Dư âm phiên chất vấn chính phủ

Phiên chất vấn các bộ trưởng và Thủ tướng đã chấm dứt nhưng dư âm của nó vẫn đựơc báo chí râm ran nhắc nhở như một cuộc thực tập dân chủ đầy sinh động.

Những người có quan tâm đến vấn đề chính trị trong nước mấy ngày vừa qua theo dõi diễn biến phiên họp quốc hội khóa 12 mở ra những vấn đề hết sức bức thiết của đất nước được nhiều đại biểu đặt trên bàn nghị trình là hai hồ sơ nóng Vinashin và khai thác Bauxite.

Sôi động chưa từng thấy

Với những câu hỏi hết sức thẳng thắn và không kém phần kịch tính, những đại biểu nổi bật trong kỳ họp này là Dương Trung Quốc, Nguyễn Minh Thuyết, PhạmThị Loan, Lê Văn Cuông, Nguyễn Văn Thuận, Đặng Như Lợi, Nguyễn Lân Dũng, Đồng Hữu Mạo, Trịnh Thị Nga, Lê Quốc Dung, Ngô Minh Hồng, Mai Thị Ánh Tuyết, Trần Du Lịch.

Các đại biểu của quốc hội khóa 12 tuy còn có người này người khác nhưng dư luận đều thừa nhận rằng đây là khóa có nhiều tiếng nói cứng rắn nhất, truy vấn những vấn đề mà chính phủ quyết tâm thực hiện dù với bất cứ giá nào.

Ngày 24 tháng 11 có lẽ là phiên chất vấn mang đầy bất ngờ nhất. Bộ trưởng Bộ Kế hoạch Đầu Tư Võ Hồng Phúc đã mạnh mẽ phản bác những cáo buộc của nhiều đại biểu Quốc hội khi cho rằng Bộ Kế hoạch Đầu Tư phải có một phần trách nhiệm trong sự sụp đổ của Vinashin.

Ông Phúc cho rằng bộ của ông không phải chịu một trách nhiệm nào vì có muốn làm gì thì cũng vướng luật. Chính Quốc Hội đã làm luật cho Vinashin theo đó thi hành và các Bộ liên quan không thể ngăn chặn hay thay đổi chính sách mà Vinashin theo đuổi.

Chấm dứt những câu biện hộ đầy cường điệu này, Chủ nhiệm UB Pháp luật Nguyễn Văn Thuận phải lên tiếng cho biết, Bộ trưởng Phúc không thể vô can trong vụ Vinashin. Nếu phát hiện lỗ hổng trong Luật doanh nghiệp thì trong kỳ họp năm ngoái Bộ Kế hoạch Đầu tư phải đề xuất thay đổi, khi Quốc hội dùng một luật sửa nhiều luật.

Báo chí phấn khởi loan những lời phát biểu được xem là lâu nay hiếm thấy. Từ đại biểu Dương Trung Quốc với những vấn đề bức xúc do khai thác bauxite đến đại biểu Nguyễn Minh Thuyết trước các âu lo của Vinasin cùng các sự kiện liên quan. Có lẽ hai ngôi sao này đang tỏa hết ánh sáng của lòng tự tin vào sức mạnh dân chủ để nói lên tiếng nói của người dân, tức những cử tri đã cầm tấm hình của họ bỏ vào thùng phiếu.

Đại biểu Dương Trung Quốc nhận xét kỳ chất vấn lần này tại quốc hội  như sau:
“Tôi nghĩ là không chỉ trong cuộc chất vấn này mà trong thời điểm này trùng với kỳ họp quốc hội nó có nhiều vấn để nóng bỏng từ cuộc sống nữa. Chúng ta đều biết đang ở trước kỳ đại hội đảng cho nên những điều đó nó làm cho không khí nóng lên.”

Khung truyền hình của mọi gia đình Việt nam như sáng hơn lên khi đại biểu Đồng Hữu Mạo của đơn vị Huế lên tiếng nhận xét số nợ mà Vinashin lên hơn 86 ngàn tỷ đồng có trách nhiệm chính của bộ Tài chánh Vũ Văn Ninh.

Bộ trưởng Ninh cho rằng trách nhiệm của Bộ Tài chánh đã làm hết nhưng Vinashin không chấp hành những đề nghị của bộ này, do đó Bộ của ông ta không thể mang trách nhiệm mà chỉ nhận khuyết điểm cần rút kinh nghiệm.
Trước các lời lẽ rũ bỏ rách nhiệm này, đại biểu Trịnh Thị Nga của Phú Yên đã mạnh mẽ cho rằng bộ tài chính đang tránh né trách nhiệm và bà đòi hỏi Bộ Tài chánh phải nói rõ quan điểm của một Ủy viên Trung Ương Đảng trước sự kiện hệ trọng này.

Đây có lẽ là lần đâu tiên đại biểu quốc hội đem Đảng ra để yêu cầu các thuyết trình viên phải nghiêm túc thực hiện bổn phận điều trần trước quốc hội, là cơ quan cao nhất của đất nước.

Quốc hội đa số không hài lòng lắm với những trả lời của các bộ trưởng so với những khóa trứơc và cũng có những bài phát biểu khiến hội trường không khỏi phì cười khi bộ trưởng bộ Giao Thông Vận Tải Hồ Nghĩa Dũng mạnh mẽ cho rằng “muốn hiện đại phải làm ngay đường sắt cao tốc!”

Chất vấn Thủ tướng

Phiên chất vấn Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng có lẽ được người dân chờ đợi nhiều nhất bởi lẽ ông là người quyền lực nhất lãnh đạo các bộ trưởng. Những câu hỏi mà các bộ trưởng không trả lời được thì người dân chờ đợi ở ông một sự giải thích rõ ràng để họ hiểu rõ hơn trách nhiệm thực sự của bộ máy chính phủ.
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tỏ ra bình tĩnh khi đối điện với các vần đề hóc búa như Vinashin, bauxite và điện lực. Dù muốn hay không thì đại biểu quốc hội cũng không thể truy vấn thêm bởi số giờ ấn định quá ngắn ngủi cho các câu hỏi.

Đại biểu Nguyễn Minh Thuyết có lẽ là người được dân chúng chờ đợi để xem nhiều nhất. Trên khung hình của VTV1 ông thẳng thắng nêu vấn đề mà ít ai ngờ tới, đó là việc một vài bài báo xuất hiện trên trang báo điện tử của chính phủ viết bài đả kích những đại biểu quốc hội khi họ đưa ra những chất vấn các bộ trưởng.

Đặc biệt nhất, khi đại biểu Nguyễn Minh Thuyết yêu cầu quốc hội thành lập Ủy ban lâm thời điều tra vụ Vinashin và nếu cần ngưng chức cả Thủ Tướng để cuộc điều tra độc lập hơn. Lời yêu cầu này như một tiếng sét giữa trời quang vì không ai ngờ một đại biểu quốc hội lại dám lên tiếng đề xuất môt việc quá khó khăn và hoàn toàn không thể thực hiện được như vậy.

Nhiều bài báo bóng gió đòi xem xét lại vai trò của đại biểu quốc hội và còn cảnh cáo những người có phát biểu mạnh mẽ rằng, những người này nên xem lại tư cách phát biểu của mình nếu không muốn bị đào thải.
Đại biểu Nguyễn Minh Thuyết đã trực tiếp đặt câu hỏi đối với Thủ tướng như sau:

“Xin thủ tướng cho biết ai đã chỉ đạo đăng tải một số bài công kích, chụp mũ đại biểu quốc hội ở trên website của chính phủ?
Là cơ quan chấp hành của quốc hội việc chính phủ để đăng tài những ý kiến như vậy trên website của mình có phải là hành động khôn khoan không? Có để cho dân thắc mắc về thái độ tự phê bình của chính phủ không? Có để người ngoài lợi dụng không và tôi cho rằng những bài cho phép đăng trên website chính phủ là không đúng chỗ.”

Dù tỏ ra khá bình tĩnh nhưng Thủ tướng cũng không giấu được bức xúc vì câu hỏi “có phải là hành động khôn ngoan hay không” ông trả lời:
“Cái việc nói khôn ngoan hay không khôn ngoan tôi không biết nên nói thế nào. Tôi chỉ yêu cầu làm đúng pháp luật, và tôi cũng đề nghị đại biểu Thuyết là xem xét theo đúng pháp luật hay không, đúng chủ trương của đảng hay không?”

Thủ tướng cũng khẳng định website chính phủ được Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ chỉ đạo trực tiếp, nhưng ông không trả lời ai là người chỉ đạo tờ báo điện tử này công kích đại biểu quốc hội.

Sau buổi chất vấn Thủ tướng, Đại biểu Dương Trung Quốc cho biết ý kiến tổng quát của ông về những câu hỏi và trả lời của Thủ Tướng, ông nói:

Có lẽ ông thủ tướng của Việt Nam có cái đặc thù riêng vì quyền hạn của ông ấy nằm trong cơ chế. Chính vì thế chúng ta không thể đòi hỏi ông ấy như một ông thủ tứơng phương Tây được. Và cũng vì thế tôi nghĩ ngay cả cách ứng xử hay là trách nhiệm của ông ấy không thể hiểu như một cá nhân đơn thuần được. Vì thế tôi xin nhắc lại là ngày hôm nay ông không thể làm gì tốt hơn được nữa. Tôi cho là ông (Dũng) đã thể hiện tất cả bản lĩnh của mình và đương nhiên nó không thể đáp ứng lại được đòi hỏi của mọi người.”

Dù sao thì thông qua kỳ họp Quốc hội lần này người dân thấy rõ đại biểu nào là người có tâm huyết và trách nhiệm với cử tri, và đại biểu nào là người không xứng đáng đối với là phiếu của họ.

Người dân tuy còn quá xa lạ với khái niệm dân chủ nhưng trong tận đáy lòng, hình ảnh người đại diện cho họ thẳng thắng chất vấn việc làm sai trái của một bộ phận cán bộ a dua trong chính phủ đã phần nào cho thấy có sự chuyển đổi cho phù hợp với hoàn cảnh mới của đất nước.

Sự chuyển đổi này không phải tự nhiên mà có. Nó hình thành từ những can đảm, trí tuệ và tận tâm tận lực với đất nứơc như Nguyễn Minh Thuyết, Phạm Thị Loan hay Dương Trung Quốc, Lê Văn Cuông… những khuôn mặt xứng đáng này luôn đứng thẳng người trong bất kỳ phiên họp nào của quốc hội để đòi hỏi cho được sự trong sáng của chính phủ.

Nguồn: Mặc Lâm, phóng viên RFA