Diễn văn tốt nghiệp Đại học Lincoln tại Oakland, California

Các bạn sẽ đi về đâu ở giai đoạn này? Vì hiện giờ các bạn đã tốt nghiệp đại học, các bạn cần phải tạo cho mình một cuộc sống tốt đẹp hơn, đạt được giấc mơ của mình, dù rằng ở lại đây hay trở về nguyên quán của mình. Chúng ta đang sống trong một thời đại mà trước giờ sự giao tiếp chặt chẽ giữa các quốc gia, các lục địa, các phong tục và văn hóa chưa bao giờ xảy ra. Ảnh hưởng của những nghị quyết chính trị, những xu hướng kinh tế, vấn đề xã hội hay môi sinh với xa hơn bất cứ một giai đoạn nào trong lịch sử loài người. Hôm nay chúng ta là những công dân của hoàn cầu. Bất cứ nơi nào các bạn chọn để sống, tôi xin đề nghị một số quy định.

Vào mùa Xuân 1831, Alexis De Tocqueville bắt đầu cuộc hành trình 9 tháng của mình xuyên suốt nước Mỹ. Khi đó ông ta mới  25 tuổi. Bốn năm sau ông cho xuất bàn quyển Nền Dân chủ Hoa kỳ. Ông viết như sau: “Nếu có một quốc gia nào trên thế giới nơi mà quyền tự chủ của dân chúng được đón nhận nồng nhiệt, nơi mà  chủ trương này được nghiên cứu trong cách áp dụng vào lối ứng xử trong xã hội, nơi mà sự lợi hại của nó có thể được đánh giá, quốc gia đó chắc chắn sẽ là Hoa kỳ.” Lời tiên đoán của ông đã trở nên sự thật hiển nhiên suốt bề dày lịch sử của Hoa Kỳ.

Hãy nghiệm lại tất cả những cuộc tranh luận đã được diễn ra ở Hoa kỳ trong kỳ bầu cử vừa qua. Chỉ có một nền dân chủ được ủy nhiệm mới có thể có những tranh cãi như vậy mà không có chuyện đàn áp, biến động, hay đổ máu. Nếu ai còn thắc mắc có phải dân chủ là một thể chế chính trị hoàn hảo nhất hay không thì hãy so sánh những biến chuyển vừa rồi ở Anh quốc với những chuyện xảy ra ở Thái Lan. Cuộc bầu cử ở nước Anh vào ngày 6 tháng Năm mang lại kết quả của một quốc hội không phân thắng bại lần đầu tiên trong 65 năm. Tuy vậy một nội các đã được thành lập trong vòng 5 ngày trong sự tốt đẹp và nghiêm túc! Ở Bang kok, các cuộc biểu tình xảy ra liên tục trong hai tháng trời, với con số tử vong trên 12 người và nhiều người bị thương, nhiều trận ẩu đả hỗn loạn xảy ra ngay trung tâm thủ đô Thái lan, nội chiến có nguy cơ sẽ xảy ra.

Hãy hoạt động tích cực. Muốn sống trong một nền dân chủ, các bạn cần phải trực tiếp tham gia. Hãy dấn thân và biết chọn lựa. Tự do ngôn luận có ý nghĩa gì nếu bạn không nói lên những điều ấm ức? Có lý nào trong một xã hội dân chủ, điều kiện tiên quyết đòi hỏi sự nhập cuộc mà công dân lại ngồi chầu rià? Nếu bạn chọn không tham gia ngoài những chuyện riêng tư của mình hay trong vòng thân tình quyến thuộc thì bạn chỉ là người đi bên cạnh cuộc đời. Dân chủ không dành cho bạn. Bạn đã kết án mình, con cháu mình và tự đày đọa mình trong một ốc đảo cách biệt được biên chế bởi những người chọn chuyện tham gia. Dân chủ, tự do, công lý và cơ hội là những điều mà mỗi thế hệ có nhiệm vụ hòa nhập với hành động để nuôi dưỡng và hun đúc cho những thế hệ sau.

Hãy chọn làm diễn viên trong đời mình. Đừng làm khán giả. Tạo lập tương lai mình. Xây dựng một nền tảng. Bất cứ nơi nào bạn đi, tôi khuyên bạn chọn hành động có tác dụng đến mọi khía cạnh trong cuộc sống của mình và cuộc sống của người khác. Có một bài thơ cũ tôi muốn chia xẻ với các bạn. Như sau:

Khi một người không có tự do tranh đấu ở nhà
Hãy để anh tranh đấu cho láng giềng cùa anh ta
Hãy để anh nghĩ đến huy hoàng của Hy Lạp và La Mã,
Rồi tranh đấu cho tự do bất cứ nơi nào bạn đang sống.

Hãy giữ lập trường của mình, dù bạn sống ở đâu đi nữa. Người ta sẽ kính nể bạn hơn, tuy rằng họ không chấp nhận bạn ngay tức thì, nhưng bạn sẽ chiếm được sự nể phục của họ, và quan trọng hơn nữa, sự tự trọng của chính mình với bản thân khi mình son sắt với lý tưởng và bản ngã của mình. Trong công việc mình, tôi thường có cơ hội nói chuyện với những công dân Mỹ vừa nhập tịch, họ đến từ nhiều nơi trên thế giới. Tôi thúc giục họ hãy làm bổn phận công dân, và trung kiên với lý tưởng của Hoa kỳ. Nhưng tôi cũng khuyến khích họ làm phong phú thêm cho Hoa Kỳ bằng cách bảo tồn ngôn ngữ và văn hóa của mình. Thí dụ như dừng đổi tên mình để được chấp nhận! Chính tổng thống Barack Obama cũng không đổi cái tên có âm hưởng ngoại quốc của mình để được đắc cử tổng thống!

Đừng làm người bỏ cuộc. Khi bạn cất bước từ đây, có lẽ bạn sẽ không tránh khỏi một vài suy thoái. Thất vọng chờ ta ở mọi ngưỡng cửa của cuộc đời. Lấy bài học trong sự thành công. Lấy bài học trong sự thất bại. Rudyard Kipling nói đến thắng lợi và thảm bại như là hai kẻ mạo nhận cần được đối xử như nhau. Thất bại chỉ là một sự tập dượt cho thành công. Đừng sợ bị mất mặt, xấu hổ, ngay cả bị xem là kỳ cục. Phần lớn người đời chỉ thấy giây phút cuối của sự khải hoàn nhưng lại bỏ qua những giây phút thất bại đã đưa ta đến thành công.

Hãy luôn luôn chuẩn bị. Khi bạn chuẩn bị một công trình nhỏ hay quy mô, đòi hỏi công sức của riêng mình hay của nhiều người, hãy xem xét mọi việc cần thiết. Đừng bao giờ ngừng học hỏi, đào tạo, thu thập, hay mài dũa năng khiếu mình. Thấu triệt khoa ăn nói, viết văn và giao tiếp. Để mở trộng tầm nhìn về thế giới của mình, tôi khuyến khích các bạn hãy xem chương  trình thế giới của Fareed Zacharia và thử đọc những sách mà ông ta đề nghị. Theo thiển ý của tôi, Zacharia là một trong những học giả toàn cầu thâm thúy nhất trong thời đại chúng ta.

Hãy dũng cảm sống một cuộc sống nhiều sáng tạo. Nên nhớ rằng những xiềng xích khó phá vỡ là những khúc xích nằm sâu trong chúng ta. Nhiều người cho đó là văn hóa. Điều này không đúng. Đó là sự sợ hãi trì kéo tâm tư con người, làm tê liệt óc của họ, làm họ trở nên ù lì.

Đừng trở nên một tiếng nói của thầm lặng. Chính Đức Giáo hoàng John Paul đã kêu gọi người dân Balan “Đừng sợ hãi.” Đó là chất xúc tác thúc đẩy phong trào Đoàn kết đến chuyện giải phóng Balan khỏi ách Cộng dản. Các bạn không cần phải gia nhập phong trào đa số thầm lặng. Chẳng cần biết một số đông rộng lớn đến đâu, chuyện này không thành vấn đề nếu số đông này không có tiếng nói.

Nên cảm kích và ghi ơn gia đình mình. Chúng ta đang ngồi trong bóng mát của những cây đã được trồng nhiều năm xưa. Khi các bạn đang ăn mừng thành quả của mình, đưừng quên những hy sinh đã mang các bạn đến thời điểm này. Cha mẹ, anh em, vợ chồng, con cháu là những người bạn đồng hành mà Chúa đã sắp đặt dọc cuộc hành trình của bạn. Tôi có một người em. Chúng tôi lớn lên khi cha chúng tôi đã đi xa. Cậu ta được 64 tuổi nếu sống đến hôm nay. Anh ta là một phi công tác chiến. Máy bay anh đã bị bắn rơi ngày 6 tháng Tư, năm 1972 trên một làng nhỏ ở miền Trung Nam Việt. Anh chỉ mới 27 tuổi, quá trẻ và đẹp trai, đầy sức sống. Ảnh của anh ta nằm bên bàn đêm của tôi và trong tim tôi. Tôi nhớ anh thật nhiều từ ngày ra đi đó. Tôi mong các bạn sẽ chăm lo cho anh em mình trước khi họ hay mình phải rời bỏ cuộc đời.

Nên biết ơn và kính nể thầy của mình. Tôi biết rằng lời nói của tôi đượm một ít tính cổ hũ. Nhưng tôi thường hay bất bình vì cách đối xử của người Mỹ đối với thầy giáo của họ. Thầy ở Mỹ không được kính trọng và tri ân đúng mức. Họ phải lập hội đoàn để bảo vệ mình. Và đây chính là một nhóm duy nhất để đào tạo và chuẩn bị cho tương lai của đất nước. Có một châm ngôn Việt Nam nói: “Một chữ là thầy, nửa chữ cũng là thầy.” Trước khi các bạn rời khuôn viên Đại học, hãy ghé thăm và tri ân thầy của mình.

Tôi muốn kết thúc buổi nói chuyện hôm nay bằng một chuyện vui. Hai tuần trước đây, tôi và vợ tôi đi dự một buổi tiệc ở San José. Tôi gặp một y sĩ trong toilet, nói chuyện vắn tắt và ông bác sĩ tốt bụng khuyên là những người ở tuổi chúng tôi nên tích cực hơn trong chuyện tình dục. Nhưng tôi phải ngưng ở đây để cảnh báo một chuyện. Những ai trong các bạn cho rằng tôi sắp nói chuyện về dục tính là sai bét! Nói chuyện như thế là xúc phạm tinh thần của một buổi lễ ra trường đặc biệt  như hôm nay vì nó  đòi hỏi sự thanh tịnh trong ý tưởng. Điều mà tôi muốn nói với các bạn là, đừng bao giờ bỏ qua một lời tư vấn về y khoa, nhất là khi được cho miễn phí.

Do vậy, các bạn, đây là lời khuyên cuối cùng của tôi, nó đến từ câu chuyện phòng tắm với người bạn y sĩ. Hãy giữ sức khoẻ. Nên năng động. Tập thể dục để giữ thân thể cường tráng. Nuôi dưỡng tâm trí với tin tức và kiến thức để giữ cho đầu óc được tinh nhuệ. Bồi dưỡng tim hằng ngày với tình yêu để giữ ấm cho nó. Tôi xin kết thúc bài nói chuyện với một câu trích dẫn mà tôi giữ trong văn phòng thẩm phán. Châm ngôn này của ông cố đạo và triết gia Do Thái Hillel: “Nếu tôi không vì mình, thì ai sẽ đứng lên cho tôi? Nhưng nếu tôi chỉ biết đến mình, thì tôi là ai? Và nếu không bây giờ thì đến bao giờ?”

Sinh viên lớp 2010. Chuẩn bị. Xếp hàng. Xong chưa? CHẠY.

Xin cám ơn tất cả các bạn.

Nguyễn-Khoa Thái Anh chuyển ngữ

© Đàn Chim Việt: Bản tiếng Việt

Pages: 1 2 3