Tám 2015, đài truyền hình FOX công bố danh sách 10 ứng cử viên Cộng Hòa có tỷ lệ cử tri ủng hộ cao nhất trong 5 cuộc thăm dò bầu cử được thực hiện trên toàn nước Mỹ trong vòng 7 ngày qua.

Những ứng cử viên “Top Ten” có tên dưới đây sẽ có mặt trong cuộc tranh luận đầu tiên tổ chức vào tối thứ Năm tuần này:

1. Donald Trump

2. Jeb Bush

3. Scott Walker

4. Mike Huckabee

5. Ben Carson

6. Ted Cruz

7. Marco Rubio

8. Rand Paul

9. Chris Christie

10. John Kasich

Chừng 2 tiếng đồng hồ trước khi đài FOX loan báo danh sách 10 ứng cử viên Cộng Hòa được chọn để dự cuộc tranh luận truyền hình đầu tiên diễn ra vào tối thứ Năm, các viên chức điều hành đảng ở văn phòng trung ương tại Washington D.C. vẫn bận rộn gửi trả lời những câu hỏi do cánh nhà báo đặt ra, chung quanh chuyện tại sao có tới 17 ông bà chính trị gia nuôi mộng trở thành người chủ mới của Tòa Bạch Ốc mà chỉ có 10 người có mặt trong cuộc tranh luận dài 2 tiếng sẽ được trực tiếp truyền hình từ Cleveland, Ohio.

Theo thỏa thuận giữa đài FOX và Văn Phòng Điều Hành Trung Ương Đảng Cộng Hòa, 10 người được chọn để dự cuộc tranh luận tối thứ Năm tuần này “là những người đứng từ hạng nhất đến hạng 10 trong 5 cuộc thăm dò bầu cử được thực hiện toàn quốc”. Bảy người còn lại sẽ dự một cuộc tranh luận nhỏ hơn kéo dài chỉ một giờ đồng hồ.

Như vậy có công bằng không?

“Công bằng chứ”, là câu trả lời nghe được từ ông Chủ Tịch Điều Hành Reince Priebus. Công bằng ở chỗ “không thể đối xử với người được 19, 20% cử tri ủng hộ với người chỉ được 1% hoặc 2%”, nhưng “chúng tôi không bỏ sót một ai, những ai không nằm trong danh sách 10 người được chọn sẽ xuất hiện trong một cuộc tranh luận được tổ chức vào lúc 5 giờ chiều cùng ngày”, tức ai cũng có cơ hội trình bày với cử tri những điều họ thấy cần thiết phải trình bày. Ông Chủ Tịch Priebus cũng nhắc lại luật lệ bầu cử “bắt buộc chúng tôi phải tạo cơ hội đồng đều cho mọi người, và chúng tôi tuân thủ chặt chẽ quy định đó”.

Lời giải thích đó không làm hài lòng những ứng cử viên không ở trong danh sách “Top Ten”. Cựu Thượng Nghị Sĩ Rick Santorum, người mới hơn 2 năm trước đây từng có lúc trở thành “hiện tượng chính trị”, cho rằng khi ra tranh cử tổng thống hồi 2012, “các cuộc thăm dò bầu cử cấp toàn quốc cho thấy tôi chỉ được có 1% cử tri ủng hộ, cuối cùng tôi thắng sơ bộ ở 11 tiểu bang và là người về nhì, chí thua co ông Mitt Romney thôi”. Ông Santorum gọi lối cách thức chọn “Top Ten” là điều “thật buồn cười” vì “chẳng nói lên được điều gì cả”, bảo thêm từ giờ cho đến khi ngã ngũ, biết được ai là người đảng chọn “còn rất xa”, ý muốn nói chưa chắc những nhân vật nằm trong danh sách “Top Ten” lúc này là người sẽ được ủng hộ để đi dường dài.

Ông Cựu Thống Đốc Jim Gilmore của tiểu bang Virginia cũng bực bội chẳng kém,gọi cách làm việc của Văn Phòng Trung Ương Đảng Cộng Hòa là “lối làm việc sai trái, không thể chấp nhận được”. Nằm trong danh sách 7 người bị lọt sổ, ông Gilmore cho rằng việc chọn ai bỏ ai “không phải là trách nhiệm cũng chẳng phải là vai trò của Văn Phòng Trung Ương”, nói thêm Văn Phòng Điều Hành đảng “có trách nhiệm và bổn phận phải giới thiệu tất cả các ứng cử viên với cử tri”, để cử tri chọn lựa người sẽ đại diện cho đảng tranh cử tổng thống.

Ngay ông Ben Carson, người may mắn đứng trong bảng “Top Ten” cũng không hài lòng với chuyện “chọn người này bỏ người khác”. Lên tiếng trên đài truyền hình CNN, ông Carson cho rằng “điều mong ước của tôi là tất cả mọi ứng cử viên đều có cơ hội đồng đều”, chỉ trích cách thức đài Fox và Văn Phòng Điều Hành Trung Ương Đảng Cộng Hòa thỏa thuận với nhau, nêu thắc mắc “tại sao không tìm cách để tất cả các ứng cử viên cùng xuất hiện?”.

Ứng cử viên -có vẻ- chấp nhận chuyện không ở trong danh sách “Top Ten” là bà Carly Fiorina, người phụ nữ độc nhất đứng bên cạnh 16 ông Cộng Hòa trong cuộc đua chính trị lần này. Sáng sớm thứ Hai, bà Terry Neese, người đặc trách phần vụ tài chánh cho Ủy Ban Vận Động Fiorina gửi email cho báo chí và những người ủng hộ cho rằng chuyện đài Fox chỉ chọn 10 người đang dẫn đầu những cuộc thăm dò “là điều không hữu lý”, vì “trong giai đoạn (còn sớm sủa này) của cuộc vận động tranh cử, chỉ có những chính trị gia chuyên nghiệp hay những nhân vật tăm tiếng mới được cử tri biết đến. Rất tiếc ứng cử viên Carly Fiorina không nằm trong danh sách đó” nhắc lại “lịch sử cho thấy những cuộc thăm dò ở giai đoạn này thường không đúng với thực tế” bằng chứng là ở những ngày đầu của cuộc vận động “không mấy ai biết đến những người sau đó trở thành tổng thống Hoa Kỳ như các ông Jimmy Carter, Ronald Reagan, Bill Clinton hoặc Barack Obama”.

Thư của Ủy Ban Vận Động Fiorina cũng cho hay dù không có mặt trong danh sách “Top Ten”, nhưng “chúng tôi đã có sẵn một kế hoạch hành động (ở nhiều địa phương) để đi đường dài và chiến thắng ở đích đến, chứ không chỉ trông chờ vào một cuộc tranh luận (được chiếu trên truyền hình)”.