Trên 200 khuyến nghị Việt Nam tại Hội đồng Nhân quyền LHQ

Chiều thứ sáu, 7 tháng 2, Phúc trình về báo cáo UPR của Việt Nam do nhóm Troika ba nước Costa Rica, Kenya and Kazakhstan soạn thảo và do ông Christian Guillermet, Đại Sứ của Costa Rica trinh bày, đã được Hồi Đồng Nhân quyền LHQ thông qua.

Ông cho biết, có 9 nước đưa câu hỏi trước, và 106 nước phát biểu hôm 5.2 đưa ra 227 Khuyến nghi.

Đáp lời, Trưởng phái đoàn Việt Nam (gồm 23 người), Thứ trưởng Hà Kim Ngọc cho biết, Việt Nam sẽ xem xét kỹ các khuyến nghị, và trả lời vào tháng 6 tới vào khó họp lần thừ 26 của Hồi đồng Nhân quyền LHQ.

Tại cuộc Kiểm điểm Thường kỳ Phổ quát lần thứ nhất năm 2009, các quốc gia thành viên LHQ đã đưa ra 134 khuyến nghị. Việt Nam chỉ chấp nhận 93 khuyến nghị, nhưng bác bỏ 45 khuyến nghi, là những khuyến nghị quan trọng, cụ thể trong việc  cải cách Bộ Luật Hình sự, trả tự do cho tù nhân lương tâm, chấp nhận nền báo chí độc lậpv.v… Nhưng trong thực tế, theo giới quan sát tại LHQ, thì 93 khuyến nghị được chấp nhận nhưng Việt Nam cũng không thi hành.

106 nước thành viên LHQ phát biểu và khuyến nghị tại cuộc Kiểm Điểm Phổ quát hôm 5 tháng 2 chỉ được nói trong vòng một phút năm giây, và theo thể thức “bốc thăm”, nên Na Uy là nước bắt đầu, Na Uy nói rằng :

“Tự do ngôn luận là chủ yếu tại các xã hội cởi mở và trong sạch. Chúng tôi khuyến nghị Việt Nam thực hiện đầy đủ bản Hiến pháp (ở điều 69) tuân thủ theo Công ước quốc tế về các Quyền dân sự và Chính trị. Na Uy khuyến nghị Việt Nam cho phép các cá nhân và xã hội dân sự quyền chính đáng thăng tiến nhân quyền và công khai biểu tỏ những bất đồng của họ. Truyền thông có vai trò thiết yếu. Na Uy khuyến nghị Việt Nam rằng khung pháp lý cho phép những hoạt động tự do và độc lập giữa địa phương và truyền thông quốc tế tuân thủ theo các nghĩa vụ liên hệ Công ước quốc tế về các Quyền dân sự và Chính trị.”

Đa số các khuyến nghị đưa ra xoáy vào các vấn nạn tự do ngôn luận, tự do tôn giáo, tự do hội họp, việc sách nhiễu các bloggers và xã hội dân sự, yêu sách sửa đổi bộ Luật Hình sự và Tố tụng hình sự theo tiêu chuẩn các Công ước LHQ mà Việt Nam tham gia ký kết, đặc biệt là sửa đổi những điều luật mơ hồ về “an ninh quốc gia” như các điều 79, 88 và 258.

Bà Đại sứ nước Anh, Ruth Tumer, hy vọng sự kiện Việt Nam làm thành viên Hội đồng Nhân quyền LHQ khiến Việt Nam tôn trọng nhân quyền nhiều hơn. Nhưng bà quan ngại “những hạn chế đối với tư do ngôn luận và xu hướng kiểm soát Internet”. Bà khuyến nghị Việt Nam tôn trọng nghĩa vụ quốc tế theo Công ước quốc tế về Các quyền dân sự và chính trị “để bảo đảm cho mọi công dân có quyền tự do ngôn luận và hội họp mà không sợ bị sách nhiễu hay bị bắt giam”.

Quyền Đại sứ Hoa Kỳ, ông Peter Mulrean nói lên mối âu lo về tình trạng tự do ngôn luận, tự do lập hội và tự do tôn giáo. Ông nói:

“Việt Nam vẫn tiếp tục giam cầm và sách nhiễu những ai thi hành các quyền tự do cơ bản, như tự do ngôn luận và lập hội. Việt Nam cũng hạn chế tự do tôn giáo, và sách nhiễu các Giáo hội không đăng ký”.

Hoa Kỳ còn lo âu về sự hạn chế thành lập các Công đoàn tự do, vấn đề thiếu nhi lao động và cưỡng bức lao động, những điều luật mơ hồ về “an ninh quốc gia”, và tiếc rằng Việt Nam không cho các xã hội dân sự tham gia vào tiến trình Kiểm điểm UPR. Hoa Kỳ là phái đoàn duy nhất nêu tên các tù  nhân chính trị khi ông kêu gọi “trả tự do vô điều kiện cho tất cả tù nhân chính trị như Cù Huy Hà Vũ, Lê Quốc Quân, Điếu Cày và Trần Huỳnh Duy Thức.

Canada cũng quan tâm vấn nạn tự do tôn giáo, khuyến nghị Việt Nam “giảm thiểu các trở ngại hành chính và những nhu cầu đăng ký để những hoạt động tôn giáo ôn hòa của các  nhóm đăng ký và không đăng ký được tự do tôn giáo và tín ngưỡng”.

Những vấn đề được các quốc gia quan tâm nhất là hủy bỏ án tử hình, tự do thông tin và ngôn luận trực tuyến và ngoài luồng, cũng như yêu cầu Việt Nam hình thành Viện Nhân quyền quốc gia.Thụy Điển khen ngợi sự phát triển mạng  mạnh mẽ ở Việt Nam với hàng triệu người sử dụng Internet và Facebook. Nhưng quan tâm tới sự kiện “đang có sự gia tăng kiểm soát Internet và gia tăng sách nhiễu cùng bắt giam công dân mạng. Từ năm 2009, có ít nhất 58 người bị bắt, bị kết án dưới điều luật mơ hồ của an ninh quốc gia cho những hành xử quyền tự do ngôn luận trên Internet”.Hơn 16 nước kể cả Brazil, Đan Mạch, Hung gia lợi, Tây Ban Nha, Úc, Áo, Đức, Pháp phê phán sự kiểm soát và hạn chế Internet, khuyến nghị Việt Nam sửa đổi các luật Internet như Nghị định 72 và 174 vừa thông qua năm ngoái.

Nhưng đại diện bộ Thông tin Truyền thông Việt Nam bác bỏ, khi trả lời rằng :

“Ở Việt Nam hiện nay không có kiểm duyệt báo chí xuất bản, không có kiểm duyệt thông tin Internet. Chúng tôi khẳng dịnh Nghị định 72 không hạn chế quyền tự do ngôn luận mà là nhắm điều chỉnh các hoạt động trên Internet, nhằm bảo vệ môi trường Internet phù hợp, lành mạnh, góp phần thúc đẩy tiến bộ xã hội và bảo vệ lợi ích công cộng”.

Đại diện Phần Lan rất ngạc nhiên và hỏi làm sao Việt Nam lại có thể khẳng định rằng luật pháp bảo vệ tự do Internet. Phần Lan yêu cầu Việt Nam phải giải thích

Ireland phát biểu:“vô cùng quan ngại việc sách nhiễu và bắt giam những nhà đấu tranh bảo vệ nhân quyền, kể cả nhà báo, bloggers và đại diện các tôn giáo của dân tộc ít người khi họ biểu tỏ ý kiến bất đồng. Chúng tôi  nhận thấy thiếu sự độc lập trong ngành truyền thông, cũng như Nhà nước gia tăng xâm phạm vào các dịch vụ cung cấp Internet”.

Nước Áo khuyến nghị Việt Nam “công khai thông tin số lượng các trại giam, kể cả các trung tâm giam giữ hành chính để cai nghiện, do công an, bộ đội và Bộ Lao động  thiết lập, cũng như số lượng tù nhân bị giam giữ, và cung cách lao động mà tù nhân phải thi hành”.

Phần lớn các nước Á châu, đặc biệt ASEAN, tỏ ra “đoàn kết” khen ngợi Việt Nam, ngoại trừ Nhật Bản. Nhật Bản phát biểu:

“Chúng tôi có  những tin tức về việc chính quyền kiểm soát truyền thông, và thúc ép những cá nhân nào phê phán chính quyền và lãnh đạo Đảng, khuyến nghị Việt Nam tôn trọng tự do báo chí kể cả trực tuyến.”

Cộng Hòa Tiệp, một quốc gia cựu Cộng sản, là nước duy nhất hiểu rõ nền tảng nhân quyền chỉ hiện hữu trong một chế độ có tự do, dân chủ. Đại diện Cộng Hòa Tiệp khuyến nghị Việt Nam cho phép nhân dân được tham gia vào các cơ cấu chính trị nhà nước, và thực hiện chế độ dân chủ đa nguyên.

Các nước Tunisia, Azerbaijan, Bỉ, Tiệp, v.v… khuyến nghị Việt Nam mời các Báo cáo viên LHQ về điều tra Việt Nam. Báo cáo viên LHQ về tự do ngôn luận xin đi Việt Nam từ năm 2002, Báo cáo viên bảo vệ những Người đấu tranh bảo vệ Nhân quyền xin đi Việt Nam từ năm 2012, nhưng Việt Nam từ chối. Kỳ này ông Hà Kim Ngọc công bố chấp nhận Báo cáo viên LHQ về Tự do tôn giáo đến Việt Nam vào tháng 7 năm nay.

Ỷ Lan – RFA