Bùn đỏ độc hại tràn ngập nhiều thành phố ở Hungary

Lời người dịch: Như quý vị đã biết, “Bùn Đỏ” là phế phẩm trong quá trình lọc quặng Bauxite để lấy nhôm thô Alumina, được người ta trữ lại trong hồ chứa, đợi khô rồi mới trung chuyển đi nơi khác. Tuy nhiên, dù có kỹ lưỡng đến đâu thì tai nạn vẫn có thể xảy ra, bởi vì mưa có thể làm tràn hồ hoặc làm lỏng chất bùn, phá vỡ bờ bao của hồ, rồi tràn xuống những nơi thấp hơn.

Đây là viễn cảnh có thật cho một đại họa Bauxite ở Tây Nguyên và tai họa ở Hungary lần này đã chứng minh điều đó.

Xin gởi đến quý vị bản dịch bản tin tường thuật tai nạn Bùn đỏ khủng khiếp vừa mới xảy ra tại Hungary.

———————————————————–

Hôm thứ Ba chính phủ Hungary đã ban hành tình trạng khẩn cấp trên nhiều thành phố ở Hungary, chỉ một ngày sau khi hồ chứa bùn tại một phân xưởng luyện nhôm bị vỡ, khiến bùn đỏ độc hại tràn ngập nhiều thành phố, gây tử vong cho ít nhất 4 người và thương vong hơn 120 người.

Khối bùn đỏ này được ước lượng vào khoảng 700 ngàn mét khối, đổ tràn xuống nhiều thành phố lân cận, cuốn phăng xe cộ, làm gẫy đổ nhiều cầu đường và buộc dân cư phải di tản. Những cư dân tiếp xúc trực tiếp với chất bùn đỏ này đã bị phỏng do chất này thấm qua lớp áo quần.

Ông Gyorgy Bakos, phát ngôn nhân của cơ quan Quản trị Thiên tai địa phương hiện đang có mặt tại gần nơi xảy ra tai nạn cho biết người dân tại đây thuật lại rằng sự việc xảy ra như là một “cơn đại hồng thủy” vậy”.

Các chuyên gia môi sinh Hungary cho rằng vụ tràn bùn đỏ này có thể đưa đến nhiều hậu quả môi sinh trầm trọng và sẽ đe dọa đến giòng sông Danube, gây tác hại lâu dài đối với hệ thống sinh thái, giết chết các loài thủy sản và cây cối. Lớp đất canh tác hiện đang nằm dưới lớp bùn đỏ này sẽ phải được cào bỏ và thay thế dần dần với một phí tổn ngất ngưỡng.

Chính quyền địa phương và các cơ quan khẩn cấp đã có mặt và nhanh chóng đưa cư dân di tản khỏi các thành phố Kolontar, Devecser và Somlovasarhely ở phía nam Hungary, đến những trại tạm trú được dựng lên tại các trường học, và các trung tâm cộng đồng địa phương.

Theo Cơ quan Quản trị Thiên tai Quốc gia thì ngoài số người bị chết, còn có 5 người mất tích và hơn 7 ngàn cư dân bị ảnh hưởng vì trận lụt bùn đỏ này. Có khoảng 60 người hiện đang được trị thương tại các bệnh viện.

Ông Zoltan Illes, vị Bộ trưởng Môi trường hiện đang có mặt tại thành phố Devecser đã gọi đây là “tai nạn môi sinh” khủng khiếp. Bộ Môi trường còn cho biết bùn đỏ theo giòng sông Torna, tràn vào nhiều thành phố. Khoảng 270 nóc gia bị bùn đỏ phủ ngập tức thì. Bùn đỏ tràn lan rộng trên một diện tích hơn 40 cây số vuông.

Ông Gabor Figeczky, phó giám đốc Quỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên (WWF) tại Hungary cho biết chất bùn đỏ này có độ kiềm rất cao, với nồng độ pH lên đến 13 khiến cho nó trở thành một thứ dung dịch có nồng độ xà phòng cao, có thể làm bỏng da, gây thương vong.

Ông Figeczky còn nói rằng nguy cơ ảnh hưởng môi sinh càng cao bởi vì chất kiềm chảy vào sông rạch sẽ hủy diệt các loài thủy sản và các sự sống khác. Ông còn nói rằng đây là lần đầu tiên xảy ra tai nạn với tầm cỡ như vậy, và không rõ là do các cơn mưa hay nước thượng nguồn đã làm loãng đi chất bùn ăn da này trên các giòng chảy nhỏ, và gây tác hại nặng nề đối với các giòng sông ở hạ nguồn.

Ông nói “chưa bao giờ có một tai nạn bùn đỏ ở mức độ này xảy ra tại bất cứ nơi nào”.

Bộ Môi Sinh Môi Trường đã ra lệnh cho chủ nhân của nhà máy lọc nhôm Alumina là MAL Rt, Hungarian Aluminium Production và Trade Company phải ngưng tất cả mọi hoạt động.

Thủ tướng Viktor Orban đã kêu gọi mọi người hãy bình tĩnh. Ông nói với các phóng viên rằng “mọi người có lý do để lo lắng, và tôi hiểu điều này”. Ông nói rằng chính phủ đã lập ra một đội ngũ chuyên gia để phân tích  tại nạn này, mà nguyên do có lẽ là do lỗi con người bởi vì cho đến nay chưa thấy có một dấu hiệu nào là do ảnh hưởng thiên tai. Ông cũng nhấn mạnh rằng không có hiện tượng rò rỉ phóng xạ chung quanh tai nạn này.

Theo Hiệp Hội Sản Xuất Nhôm có văn phòng ở thành phố Arlington, bang Virginia thì chất lỏng màu đỏ, còn gọi là Bùn Đỏ, là một phó phẩm trong quá trình lọc quặng Bauxite để lấy nhôm thô (Alumina), mà sau khi tinh chế thì có được nhôm nguyên chất (Aluminium). Chất bùn này là phế phẩm, còn chứa nhiều kim loại gây hại cho sức khỏe nếu đi vào cơ thể.

Hôm Thứ Ba, công ty MAL Rt đã ra thông cáo nói rằng “theo các tiêu chuẩn của Liên Minh Châu Âu thì chất bùn đỏ phế phẩm không bị xem là chất độc hại”

Bản thông cáo còn cho biết công ty đã tuân thủ các tiêu chuẩn về an toàn.

Ông Joe Hennon, phát ngôn nhân của Ủy Ban Châu Âu về môi sinh, nói rằng loại bùn này đã được điều tiết lại cho phù hợp với luật của Liên Minh Châu Âu nhưng không nhất thiết được xem là độc hại vì còn tuỳ thuộc vào chất bùn đó chứa thứ gì. Ông nói rằng Ủy Ban đang chờ chính phủ Hungary cung cấp kết quả phân tích hàm tố của chất bùn. Phân xưởng này nhận được giấy phép từ chính phủ Hung để thu gom chất bùn thải từ năm 2006.

Ông còn nói “có lẽ công ty này đã có cả một quy trình về xử lý và an toàn”

Theo tài liệu của Hiệp Hội Sản Xuất Nhôm thì quy trình lọc lấy nhôm thô Alumina từ quặng Bauxite có chứa nhiều tạp chất kể cả đất cát, để lại một tạp chất có độ kiềm cao và sền sệt chất xà phòng. Nói chung, tạp chất này càn phải được tẩy rửa nhiều lần để làm giảm độ kiềm và loại bỏ các chất độc hại, rồi được phơi nắng cho khô.

Chất bùn phế phẩm này chứa đựng hầu như tất cả các chất được tìm thấy bên trong lớp vỏ của trái đất, nhưng Cơ quan Bảo vệ Môi sinh Hoa Kỳ (EPA) không xếp loại độc hại đối với chất bùn này, hoặc không thuộc loại chất gây ung thư.

Những cư dân tại thành phố Kolontar, cách nơi xảy ra tai nạn không xa, đã phải tản cư bởi vì bùn đỏ đã tràn ngập đường phố nhà cửa, nhiều nơi lên đến gần 2 thước.

Anh Robert Lemann, một cư dân thuật lại trên truyền hình Hungary rằng “Ba tôi 82 tuổi, đã phải ẵm mẹ tôi lên ngang tầm cửa sổ và giữ chặt. Ngay sau đó chúng tôi phải vội đưa ông đến bệnh viện bởi vì chất kiềm đã làm bỏng da chân của ông”.

Những cư dân khác đã ta thán rằng trận lụt bùn đỏ đã cuốn đi tất cả các phương tiện sinh sống như ruộng đồng, cửa tiệm và các công việc làm ăn tại địa phương của họ.

Ông Bakos nói rằng những cư dân bị chất bùn này bám lên người thì sẽ cảm thấy ngứa ngáy khó chịu trên chân, tay và tai. Các viên chức cho biết chưa xác định được con số, nhưng có khoảng từ 80 đến 120 người đã được đưa đến bệnh viện.
“Hiện nay ở đây rất lộn xộn, bởi vì người ta chưa biết chính xác phải làm gì. Nhưng có một số người vì lo lắng cho của cải, tài sản đã nóng lòng muốn quay trở về lại. Họ lo lắng cho tài sản của họ”.

Do phóng viên Dan Bilefsky tường trình từ Prague và Judy Dempsey từ Berlin, cộng thêm phần đóng góp của Elisabeth Rosenthal từ Rome và John M. Broder từ Washington.

Nguyên bản tiếng Anh: The New York Times

© Đàn Chim Việt
——————————————————————
Phụ chú: Đoạn video YouTube chiếu cảnh tai nạn bùn đỏ khủng khiếp tại Hungary