California sau khi bầu chọn tổng thống

Từ khi có kết quả bầu cử 8/11, nhiều thành phố ở California và miền tây Hoa Kỳ đã nổi giận, và nổi loạn, vì thất bại của ứng cử viên Hillary Clinton.

Sáng ngày 8/11, khi phòng phiếu mở cửa thì Hillary Clinton được giới truyền thông và các tổ chức thăm dò dư luận tin rằng cơ hội thắng của bà cao đến 85%. Hàng chục triệu cử tri đã đi bỏ phiếu sớm trong những ngày trước đó và số phiếu này, theo truyền thông đưa tin Clinton dẫn trước Trump khá xa.

Bảy giờ tối thứ Ba ở California. Sân trường Đại học Berkeley tràn ngập sinh viên đổ về Sproul Plaza để chứng kiến một trang sử mới cho nước Mỹ sắp được viết lên, với một phụ nữ lần đầu tiên sẽ được chọn làm lãnh đạo Hoa Kỳ.

Đây là lần thứ hai sinh viên tụ họp để chứng kiến lịch sử bầu chọn tổng thống qua màn hình lớn dựng giữa sân trường. Lần trước là ngày 20/1/2009 với lễ tuyên thệ nhận chức của Barack Obama, tổng thống Mỹ da đen đầu tiên.

Tối 8/11 nơi đây chật kín sinh viên. Không bạo động như những ngày có biểu tình chống chiến tranh Việt Nam trong thập niên 1960, hay sôi động với phong trào Occupy Wall Street được phát động vài năm trước để phản đối giới tài phiệt Mỹ.

Khi phòng phiếu ở California vừa đóng cửa là lúc kết quả từ nhiều tiểu bang đã được công bố. Theo truyền thống hơn hai thập niên qua, nghĩa là đã qua 5 kỳ bầu chọn tổng thống, California và New York vẫn xanh, Texas vẫn đỏ.

Đất California từ năm 1992 đã chuyển sang xanh. Trước đó vùng đất vàng này có truyền thống đỏ, từ năm 1968 đến 1988. Miền tây Hoa Kỳ từ Washington, Oregon xuống đến California nay là một mầu xanh đậm.

Đêm kiểm phiếu 8/11 thật hồi hộp. Miền tây Hoa Kỳ và một số tiểu bang ven biển vùng đông bắc, trong đó có New York, bị quân xanh chiếm đóng. Miền trung, miền nam rồi miền bắc bị quân đỏ tràn ngập. Thật khó biết thắng thua.

Khi còn khoảng chục tiểu bang nghiêng ngả, các nhà bình luận, nhà phân tích đã bày binh giàn trận cho Clinton để thấy vẫn còn cơ hội thắng, nhưng hy vọng thấp hơn 85% như đã dự đoán vào ban sáng.

Lúc quân đỏ chiếm được Ohio, Florida thì Clinton ở vào thế bị đảo ngược, chỉ còn 15% cơ hội chiến thắng. Cuối cùng Pennsylvania, rồi Wisconsin cũng được nhuộm đỏ. Clinton bị chiếu bí. Đành chịu thua khi đã quá nửa đêm.

Trong ván cờ vua năm nay, Trump có những bước đi không giống bất cứ một ứng viên tổng thống nào từ trước đến giờ, là dùng ngôn từ sỉ nhục đối với tất cả mọi người. Làm thế để dân chúng và cả giới truyền thông không quan tâm đến những chính sách, mà Donald Trump không cụ thể đưa ra, trong khi cử tri hiểu rằng Hillary Clinton sẽ tiếp tục theo đường lối Tổng thống Barack Obama đã thực hiện trong 8 năm qua.

Đây là một lỗi lầm nghiêm trọng của truyền thông. Thay vì chú trọng vào các đề xuất chính sách tương lai của hai ứng viên, hầu hết truyền hình và báo chí Mỹ đã chỉ nhắm vào những câu nói gây sốc của Donald Trump.

Cũng vì không quan tâm đến chính sách, giới truyền thông và các tổ chức thăm dò dư luận không còn được cử tri tin tưởng, nên khi được hỏi ý kiến bầu chọn ai, nhiều người đã không nói thực điều họ suy nghĩ. Cho đến khi cầm lá phiếu trong tay để thực hiện nghĩa vụ công dân.

Trong khi Donald Trump không có chút gì kinh nghiệm về lãnh đạo công quyền, chiến thuật dùng ngôn ngữ miệt thị để đánh lạc hướng dư luận của Trump đã thành công trước một con cáo già chính trị như Hillary Clinton, là một luật sư, cựu Đệ Nhất Phu nhân, cựu Thượng Nghị sĩ và cựu Ngoại trưởng.

Nhiều cử tri ủng hộ Clinton giờ đang hối tiếc là đã không đi bầu, vì họ tin những điều truyền thông tiên đoán sẽ đúng. Hillary Clinton sẽ làm tổng thống. Ở một số tiểu bang nghiêng ngả, như Florida, Pennsylvania và Wisconsin số phiếu cách biệt giữa Trump và Clinton chỉ hơn 1% chút ít.

California và toàn bờ tây Hoa Kỳ đều ủng hộ Clinton. Sao lại thua khi Clinton hơn Trump số phiếu phổ thông, nhưng với phiếu đại biểu cử tri đoàn (Electoral College) Trump được coi như thắng khi đạt 279 phiếu và Clinton 228 trong đêm bầu cử.

Nhiều người, nhất là giới trẻ, dường như quên rằng cách đây 16 năm, vào năm 2000 George W. Bush (con) cũng đã thắng Al Gore trong tình huống như thế.

Sinh viên Berkeley đã phải buồn bã chứng kiến một sự kiện, cũng là lịch sử, nhưng nước Mỹ vẫn chưa có một phụ nữ làm tổng thống mà là một tỉ phú không chút kinh nghiệm chính trường.

Ngày hôm sau nhiều nơi trong vùng Vịnh San Francisco có xuống đường biểu tình phản đối kết quả bầu chọn Donald Trump làm tổng thống.

Nhiều tổ chức đã ra kiến nghị yêu cầu đại biểu cử tri đoàn chọn Hillary Clinton làm lãnh đạo Hoa Kỳ, theo ý nguyện của đa số cử tri, khi 538 đại biểu cử tri đoàn chính thức bầu tổng thống vào ngày 19/12 tới đây.

Đã có vài triệu người ký tên vào các kiến nghị, nhưng sẽ không thể thay đổi kết quả. Để chuyển sang cách bầu chọn phổ thông, tức xóa bỏ cơ chế đại cử tri đoàn thì cần một tu chính án Hiến pháp. Để tu chính án được chấp thuận phải có 2/3 Hạ viện và 2/3 Thượng viện đồng ý, sau đó phải được ba phần tư lập pháp các tiểu bang phê chuẩn.

Khi chọn cách bầu tổng thống như hiện nay, các tiểu bang ít dân trước khi gia nhập liên bang không muốn bị lấn át bởi các tiểu bang đông dân nên Hoa Kỳ đã chọn hình thức bầu theo đại cử tri đoàn.

Với kết quả bầu chọn vừa qua ở California, 62% ủng hộ Clinton, cũng như kết quả của năm 2000, cử tri ở đây thấy lá phiếu của họ không ảnh hưởng đến kết quả nên đã có kiến nghị CalExit đòi tách California ra khỏi liên bang Hoa Kỳ.

Từ San Francisco, Oakland, Berkeley đến San Jose, Los Angeles đã có biểu tình phản đối: “Not my President” – Không phải là tổng thống của tôi.

Những người nhập cư bất hợp pháp, đa số sống ở California, lo sợ chính quyền của Tổng thống Donald Trump sẽ tống xuất họ về lại nguyên quán. Người thiểu số lo ngại sẽ gặp phải những hành vi kỳ thị vì những lời nói đầy khích động của Trump trong khi vận động tranh cử. Thung lũng Điện tử San Jose quan ngại chính sách kinh tế của Trump sẽ không thuận tiện cho việc phát triển công nghệ thông tin.

Một số người Việt, dù sống ở đây lâu, đã thành công dân Mỹ cũng tỏ ra lo sợ sẽ bị đối xử bất công hay bị kỳ thị.

Thực tế chẳng phải lo sợ nếu có hiểu biết về luật pháp. Cảm thấy bị đối sử bất công, bị kì thị thì lên tiếng. Nếu thực sự gặp phải hành vi kì thị và an ninh bản thân bị đe dọa thì báo cho cảnh sát, cho các cơ quan bảo vệ dân quyền vì đây là quốc gia của nền pháp trị. Nếu không tin vào pháp luật, chính chúng ta sẽ bị người khác coi rẻ, khinh khi.

Ngày thứ Tư sau bầu cử, sân trường Đại học Berkeley có hàng nghìn sinh viên học sinh xuống đường. Nhiều nghìn người ở Oakland, San Francisco cũng đã tuần hành trên đường phố.

Có bạo động, đập phá cơ sở thương mại quanh tòa thị chính Oakland và cảnh sát đã bắt giữ hàng chục người. Văn phòng biện lý quận hạt cho biết sẽ truy tố những kẻ phá hoại theo pháp luật.

Khu vực trước tòa thị chính Oakland và các khu phố chung quanh trong mấy đêm sau bầu cử đã như bãi chiến trường giữa cảnh sát và người biểu tình. Đây là nơi thường có bạo loạn trong các cuộc biểu tình từ nhiều năm qua. Theo sở cảnh sát, những người gây bạo động từ những nơi khác kéo vào, không phải cư dân Oakland.

Các cuộc biểu tình kéo dài cho đến Chủ Nhật vừa qua, khi cư dân Oakland quyết định cho thế giới biết là nơi đây mọi người có thể sống hòa đồng.

Chiều ngày 13/11 nhiều nghìn người đổ về Lake Merritt để cùng nắm tay nối kết tạo thành một vòng tay lớn dài 5 km bao quanh bờ hồ.

Người dân bày tỏ thái độ ôn hòa, không bằng gạch đá hay đốt phá. Quán cà-phê Peet’s gần bên có bức tường để người dân viết vào mảnh giấy nhỏ những cảm xúc hiện tại, về những chuyển biến, thay đổi đang xảy ra rồi dán lên tường cho mọi người cùng đọc.

Kỳ bầu cử năm 1980 với Ronald Reagan thắng cử cũng gây sôi nổi và hoang mang cho cư dân California, đặc biệt là sinh viên Đại học Berkeley.

Trong ngày bầu cử, khi truyền hình đưa tin lúc 5 giờ chiều với chiến thắng của Ronald Reagan, một bạn ở cùng ký túc xá chạy xuống phòng ăn la lớn: “It’s not my fault” – Không phải lỗi của tôi. Ngay sau đó hàng trăm sinh viên đã xuống đường tuần hành phản đối với một biểu ngữ lớn: “Reagan kills children” – Reagan giết trẻ thơ.

Năm nay không khí nghi ngại cũng đã lan tỏa khắp cả tiểu bang California ngay khi có kết quả bầu cử.

Nhưng sau một tuần với nhiều bức xúc và nổi giận, đời sống đã trở lại bình thường. Vì người dân đã từng chọn lãnh đạo Dân chủ, từng chọn lãnh đạo Cộng hòa như một phần của nếp sống Mỹ từ bao năm qua.

Và nói như Tổng thống Barack Obama và ứng cử viên thất cử Hillary Clinton trong những ngày qua là hãy để cho Donald Trump có cơ hội điều hành đất nước.

Đã có thay đổi lãnh đạo từ đảng cầm quyền sang đảng đối lập là vì người dân mong có những điều tốt đẹp hơn. Nếu không như ý muốn, bốn năm sau cử tri lại có quyền đưa người khác lên thay.

© 2016 Buivanphu