Bad Romance ở Kazakhstan
Căn nhà tại vùng Surrey từ mấy năm nay bỏ hoang, không ai chăm sóc, cây cối um tùm bên ngoài và bên trong hư hại, xuống cấp đến nỗi chính quyền địa phương có ý xung công để dùng làm nơi tạm trú cho những kẻ vô gia cư. Mặc dù u ám với cái vẻ cũ kỹ nhưng thực ra nó mới được hoàn tất vào năm 1990 với đầu đủ tiện nghi, nuớc nóng nước lạnh, nhà vệ sinh. Nhà vệ sinh, hay đúng hơn phòng tắm thì căn nhà có những 12 cùng với 12 phòng ngủ, 6 phòng tiếp tân và một mảnh vườn bao bọc bởi tường ngoài, diện tích khoảng 2 mẫu tây. Cho đến năm 2004, đây là tư thất của Công tước York, tức Hoàng tử Andrew, con trai thứ của Nữ hoàng Anh quốc. Từ lúc ông dọn về nhà bà ngoại sau khi bà qua đời, Công tước York đã có ý bán lại Sunninghill Park nhưng chẳng có ai để mắt đến cái kiến trúc được nhạo là giống như một siêu thị Tesco ở vùng quê. Giá hoàng tử này đòi là 18 triệu USD và mãi đến năm 2007 mới có một khách phương xa, ghé thăm qua loa và ngả giá, đòi 18 hả, thì tôi trả 22 triệu rưỡi (ghi chú của người viết: 18 triệu USD là 12 triệu Bảng Anh và 22,5 triệu USD là 15 triệu Bảng chẵn, chứ kẻ bán người mua ở đây không có ai quen cái thói số lẻ)!
Người mua là một thanh niên 29 tuổi, cũng có tiền trong túi đấy tuy anh đến từ một quốc gia Trung Á lần chót được mọi người biết đến là vào thời Thành cát Tư hãn. Anh là con rể của Chủ tịch UBND thủ đô Astana của Kazakhstan nhưng anh không mua căn hộ này cho anh, cũng không phải là mua cho bố vợ. Anh đứng tên cho một người bạn và mãi về sau danh tánh của bạn này mới được tiết lộ. Ông cũng là con rể đấy nhưng bố vợ của ông là Tổng thống Nursultan Narzabayev. Các phò mã mua nhà này mà phải giấu giếm như vậy là sao? Ai cũng biết cậu Timur Kulibayev, tên thì cu li nhưng không phải, cậu là con của một Bộ trưởng bộ Xây dựng và đâu phải nơi túng thiếu. Cậu nổi tiếng tại quê hương đến nỗi cụng ly với cậu người ta không nói “100%” mà chỉ nói “5%” vì cái gì ở Kazakhstan không có cậu và không có 5% là không xong. Cậu là tỉ phú (1,1 tỉ USD trên danh sách Forbes), vợ cậu tức là công chúa cộng hoà Kazakhstan cũng là tỉ phú ngang hàng (1,1 tỉ) thì cậu mua nhà ngoài ruộng bên Anh sao phải lại giấu tên? Nhất là người bán, Hoàng tử Andrew lại đâu phải chỗ xa lạ, vẫn sang Kazakhstan đánh golf thường xuyên với cậu ta và ôm vai bá cổ. Gần đây mới phát hiện là căn nhà này cậu sắm để “trả nợ người” và chuyện này đến tai vợ cậu đã rắc rối gớm mà đến tai bố vợ thì còn rắc rối hơn. “Người nợ” ở đây là một cô cúng cơm gọi Gaukhar (Kim Cương) nhưng được giới People Anh quốc biết đến dưới tên Goga.
Lady Goga (chứ không phải là Lady Gaga) này vừa tròn 30, sinh nhật cô linh đình các báo tabloid ở Anh. Cô một đời chồng trước, xinh mòn con mắt và đứa bé kháu khỉnh cô mới hạ sinh 3 ngày sau khi party với Công tước York lại không phải là con ông Hoàng này. Cha khai sanh thừa nhận của nó là chàng phò mã Kulibayev, có gan không dùng phương tiện ngừa thai thì có gan chịu đòn và trách nhiệm làm cha.
Sau khi mọi chuyện lên báo, Lady Goga cho biết, căn nhà Sunninghill Park giờ hoang phế cô để vậy vì nó “cực kỳ xấu”. Cô có ý định ủi xập luôn để cất một cái mới vì chỗ ở tại Anh cô cũng có rồi, một căn hộ ở London trị giá 28 triệu Bảng (42 triệu USD). Theo cô thì cậu Kulibayev cô chẳng nhờ gì hết, tốt nghiệp Oxford vài năm là cô đã ký được một hợp đồng 120 triệu USD ngay cả trước khi quen biết chàng. Đến đây người viết này chạnh lòng mà nghĩ đến Sarah Ferguson, Công nương York và vợ cũ của Hoàng tử Andrew, bị thu hình lúc đòi có 500.000 Bảng (750.000 USD) để giới thiệu chồng cũ của bà cho giới làm ăn.
Nhưng những chuyện thượng lưu hạ cám này thì liên quan gì đến người Việt chúng ta? Chẳng qua Kazakhstan, một Cộng hoà trước thuộc Liên xô cũng cùng với Việt nam chia sẻ một thời XHCN và một thời apparachitk tức là cốt cán. Cha của Lady Goga này là một cán bộ thường thường bậc trung ở một xó xỉnh phất lên dưới thời perestroika của Gorbachev và vào TƯ Đảng, nghe đâu là đời ông bà lại là địa chủ bị đấu tố đến mất mạng. Lý lịch ly kỳ của một Lady Goga miền Trung Á này đối với chúng ta không xa lạ và Kazakhstan với Việt Nam cho đến ngày nay chí ít vẫn còn một điểm tương đồng. Đó là xếp hạng tham nhũng của tổ chức Transparency International, năm 2009 là đồng hạng 120/180, cùng hàng với nhau (và với Armenia, Bolivia, Ethiopia và Mongolia).
Thật ra Đảng CSVN đã mất một cơ hội lịch sử vào thập niên 90 nếu nhìn gương sáng ngời của Cộng hoà Kazakh. Thủ tướng của Cộng hoà này dưới thời Liên Xô là ông Narzabayev, sau đó lên Bí thư thứ nhất của Đảng CS Kazakh. Liên xô sụp và Đảng đổ thì ông làm… Tổng thống, theo chủ nghĩa Quốc gia chân chính, từ vô thần trở thành Hồi giáo ngoan đạo tụng kinh một ngày năm lần. Đối ngoại thì ông thân tất, từ Tây phương Anh Mỹ đến đàn anh Nga và láng giềng Iran, chẳng có vấn đề gì với một ai hết. Đến giờ ông vẫn làm Tổng thống, sau hai nhiệm kỳ thì ông tu bổ Hiến pháp mới, cho phép ông và chỉ một mình ông ra ứng cử mãn đời. Mà ứng cử thì ông trúng chứ, với số phiếu các lãnh đạo hiện nay của Việt nam phải ganh tị là đâu đó 91,1% (Đảng CS Nhân dân Kazakh vào kỳ bầu cử Thượng viện chót được số phiếu là 1,3%)!
Nghiệm theo gương này, phải chi nhân sự cố của khối vào 1990, các lãnh đạo ta giải tán Đảng và theo chủ nghĩa tư bản thì đã chẳng mất gì. Con cháu các cụ thêm cơ hội mà doanh thương với thế giới mà người dân biết đâu lại chẳng có niềm hãnh diện là một cô nào đó người Việt bá cổ Hoàng gia Anh. Sunninghill Park thôn dã, có người Việt mua lại từ tay Hoàng tử, vườn tược kín đáo thế này rất tiện lợi cho việc… trồng cần sa. Dân chủ và đa đảng lại có, tự do thì hoàn toàn. Một bằng chứng về tự do, dưới chế độ mới hậu Cộng sản, Kazakhstan đã vượt mặt Việt nam. Theo xếp hạng của tổ chức Reporters without Borders thì năm nay, tức là 20 năm sau khi Đảng CS sụp đổ tại Kazakhstan, tự do báo chí tại đây là 162/178 trong khi Việt nam vẫn còn lẹt đẹt dưới ba nấc, ở thứ 165.
Trước thềm Đại hội 11, xin quý vị lãnh đạo Đảng suy nghĩ lại, giờ vẫn còn chưa muộn!
© Đỗ Kh.
© Đàn Chim Việt
Bên ngoài những quan hệ lăng nhăng của giới quí tộc thì câu chuyện này có hai điểm đáng chú ý.
Một là Hoàng tử Andrew rao nhà $18 triệu ba năm chẳng ai mua, lại được giá $22,5 triệu. Ông là đại diện thương mãi của vương quốc, và phần đầu tư Anh quốc đầu tư vào Kazakhstan là $15 tỉ, phần Kazakhstan đầu tư sang Anh là $3 tỉ (2007).
Điểm thứ nhì là Lady Goga này chẳng phải hoa khôi gì hết mà là một thiếu phụ bản lãnh, ngược lại với một Thái Như Ngọc (trên hình) thùy mị đến ngớ ngẩn. Cô đại diện cho thành phần cán bộ nhà nước và Đảng CS thức thời khi cơn gió đổi mới lùng bùng thổi, được cha gửi sang Oxford học hành đến nơi (tuy tư duy thẩm mỹ hiện đại vẫn còn giới hạn: “Tôi thích Picasso thời kỳ xanh”, nghe như là phát biểu của một Đốc phủ sứ). Đời chồng đầu cô là một anh thừa kế tập đoàn khách sạn Ermitage, bạn thân cô là doanh nhân xe đua F1 người ý Flavio Briatore, về mặt xe con này xịn hơn cả Cường Đôla. Làm cả nước (Kazakhstan) băn khoăn, tại sao một cô gái tỉnh lẻ nếu không nói là nhà quê đen đúa lại thành công đến thế trong giới thượng lưu quốc tế. Nhan sắc của cô được coi là kém tại quê nhà, như vậy phải chăng là vì “hương xa” nơi xứ lạ? Cũng chẳng phải vậy, về nước thì cô nắm ngay được chàng phò mã (nghe đâu là có triển vọng thay bố vợ làm Tổng thống sau này).
Nhưng bản lãnh của đương sự chỉ là tiêu biểu một phần và thành công sáng chói của giới cán bộ Đảng vẫn là cựu Tổng bí thư Narzabayev. Bỏ Đảng và ôm chầm lấy tư bản thì ông làm tổng thống mãn đời và còn dọn ghế sẵn cho con rể! Dân chủ OK, đa nguyên OK, thì ông được 91,1% phiếu trong khi thành phần trung kiên với XHCN tử thủ trong Đảng CS Nhân dân Kazakh hiện nay thì được 1,3%! (bầu cử 2007). Tự do kinh tế thì cả gia đình ông (và giới cán bộ cao cấp) hốt bộn bạc mà lại công khai, của nổi đường đường lên sổ vàng tạp chí kinh tế Forbes!
Tại Uzbekistan, thì cựu Tổng bí thư Đảng CS Uzbek, ông Islam Karimov làm tổng thống cho đến giờ (2007 ông chỉ được có 88,1% phiếu thôi). Năm 1995, ứng cử viên đối lập duy nhất cho biết ông ra tranh cử làm vì và để cho quần chúng nếm mùi niềm vui đa nguyên, ai muốn bỏ phiếu cho ông thì bỏ chứ bản thân ông thì ông bỏ phiếu cho Karimov!
Tại Azerbaijan hậu CS thì cựu Tổng bí thư Đảng CS tại Cộng hoà là ông Mutallibov cũng làm tổng thống chứ. Lộn xộn vài năm, Ông được thay thế bằng… một cựu Ủy viên BCT Đảng CS Liên xô, cựu Đệ nhất Phó Thủ tướng Liên xô, là ông Heydar Aliyev. Ông này chẳng những làm tổng thống mà khi qua đời lại có cậu con Ilham lên thay! Cháu nội ông lên 11 (mười một) tuổi, vào đầu năm 2010 mới phát hiện là bé này mua 9 biệt thự tại Dubai (UAE) với 44 triệu USD. Còn Đảng CS (trung kiên) thì giờ chia năm xẻ bảy, năm 2001 số phiếu là 6,3%.
Tại Turkmenistan, thì đoán thử nào xem, bỏ Đảng thì ai làm tổng thống dân chủ đây? Lại cựu Tổng bí thư Đảng chứ còn ai nữa! Vị cựu lãnh đạo CS này làm tân tổng thống tư bản mãn đời (15 năm), khi chết được một Bộ trưởng của chính quyền ông thay thế.
Tại Kyrgyzstan hậu CS, cựu Thủ tướng và cựu Tổng bí thư giành nhau chức tổng thống khiến ghế này về tay một cựu đại biểu QH Liên xô (và từng từ chối lời mời của Gorbachev vào chức Phó Chủ tịch Liên xô), ông Askar Akyev. Khi ông bị quần chúng đuổi đi vào năm 2005 thì đối lập do ông Bakiyev lãnh đạo lên cầm quyền. Khối đối lập này là một liên minh của Đảng CS cũ! Năm 2010 đến lượt Bakiyev phải ra đi, và chức tổng thống lâm thời tạm về tay một bà thuộc Đảng Dân chủ Xã hội nhưng hồi sau chưa rõ.
Theo những gương này thì nếu 2011 ông Nông Đức Mạnh giải tán Đảng CS thì ông sẽ làm tổng thống tư bản mãn đời, con ông sẽ thay thế, hay là con rể, con dâu. Cháu chắt nội ngoại ông sẽ tậu nhà ở Dubai trước khi lên lớp 6. Nếu chẳng may ông bị lật, thì sẽ về tay lãnh tụ đối lập… Nguyễn Tấn Dũng hay Nguyễn Phú Trọng mà thôi. Có thế mới nói là giới lãnh đạo Đảng VN còn đợi gì mà không sang Trung Á học hỏi?