Mỹ nới lỏng lệnh cấm vận vũ khí đối với Việt Nam

Hôm thứ năm, Mỹ tháo gỡ một phần lệnh cấm vận lâu năm của mình về việc cung cấp vũ khí sát thương  cho Việt Nam, một động thái giúp Hà Nội tăng cường an ninh hàng hải của mình khi phải đối diện với một Trung Quốc quyết đoán hơn.

Việc thay đổi chính sách được công bố khi ông Phạm Bình Minh, bộ trưởng ngoại giao Việt Nam gặp Susan E. Rice, cố vấn an ninh quốc gia và Ngoại trưởng John Kerry.

Bộ Ngoại giao nhấn mạnh rằng sự thay đổi chính sách này chỉ áp dụng đối với hệ thống giám sát hàng hải “liên quan đến an ninh” và khẳng định rằng quyết định này phản ánh sự cải thiện khiêm tốn trong thành tích nhân quyền của Việt Nam.

Các nhóm nhân quyền đã mạnh mẽ chỉ trích sự việc. ”Việt Nam hầu như không đáng nhận được được phần thưởng này”, ông John Sifton, giám đốc truyền thông khu vực châu Á cho Human Rights Watch cho biết. “Thành tích về tù nhân chính trị của Việt Nam là xấu và trở nên tồi tệ hơn.”

Khi mối quan tâm của Hoa Kỳ về khả năng quân sự của Trung Quốc tăng lên, các quan chức Mỹ đã dần dần chuyển sang tăng cường quan hệ an ninh với Việt Nam. Hà Nội, từng có xung đột quân sự với Trung Quốc vào năm 1979, đã ngày càng lo lắng hơn về uy thế quân sự của Bắc Kinh trong khu vực và đã kêu gọi lệnh cấm bán vũ khí sát thương nên được tháo gỡ.

Lo lắng của Việt Nam đã trầm trọng hơn vào tháng năm khi một giàn khoan dầu của Trung Quốc đã tạm thời triển khai ngoài khơi quần đảo Hoàng Sa ở Biển Đông, khu vực tranh chấp chủ quyền bởi cả Trung Quốc và Việt Nam.

Mỹ đã quyết định cho phép bán một số thiết bị không gây sát thương cho Việt Nam trong năm 2007 Cuối tháng mười hai, trong một chuyến thăm Việt Nam, ông Kerry thông báo rằng Washington sẽ cung cấp $ 18 triệu hỗ trợ, trong đó có năm tàu tuần tra không vũ trang cho Cảnh sát biển Việt Nam.

Sự thay đổi mới nhất trong chính sách của Mỹ, vốn đã đến sau gần bốn thập kỷ kết thúc chiến tranh Việt Nam vào năm 1975, nhằm mục đích tăng cường cho Cảnh sát biển Việt Nam và sẽ mở cửa cho Việt Nam để nhận được tàu vũ trang hoặc thậm chí máy bay trinh sát của Mỹ.

Một số nhà lập pháp hàng đầu đã ủng hộ thay đổi này. Tháng trước, Thượng nghị sĩ John McCain, đảng Cộng hòa bang Arizona, đã đề nghị một nghị quyết kêu gọi nới lỏng các lệnh cấm bán vũ khí sát thương  ”cho hàng hải và bảo vệ bờ biển.”

Biện pháp này cũng được Thượng nghị sĩ Patrick J. Leahy, đảng Dân chủ Vermont ủng hộ, người từ lâu đã là nhà vô địch tranh đấu cho quyền con người. Tuy nhiên, nghị quyết cũng nhấn mạnh rằng sự nới rộng hơn nữa về việc cấm vận vũ khí sát thương sẽ đòi hỏi Việt Nam phải có những bước đi đáng kể để cải thiện nhân quyền, “bao gồm việc trả tự do cho các tù nhân lương tâm và thay đổi luật pháp.”

Báo cáo thường niên của Bộ Ngoại giao về nhân quyền năm 2013 cho biết, Việt Nam vẫn tiếp tục áp đặt “những hạn chế nghiêm trọng của chính phủ trên quyền chính trị của công dân, đặc biệt là quyền thay đổi chính phủ của mình,” và nhiều vi phạm khác.

Các quan chức chính quyền Obama đã cho rằng mong muốn mở rộng thương mại, quan tâm đến các mối quan hệ gần gũi hơn với Washington và áp lực nội bộ ở trong nước của Việt Nam ở nhà có thể dẫn đến sự cải thiện thành tích nhân quyền. Họ cho rằng, bằng cách cho phép chuyển giao các thiết bị hàng hải gây sát thương, Hoa Kỳ đã thưởng cho Việt Nam vì đã ký quy ước quốc tế về chống tra tấn, trả tự do một số tù nhân chính trị và bắt đầu cải cách luật hình sự của mình.

Trong một tuyên bố hôm thứ Năm, Nhà Trắng cho biết, tại cuộc gặp gỡ với ông Minh, bà Rice nhấn mạnh rằng Hoa Kỳ mong muốn tăng cường hợp tác quân sự trong khi vẫn nhấn mạnh đến tầm quan trọng của các “tiến bộ tiếp tục” về nhân quyền.

Tuy nhiên, ông Sifton cho rằng chiến lược của chính quyền sẽ bị phản tác dụng vì sẽ khuyến khích Việt Nam rút ra kết luận rằng Hoa Kỳ vẫn tiếp tục tìm kiếm các quan hệ tốt hơn bất chấp các cải cách về nhân quyền cơ bản có được thực hiện hay không. Và ông dự đoán quyết định hôm thứ năm này sẽ phải đối mặt với phản đối đáng kể trong Quốc hội.

“Sẽ là một sai lầm khi cho rằng Quốc hội đã ngưng bàn bạc về điều này,” ông nói. “Rất nhiều thành viên của Quốc hội không biết được rằng điều này đang được tiến hành”.

http://www.nytimes.com/2014/10/03/world/asia/us-eases-embargo-on-arms-to-vietnam.html?_r=0

Bản tiếng Việt: Facebbok Lê Quốc Tuấn