Những ngày cuối cùng tại Việt Nam
Phim mới thực hiện năm 2014. Đạo diễn Rory Kennedy, truyện phim của Keven McAlester, âm nhạc của: Gary Lionelli, kịch bản: Keven McAlester, Mark Bailey, nhà sản xuất: Keven McAlester, Rory
Dài 1 giờ 38 phút
Last Days In Vietnam mới cho chiếu online chắc nhiều quí vị đã xem qua. Đây là cuốn phim tài liệu giá trị đã làm sống lại những trang sử bi thảm của miền nam nước Việt sụp đổ mất vào tay CS. Nói chung những thước phim đã diễn tả chính xác lịch sử miền nam VN trong những ngày cuối cùng vào tháng Tư đen 1975.
Nhà làm phim chủ trương diễn tả lại lịch sử khách quan nghiêng về khía cạnh nhân bản, đầy tình yêu nhân loại, khác với cuốn phim khuynh tả Vietnam, a Television History 1945-1975 dài 11 tiếng quay 1983, Last days in Vietnam 2014 đứng về phía chính nghĩa miền nam tự do, kết án CS tàn ác, phần kết luận chê trách Hoa Kỳ thất hứa với đồng minh.
Trọng tâm của phim diễn tả kế hoạch của chính phủ vào những ngày cuối cùng tại Việt Nam để cứu cho được nhiều người Việt. Một chính phủ không có thực quyền, một ông Tổng thống bù nhìn trước sự thao túng của Quốc hội Dân chủ không làm gì hơn là cứu được nhiều nạn nhân của đất nước bị bỏ rơi, khả năng hữu hạn của ông chỉ làm được đến thế. Kinh Do thái có câu:
“Ai cứu được một mạng người thì cứu được cả thế giới” Whoever saves one life, saves the world entire.
Giữa năm 1965, trước ngày miền nam VN sụp đổ đúng 10 năm, Tổng thống Dân chủ Johnson đưa đại binh vào miền nam để ngăn chận CS chiếm Đông nam Á nhưng đã thất bại. Bốn năm sau họ để lại một gia tài đổ nát, tân TT Nixon phải lo hốt cái đống rác vĩ đại do Hành pháp tiền nhiệm để lại đó là đưa về nước nửa triệu quân, lập lại hòa bình trong danh dự. Theo lời Kissinger trong White House Years, chính họ đã gây nên cuộc chiến sa lầy, thay vì giúp cho chính phủ mới gỉải quyết cuộc chiến, họ tiếp tay với phản chiến chống đối cuộc chiến kịch liệt, cương quyết cắt mọi khoản viện trở để bỏ Đông Dương.
Cộng hòa bị tai tiếng vì vụ Watergate, đảng đối lập Dân chủ kéo nhau vào Quốc hội rất đông, họ chiếm 67% Hạ viện và 60% Thượng viện, nắm quyền sinh sát trong tay. Kissinger nói về thực trạng bi đát miền nam VN trong Years of Renewal: nước Mỹ tê liệt vì chia rẽ, đứng nhìn Cộng quân tiến vào Sài Gòn.
Cuốn phim cũng là một bất lợi rất lớn cho CSVN, hình ảnh bằng nghìn lời nói: không khí binh đao khói lửa máu chẩy thịt rơi sẽ khiến người ta đặt câu hỏi “ai gây nên cảnh điêu tàn”, người dân chen chúc, hốt hoảng di tản tại Đà nẵng, Sài gòn cho thấy miền nam VN ghê tởm CS là nhường nào.
* * *
Xin sơ lược cuốn phim
Nhà đạo diễn kể sơ lại lịch sử Việt nam những năm cuối cùng. Trước đó hai năm (1973) TT Nixon tuyên bố đã thỏa thuận ký kết Hiệp định Paris, lấy tù binh và đem quân về nước.
Các nhân chứng kể lại quá khứ, một cựu đại úy Mỹ Herrington (sau này lên đại tá) hồi tưởng lại 40 năm trước ông đã giúp nhiều người bạn VN lên máy bay trốn thoát, ông nói về cảnh di tản hỗn lọan tại Đà nẵng, nguyên do người dân quá sợ hãi CS tàn ác. Đại sứ Martin nhiều cảm tình với VN không muốn nơi đây mất về tay CS. Nixon hứa với Nguyễn Văn Thiệu, ông sẽ oanh tạc BV nếu họ vi phạm, Hà Nội rất sợ Nixon, coi ông ta như một người điên rồ, nhưng năm 1974 ông từ chức vì vụ Watergate.
Cộng quân vi phạm Hiệp định Paris, tấn công Ban Mê Thuột ngày 10-3-1975 và đem đại binh nuốt chửng miền nam.
Đại úy Mỹ kết án CS tàn ác. Đại tá Hải quân VNCH Đỗ Kiểm nói về tình hình Đà Nẵng tháng 3-1975 bằng tiếng Việt cho biết ông Thiệu thay đổi ý kiến luôn, có khi ra lệnh giữ Đà Nẵng, hôm sau ra lệnh bỏ. Phim chiếu cảnh di tản hỗn loạn tại phi trường Đà Nẵng, người dân chạy ùa theo máy bay. TT Ford nói về cuộc chiến VN, ông cho biết khoảng từ 150 tới 170 ngàn quân CSBV chính qui được trang bị tối tân tiến chiếm miền nam VN, khoảng 500 ngàn người tỵ nạn đổ về Sài Gòn
Ngày 10-4-1975 TT Ford đề nghị Quốc hội chấp thuận ngân khoản 722 triệu khẩn cấp để cứu miền nam VN, ông nói chúng ta giúp cho VNCH 722 triệu nếu không cứu được miền nam thì cũng cứu được những người bị đe dọa. Một bà dân biểu Mỹ cho biết ý kiến như sau: người Mỹ đã đưa vào VN nửa triệu quân, tiêu hàng tỷ, hàng tỷ đô la mà không thắng cuộc chiến bây giờ đưa thêm 722 triễu thì làm được trò gì? một ông dân biếu khác cũng nói người Mỹ chống đối cuộc chiến nên không hy vọng Quốc hội cấp. Chính Kissinger cũng nói 722 triệu không cứu vãn được tình thế, chỉ còn cách cứu cho nhiều người VN.
Phim nói về kế hoạch di tản, mới đầu họ chủ trương chỉ cho người Mỹ đi, không cho người VN theo. Ngày 24-4-1975 Sài Gòn đầy những tin vịt. Hiện còn khoảng 5,000 người Mỹ tại VN, một số có vợ Việt hay người yêu VN, họ được ưu tiên hàng đầu được di tản ra khỏi nơi đây.
Lãnh sự Mỹ tại Quân khu IV nói về kế hoạch di tản. Cảnh xếp hàng xin di tản tại tòa Đại sứ Mỹ Sài gòn, họ nói cũng may dân chúng tại đâ có trật tự, bình tĩnh không có chuyện gì đáng tiếc. Họ nói về việc sắp hạng các hồ sơ. Kế hoạch thứ tư được thực hiện, các trực thăng từ hạm đội sẽ bay vào Tòa Đại sứ Mỹ tại Sải Gòn bốc người đi. Tại Sài Gòn các máy bay trực thăng đi bốc người tại các địa điểm trong thành phố rồi đưa về tòa Đại Sứ, tòa Đại sứ đầy những người chờ đợi trong sân.
Phía VN, đại tá Đỗ Kiểm nói về lệnh đưa các tầu chiến VN đi, dù chỉ có một máy cũng chạy, ông cho biết vào ngày cuối cùng ông đưa tất cả là 32 chiến hạm ra khỏi VN. Hai nhân chứng Việt Nam cũng kể lại chuyện tháng tư là trung úy Phạm Hữu Đàm, sinh viên Phó Đức Bình nói tiếng Anh về ngày di tản tại tòa Đại sứ Mỹ
Ngoài hạm đội, cảnh trực thăng của VNCH đáp xuống tầu bị đẩy xuống biển lấy chỗ, lính Mỹ khám và tước khí giới người Việt vứt xuống biển để bảo đảm an ninh cho tầu, riêng tại tầu này tổng cộng có 17 trực thăng VN đáp xuống.
Trở lại cảnh di tản nhốn nháo tại tòa Đại sứ Mỹ Sài Gòn, trực thăng từ Sài gòn đáp xuống tầu ngoài hạm đội. Tại tòa Đại sứ, ông đại úy quả quyết với mọi người trong khuôn viên tòa như sau: “Không ai bị bỏ lại, mọi người đều sẽ được đưa đi”
Phần cuối phim, người Mỹ chú trọng việc cứu thêm người, cả những người tỵ nạn ngoài biển, trên những con tầu lớn VN tràn ngập người tỵ nạn.
Chuyến trực thăng cuối cùng rời Tòa Đại sứ Mỹ tại Sài Gòn, cảnh hôi của của người nghèo.Cộng quân tiến vào Sài Gòn, các ông Dương Văn Minh Vũ Văn Mẫu bị họ bắt lên đài phát thanh tuyên bố đầu hàng, cảnh lính vưt giầy, quân phục chạy.
Đỗ Kiểm nói về lễ hạ cờ VNCH cảm động trên các tầu chiến VN chạy sang Phi Luật Tân, chính phủ Phi Luật Tân sợ mất lòng CSBV ,họ không cho tầu chiến VNCH vào nên phải hạ cờ VN treo cờ Mỹ.
Cảnh cuối 11 người lính TQLC còn lại Mỹ hồi hộp chờ trực thăng tới đón vào lúc 7 giờ 50 sáng ngày 30-4-1975 họ giã từ VN. Có 420 người Việt bị bỏ lại trong khuôn viên tòa Đại Sứ
* * *
Xin nhận định tổng quát: đây là một phim tài liệu hay, ngắn gọn, diễn tả lịch sử trung thực, bênh vực cho chính nghĩa miền nam tự do. Tôi xin so sánh hai cuốn phim cùng môt đề tài này Vietnam, a Television History 1945-1975 quay 1983 và Last Days In Vietnam quay 2014, thực ra đã có nhiều phim tài liệu về cuộc chiến VN nhưng hai cuốn trên được chú ý hơn cả.
Năm 1983 các nhà ký giả, phóng viên Mỹ, Anh, Pháp đã hợp tác thực hiện phim tài liệu đen trắng dài 11 giờ Vietnam, A Television History 1945-1975, Việt Nam Thiên Sử Truyền Hình 1945-1975 đã được chiếu trên TV tại VN khoảng 1985 vì có lợi cho họ. Phim này có nhiều đoạn ca ngợi chính nghĩa của C,S có phần phong phú hơn Last Days in Vietnam 2014 nhưng không khách quan cho lắm. Lối làm phim của cả hai gần giống nhau ở chỗ cùng diễn tả lịch sử Việt Nam qua những thước phim tài liệu và những cuộc phỏng vấn các nhân chứng, nhân vật lịch sử. Last Days In Vietnam là cuốn phim mầu ngắn ngủi, kết tội CS và ngụ ý chê trách người Mỹ bỏ miền nam rơi vào tay CS.
Như các phim tài liệu chiến tranh về Thế chiến, Triều Tiên, Iraq… nhà đạo diễn phỏng Rory Kennedy vấn các nhân chứng, nhân vật lịch sử rồi đưa diễn tiến lịch sử vào phim, nhưng vì được kể lại ngắn gọn trong vài phút thường khiến khán giả bối rối vì khó hiểu. Last Days In Vietnam cũng không tránh khỏi khuyết điểm này.
Đối với tôi cuốn phim đã làm sáng tỏ một sự thực: Tháng 4-1976, trong trại tù cải tạo Long Thành, họ cho đọc một bài trên báo Sài Gòn Giải phóng, đây là một bản dịch bài của một ký giả Mỹ nói về ngày cuối cùng tại Tòa Đại sứ Mỹ (4-75). Người ký giả mô tả rất linh động về những người lính TQLC Mỹ cuối cùng trên sân nóc tòa Đại sứ vào lúc nửa đêm 29-4-1975 chờ trực thăng và chuyến cuối cùng tối ấy đã tới bốc họ đi.
Nay nhà đạo diễn phỏng vấn nhiều người lính TQLC đã ở lại tòa Đại sứ vào giờ chót được biết sáng hôm sau (30-4-1975), đúng 7 giờ 58 phút chuyến trực thăng cuối cùng mới tới bốc họ ra hạm đội, Rory đã đưa nhiều đoạn phim nói rõ về chi tiết này. Như thế người ký giả kể trên đã nói sai sự thực hoàn toàn
Các nhân vật lịch sử, nhân chứng kể lại quá khứ gồm Kissinger Bộ trưởng ngoại giao, Frank Snepp phân tích gia CIA, cựu đại úy Mỹ Herrington (sau lên đại tá) phụ trách an ninh tòa Đại sứ 1975, một số quân nhân Mỹ canh gác tòa Đại sứ.. nhân chứng phía Việt Nam gồm đại tá Hải quân Đỗ Kiểm, trung úy Phạm hữu Đàm, sinh viên Phó Đức Bình.. hai người này đã có mặt tại tòa Đại sứ vào những giờ phút cuối.
Một vài giai thoại cảm động có thật ở phần cuối như theo lời kể của đại úy Herrington, nhân chứng chính của phim cho biết ông được đưa tới VN năm 1973. Tại Sài Gòn vào những ngày cuối tháng 4-1975 ông đã lén lút đưa một số bạn hữu quân nhân VN vào phi trường Tân Sơn Nhất di tản cùng gia đình. Việc làm bị coi là sai phạm vì chính phủ VN buộc quân nhân phải ở lại chiến đâu, nếu bị lộ ông sẽ bị trừng phạt đuổi về nước. Herrington đã phát biểu như sau.
“Đôi khi có những vấn đề không phải là hợp pháp hay không hợp pháp, nhưng là đúng hay sai”
(“Sometimes there’s an issue not of legal and illegal, but of right or wrong.”)
Ông ta nói cứu người vì nhân đạo là đúng cho dù vi phạm luật, nếu những người bạn lính VN của ông ở lại họ sẽ trở thành dead man walking, người chết biết đi.
Mang nhiệm vụ giữ trật tự trong khuôn viên tòa đại sứ Mỹ vào giờ chót, Herrington đã nói với những người Việt Nam đang vây quanh bằng tiếng Việt
“Không ai bị bỏ lại, mọi người sẽ được đưa đi, đừng có lo, trực thăng lớn sắp tới”
Nhưng rồi tối ấy ông được lệnh phải lên sân thượng ra đi vì không còn trực thăng chở thêm người Việt, đại úy đành lòng nói dối họ vờ lấy cớ đi tiểu để lén vào tòa đại sứ rồi lên lầu bay ra hạm đội. Cho tới nay ông ta vẫn còn ân hận đã đánh lừa họ, một hành động trái đạo đức, tổng cộng có 420 người bị bỏ lại
Trung úy Phạm Hữu Đàm và sinh viên Phó đức Bình cũng đã vào được khuôn viên nhưng thất bại không được đưa đi. Sau 30-4 Đàm bị đưa đi tù cải tạo 13 năm sau cũng vào Mỹ, Bình bị bắt giam một năm, anh vượt biên 1979 và đã vào Mỹ.
Trong phần kết luận Herrington bằng giọng u sầu bảo.
Con người (VN) bị tổn thương vì chúng ta chia rẽ (..because we did’nt acted together)
Hàng ngàn, hàng ngàn người Mỹ đã từng phục vụ tại VN, nay đang ngồi ở nhà theo dõi diễn biến với cõi lòng tan nát khi thấy tất cả trở thành hư không.
(There were thousands and thousands of Americans who served in Vietnam, who is setting at home heart broken at watching this whole thing comes to none)
Người Mỹ hứa thật nhiều và thất hứa cũng nhiều.
Những người chê trách Hoa Kỳ bỏ rơi đồng minh như Herrington rất hiếm, phần nhiều các nhà chính khách, học giả Mỹ cho rằng phải bỏ VN sớm hơn. Cựu bộ trưởng McNamara nói trong hồi ký đáng lý chúng ta phải rút bỏ VN từ 1963, 1964, cuộc chiến VN là sai lầm (In Retrospect trang 320). Sử gia Walter Isaacson: nói đáng lý Nixon phải ký Hiệp định rút bỏ VN từ 1969 (Kissinger A Biography tr.484) chứ không phải đợi bôn năm sau, ông chê trách Nixon đã làm chết thêm 20,000 người Mỹ để VNCH tồn tại thêm ít năm mà sự thực VN không đáng cho ta phải hy sinh như vậy.
Nhiều ngưởi Việt oán hận nhà lãnh đạo Nixon, Kissinger đã bắt ép VNCH ký hiệp ước bất bình đẳng đưa tới sụp đổ miền nam, về điểm này Nixon đã nói trong hồi ký No More Vietnams: trong khi Quốc hội phản đối ầm ĩ ông không làm gì hơn được, Kissinger cũng nói gần giống như vậy trong hồi ký Years of Renewal. Nixon cũng như Kissinger chỉ có thể giúp cho miền nam tổn tại thêm ngày nào hay ngày nấy, tháng 4-1975 là hạn chót.
Đa số các nhà chính khách Mỹ, các nhà nghiên cứu sử đã ngầm ủng hộ cái chiến lược “tẩu vi thượng sách, sống chêt mặc bay”. Quốc hội Dân chủ, người dân, truyền thông báo chí, phong trào phản chiến, da trắng cũng như đen… đều muốn vứt bỏ cái miếng xương khó nuốt từ thập niên 1960 thì sự sống còn của miền nam chỉ trông vào phép lạ. Sự thật phũ phàng là Nixon-Kissinger chỉ giúp VNCH sống thêm vài năm và họ đã làm được, Gerald Ford chỉ giúp miền nam thêm được vài tuần hay một tháng, Đại sứ Martin chỉ kéo dài sự hấp hối một vài ngày… khả năng thiện chí của họ chỉ làm được đến thế.
Lúc vãn tuồng Last Days In Vietnam cũng là khi kết thúc vở tuồng hề chính trị miền nam VN, điệu nhạc đệm buồn thảm và du dương tuyệt vời nổi lên cùng những trang sử bi đát khiến người xem không cầm được nước mắt.
Nhà đạo diễn cho biết bằng số thống kê chính xác thực trạng kẻ ở người đi như sau
Trong ngày cuối cùng của VN, khoảng 130,000 người đã trốn đi, gồm cả 77,000 người được nói tới trong phim này. Về những kẻ ở lại, nhiều trăm nghìn người đã đã bị đưa đi trại tập trung, nhiều người chết vì bệnh tật, đói khát, số người bị hành hình không rõ là bao nhiêu.
(…Of those left behind, hundreds of thousands were sent to re- education camp, many died of disease and starvation, an unknown number were excecuted)
Dưới cái nhìn của kẻ ở, người đi năm 1975 được coi là vô cùng diễm phúc, họ không phải nếm mùi Cộng sản và được đưa tới xứ sở thần tiên bằng phương tiện an toàn nhanh nhất.
Gian khổ đã qua, hết cơn bĩ cực đến kỳ thái lai, mấy chục năm trôi qua, hầu hết những người này đã có cuộc sống ổn định sung túc, có phần huy hoàng hơn cả dân bản xứ. Con cháu họ rất nhiều người thành công làm trạng sư, bác sĩ, giáo sư, kỹ sư, dược sĩ…rất nhiều người trở thành thương gia, đại phú có cơ sở làm ăn lớn, một vài người là tỷ phú đô la…
Nhưng có mấy ai còn nhớ tới tấn thảm kịch này…
© Trọng Đạt
Đón xuân Ất Mùi 2015
Kết quả kỳ đại hội điện ảnh của Hàn Lâm Viện Mỹ vừa qua, phim The Last Days in Vietnam có được vào chung kết nhưng không được giải gì cả
Tôi đồng ý phần nào với nhận định của tác giả Trọng Đạt về cuốn phim “Last Days In Vietnam” rằng;
“Nói chung những thước phim đã diễn tả (khá) chính xác lịch sử miền nam VN trong những ngày cuối cùng vào tháng Tư đen 1975.“.
Tôi dùng chữ “khá chính xác”, vì đó chỉ là một phần lịch sử trong những ngày cuối cùng ở Toà Đại sứ Mỹ ở Sàigòn, với những gì đã xảy ra như trong phim (hình ảnh tài liệu).
1) Tuy nhiên, trong phần tóm lược phim, điều quan trọng (đã bị bỏ quên), là vị Đại tá (tên ?) đã đem 1 vợ và 8 con ra phi cơ, nhưng ông muốn ở lại cứu đất nước, nói lên tinh thần “TỔ QUỐC – DANH DỰ- TRÁCH NHIỆM” của vị sĩ quan QLVNCH. Một quyết định tối hậu thật đau lòng, ông và cả gia đình đã phải khóc, nhưng cuối cùng ông cũng đành phải ra đi khi tình thế đã vô cùng tuyệt vọng!
2) tác giả viết “Ngoài hạm đội, cảnh trực thăng của VNCH đáp xuống tầu bị đẩy xuống biển lấy chỗ, lính Mỹ khám và tước khí giới người Việt vứt xuống biển để bảo đảm an ninh cho tầu, riêng tại tầu này tổng cộng có 17 trực thăng VN đáp xuống“.
Miêu tả như trên thì dễ làm bạn đọc hiểu lầm rằng những trực thăng của VNCH không được tiếp nhận đáp xuống tầu mà bị Mỹ đẩy ngay xuống biển.
Điểm cần nhấn mạnh là, những người lính lái trực thăng của VNCH rất tài tình, họ đã tỏ ra khả năng tuyệt vời và rất tài tình khi phải ứng phó với tình trạng vô cùng khó khăn là đáp xuống sân tầu (mặc dù không được tập dợt trước). Sau khi đã đáp an toàn, người đã ra khỏi, thì máy bay trực thăng mới bị đẩy xuống biển để có chỗ trống!
Đặc biệt là viên phi công điều khiển trực thăng chinook (to lớn kềnh càng) vì không thể đáp xuống sân tầu, ông phải dùng kế để thả người xuống, sau đó đã dùng kỹ thuật đáp xuống biển để tự thoát thân (tuyệt vời).
Nội dung cuốn phim cho biết, CSVN đã vi phạm HĐ Paris, khi tổng thống Nixon phải từ chức vì vụ Watergate, những hứa hẹn của ông với Tổng thống Thiệu bị quốc hội Mỹ khước từ, thì CSVN đã mở cuộc tổng tấn công VNCH.
Điều cần ghi nhận, VC pháo kích giết người bừa bãi, thì người Mỹ lại cố gắng tìm mọi cách để cứu giúp được nhiều người VN bao nhiêu có thể!
@Trực Ngôn
“ 1) Tuy nhiên, trong phần tóm lược phim, điều quan trọng (đã bị bỏ quên), là vị Đại tá (tên ?) đã đem 1 vợ và 8 con ra phi cơ, nhưng ông muốn ở lại cứu đất nước, nói lên tinh thần “TỔ QUỐC – DANH DỰ- TRÁCH NHIỆM” của vị sĩ quan QLVNCH. Một quyết định tối hậu thật đau lòng, ông và cả gia đình đã phải khóc, nhưng cuối cùng ông cũng đành phải ra đi khi tình thế đã vô cùng tuyệt vọng!”
Trong phim Last days in VietNam, tôi nghe ông Stuart Herrington kể câu chuyện về một vị Đại Tá (?) đã đưa vợ và 8 đứa con nhỏ lên máy bay để ra đi trước, vị Đại Tá này muốn ở lại để tiếp tục chiến đấu trong những ngày cuối cùng, kẻ ở người đi đều khóc.
Thực sự hình ảnh trong phim chỉ thấy có một người mẹ và 5 đứa con nhỏ ngồi cạnh cửa sổ máy bay , hình này trùng hợp với một bài viết của bà Phùng Annie Kim đăng trong Việt Báo với tựa đề : “Áo Bà Ba Tím.”
Trong bài viết này bà Kim kể lại chuyện gia đình bà may mắn di tản sớm là nhờ chồng bà làm cho MACV . Bà và gia đình xác nhận hình ảnh trong phim đúng là gia đình bà và 5 đứa con nhỏ.
Như vậy có thể ông Herrington đã kể sai về hình ảnh và gia đình bà Phùng Annie Kim.
Đây là một đoạn trong phim Last days in VN :
A Terrible Moral Dilemma – A Clip from “Last Days in Vietnam”
https://www.youtube.com/watch?v=GyOJcRLii7w
Áo Bà Ba Tím
http://vietbao.com/p231953a234393/ao-ba-ba-tim
Xin Đừng Bẻ Cong Lịch Sử.
Nghẹn ngào khi nhìn lại những hình ảnh Sài Gòn thân thương ngày xưa trong phim”Những ngày cuối cùng ở VN”, tuy nhiên tôi hơi thất vọng vì đã gần 40 năm mà vẫn giử những tài liệu không thật về 2 vụ pháo kích ở Cần Thơ và phi trường Tân Sơn Nhứt.
- Ở phút thứ 22 cảnh pháo kích ban đêm lẫn ban ngày ?
Cần Thơ bị pháo kích khoảng 10 giờ 30 phút đêm 10/4/1975 (Đ/tá Hà Mai Việt ghi nhầm ngày là 12/4/75) Th/Tá Lê Văn Sang, Trưởng Phòng Hành Quân Phi Đoàn Phi Long 518, Biệt Đội Trưởng của PĐ 518 biệt phái Cần Thơ từ ngày 4/4/1975 đến 19/4/1975 cùng với Th/Tá Nguyễn Văn Hai (hiện ở San Jose, Ca) cất cánh khẩn cấp 2 chiếc Khu Trục A-1 Skyraider từ phi trường Trà Nốc-Cần Thơ nhưng vì phi cơ quan sát L-19 không trang bị trái khói hay bất cứ vật gì để đánh dấu mục tiêu nên hai anh không thể diệt các dàn pháo nầy. Khoảng 12 giờ 15 khuya VC bắt đầu pháo trở lại, tôi cùng Tr/uý Nguyễn Thành Bá (hiện ở Dayton, OH) và Tr/uý Nguyễn Văn Chuyên bay chiếc số 2 (hiện ở Garden Grove, Ca) được điều động bay lên. Vì chiếc phi cơ L-19 với danh hiệu Sao Mai của PĐ 114 (từ Nha Trang mới di tản về CT) không thể đánh dấu mục tiêu mà trời lại tối như mực nên tôi quyết định thi gan cùng với Vẹm xem ai kiên nhẫn hơn ai, chúng tôi cứ bay vòng vòng và chờ đợi. Và chừng 45 phút sau bọn Vem bắt đầu pháo trở lại. Nhờ hồng phúc của đồng bào Cần Thơ xui khiến trái bom đầu tiên của tôi rơi xuống trúng ngay mục tiêu nên chúng tôi có thể thả hết 10 trái bom 500 cân Anh xuống các ổ pháo nầy. Vài giờ sau, khoảng gần 5 giờ sáng tôi nhận điện thoại từ Th/Tướng Nguyễn Khoa Nam, Tư Lịnh Quân Đoàn IV với lời tương dương công trạng. Ông thay mặt đồng bào thị xả Cần Thơ cám ơn sự yểm trợ của chúng tôi vì vậy dân chúng ở bến Ninh Kiều tránh được tai kiếp, chỉ bị thiệt hại nhẹ mà thôi và ông cho biết SĐ 21 BB đang “truc” 2 khẩu đại bác 105 ly ở dưới mé sông mà trước đó VC đã lấy được từ QLVNCH ở Quận Bình Minh rồi kéo xuống bờ sông Hậu để pháo vào Cần Thơ.
Cuộc pháo kích nầy rất nhỏ so với vu pháo kích vô trường học ở Cai Lậy-Đinh Tường hay những cuộc pháo kích khác nhưng nhà đạo diễn đem vào phim với dụng ý gì trong khi đó tình hình ở Quân Khu IV khá yên ổn ?
- Từ phút 34 đến 36 về cuộc pháo kích ở Tân Sơn Nhứt.
Sau khi phi trường TSN bị pháo kích tôi cất cánh khẩn cấp trong mưa pháo lúc 04 giờ 25 phút và cùng Th/Tá Trương Phùng (vì bình điện hư nên cất cánh sau) tiêu diệt tất cả các dàn pháo 122 ly của VC tại gần đài radar Phú Lâm (sau 1975 VC đặt tên con đường xuyên qua khu vườn xoài nầy là đường Tên Lửa) chúng tôi trở về Tân Sơn Nhứt lúc 5 giờ 25 sáng ngày 29/4/75. Trong khi chờ phi tuần khác lên thay chúng tôi tiếp tục bao vùng cho đến khi phi tuần của Th/Tá Hồ Ngọc Ấn và Đ/Uý Nguyễn Tiến Thuỵ của PĐ 514 từ Cần Thơ bay lên, tôi đáp xuống Tân Sơn Nhứt lúc 06 giờ 55 phút.
Rồi vài phút sau tôi bàng hoàng, hụt hẵng khi nhìn thấy chiếc AC-119K (Stinger) danh hiệu Tinh Long-07 do Tr/uý Trang Văn Thành điều khiển bị trúng hoả tiễn tầm nhiệt SA-7 rồi đâm nhào xuống trong vòng đai phía Bắc cách Đài Kiểm Soát Không Lưu TSN khoảng 1 dặm và tạo ra 1 đám cháy khỗng lồ, khói lửa ngút trời hàng trăm thước cao như chúng ta đã thấy trong đoạn video của cố phóng viên Don Harris mà lần đầu tiên đài NNBC phát hình nhân dịp 30/4/2007 (nhưng tôi không thấy những hính ảnh đó trong phim NNCCOVN nầy). Vì sự xuất hiện của hoả tiễn tầm nhiệt SA-7, khắc tinh của tất cả các loại phi cơ nên mọi người lính KQ đều hoảng loạn, phi trường TSN thật sự bị đe doạ trầm trọng. aI cũng nghĩ VC đang tấn công vào TSN như kỳ Mậu Thân Vì vậy chừng mươi lăm phút sau các loại phi cơ F-5, C-130, C-47, C-7 … cất cánh bay lên như ong vỡ tổ.
* Th/Tá Hồ Văn Hiển PĐ 514 (cùng Tr/uý Tân bay chiếc số 2) sau phi vụ yểm trợ ở Bến Cát đã đáp xuống TSN vào khoảng 10 giờ 30 phút (cùng khoảng thời gian nầy ông Đ/S Martin có mặt ở TSN ?) để chở chúng tôi hơn 15 người trên chiếc AD-5 để đi Cần Thơ.
* Tôi được biết Tr/Tá Nguyễn Ngọc Khoa SĐ 5 KQ (hiện ở Hungtington Beach,Ca) đã lái chiếc C-47 từ Côn Sơn trở về đáp Tân Sơn Nhứt lúc 2 giờ chiều. Ông trở về nhà ở cư xá Lữ Gia đón thêm thân nhân và cất cánh trên taxiway đi Côn Sơn.
* Cũng chiều hôm đó lúc 3 giờ Th/Tá Nguyễn Ngọc Lành PĐ 518 (hiện ở Pensacola, Fla) cất cánh cùng 20 người trên chiếc AD-5 đi Phú Quốc.
Nếu như 2 phi đạo tại TSN bị hư hại (dù nhẹ hay nặng) như tên N. T. Trung lếu láo hay tin từ toà Đ/S Mỹ, từ tên phóng viên & sử da người Tây thân + tên Olivier Todd thì làm sao chúng tôi dám cất cánh và đáp tại TSN ???
Nếu nói rằng Ngài Đ/S Martin chọn giải pháp thứ tư dùng trưc thăng để di tản người Mỹ & Việt là cách an toàn nhất thì tôi nghe có vẽ hợp tình hợp lý hơn ? Xin đừng bẻ cong lịch sử.
Vài lời thô thiển mong quý vị lượng thứ.
Philong51.
Xin cãm ơn t/g Trọng Đạt với bài viết thấu tình đạt lý – bravo!
Mlt tui vẫn rất chịu cách chuyển ngữ của TĐ – lả lướt quá!
Cũng không quên cãm ơn nhà thơ YY “kụ Ý” với bài thơ “Lời Cầu Xin Trên Biển Cả” rất có hồn! Bướng bỉnh (cãi tay đôi với Giời) nhưng rất d(r)ạt d(r)ào tình cởm với non sông!!
Đa tạ nhị vị!
Mây lt
Bây giờ chúng ta có tranh cãi về cốt truyện của cuốn phim “Last days in Vietnam” như thế nào đi chăng nữa thì chuyện cũng đã qua rồi. Bây giờ là lúc cần nghĩ xem đất nước VN mai này sẽ ra sao nếu Mỹ không trở lại giúp VN thoát khỏi bàn tay tàu cộng; coi như nước Việt Nam sẽ biến mất không còn trong bản đồ thế giới .
Xin quý vị vào link sau đây để nghe những lời bàn luận của kinh tế gia Nguyễn Xuân Nghĩa và nhà báo Đinh văn Quang Thái về cuốn sách “ The politics of deception” của Henry Kissinger viết mới phát hành.
http://nguoiviettv.com/?p=22647
Theo như lời của hai ông NXN và ĐVQT thì Kissinger viết trong cuốn sách này, có đoạn nói về VNCH trước kia chưa hề được thế giới công nhận như là một quốc gia. Kissinger đúng là một tên xảo trá, gian ác, nói mà không cần đến tài liệu tham khảo .
ĐVQT cho là có lẽ Kissinger thiếu trí nhớ. Tôi thì không nghĩ như vậy, nếu thiếu trí nhớ thì làm sao viết được sách dày cả mấy trăm trang về những chuyện chính trị trong quá khứ ? Tên Do Thái này chắc đang muốn xóa sổ nước VN và hắn lại âm mưu với đảng cộng hòa cho tàu cộng chiếm luôn nước VN, rảnh tay cho Mỹ để giúp Do Thái chống lại Palestine. Còn đảng Dân Chủ thì đang chăm chú vào biển đông và Đông Nam Á , TT Obama không tiếp thủ tướng Do Thái khi sang thăm Mỹ.
Nếu đúng như vậy thì mừng cho đảng cộng sản VN sắp được sống chung với đàn anh TC không còn lo chuyện môi hở răng lạnh nữa, không sợ của cải bị điều tra nữa. Riêng người dân VN trong nước không chủ trương theo cộng sản thì sẽ ra sao? Thật tội nghiệp.
NTH
Tôi xin đính chính lại sự sai sót khi ghi tên cuốn sách “ The politics of deception” là của H.Kissinger. Đúng ra tác giả cuốn sách này là của Patrick J. Sloyan.
Xin thành thật cáo lỗi cùng BBT ĐCV và quý vi hữu .
Trân trọng
NTH
Xin gởi Cựu SVSQ Khóa 3/70 – KBC 4100
LỜI CẦU XIN TRÊN BIỂN CẢ
Lạy Chúa !
Xin đừng theo ý Chúa
Mà hãy theo ý con
Bởi vì chúng con thì đông hơn Chúa.
Có lẽ nào
Chúng con Bùi Chu, Phát Diệm
Thanh Hóa, Nghệ An
Một ngày nào chạy trối chết qủy Satan
Mới ấm chỗ đất lành chim đậu
Vang tiếng chuông chùa vui đời nương náu
Vẳng tiếng kinh cầu nắng sáng tháp xa
Mà lũ quỷ ma
Rầm rầm chúng đến
Chúng con tan cửa nát nhà.
Rừng thiêng làm chứng
Biển cả làm quan tòa
Cho lớp lớp san hô xương vùi đáy nước
Cho những mảnh tóc đen bên rừng sơn cước
Chúa ơi,
Phật ơi,
Xin đừng theo ý Cha
Mà theo ý chúng con
Bởi chúng con cũng mang linh hồn của Chúa
Chúng con cũng là Chúa
Sao khổ ải lắm thay !
Vui chẳng bao nhiêu nơi chốn lưu đầy
Sáng nắng chiều mưa sao lắm đổi thay?
Chúa nằm chết trên thánh giá
Mà muôn loài hôm nay thờ Chúa làm Vua!
Phật ngồi dưới gốc bồ đề
Mà nhân gian toàn cõi mới thoát cơn mê..
Chúa Phật ơi
Xin cho trái đất mát dịu hơn,
Cho loaì người hiền hòa hơn
Và cớ làm sao
Chúa ơi
Không cho chúng con một quê hương mà về?
( Kinh cầu của Ý )
DT làm thơ cũng hay, thơ có hồn lắm
Những vần thơ thật não lòng của DT kêu tên Chúa và Phật ra để xin ơn lành cho dân Việt, cho giang sơn đất nước được bình an hết cộng sản mới mong có ngày trở về.
Thơ hay lắm !
Đây là loại thơ tự do. Tự do viết không cần số chữ, không cần số câu nhưng vẫn phải có hồn thơ và dòng thơ khi đọc vẫn luân lưu vần điệu tuy không có luật cho thơ tự do. Tất cả đều do tâm hồn có thơ phú mà thôi.
NTH
DT làm bài thơ này hay mượn ở đâu chăng?
Thưa HAINGOAI :
Tôi có làm thơ trước 1975, bút hiệu bé nhỏ,
hẳn anh cũng biết qua. Tôi cùng lứa mí DTL,
Hà Huyền Chi, Duy Năng…, nhưng chỉ có Thơ
quê hương; nếu có chút thơ tình, thì dấu riêng
cho mình( không phổ biến thơ tình = nhàm).
Tôi là lính đi bộ cao nguyên, đống bằng, tuổi
khá cao, cứ cho là 102 cái xuân thì.
Cảm ơn HaiNgoai. Kính Chúc Mừng NăM Mới .
Ngày bắt đầu chỉ-dấu cho “Những ngày cuốu cùng” của VNCH Nam-Việt-Nam là ngày nào ? Không có bắt đầu làm sao có cuối cùng ? Mục-đích và yêu cầu của phim nầy rõ ràng trích trong phim thời-sự (không đầy đủ) một vài sự-kiện (Một vài Quân-Nhân VNCH cởi quân-phục) Can-trường-hóa nghĩa-cử nhân-đạo của Ông Đại-sứ Mỹ. Làm dữ-kiện chứng-tích cho lịch-sử của cuộc chiến-tranh ý-thức-hệ giữa Cọng-sản và Tư-bản đã xãy ra tại VNCH Nam -Việt-Nam trước năm 1975. Các thế-hệ sinh sau năm 1975 Mỹ, Việt và công-đồng thế-giới. Làm sao đánh giá đúng về ý-nghĩa của cuộc chiến cũng như tinh-yhần chiến-đấu của Quân-lực VNCH ? Phim nầy xuất kích vào thời-gian nầy không ngoài thủ-đoạn hủy-diệt triệt-để “TổQuốc-DanhDư-TráchNhiệm” của Quân-Lực-Việt-Nam Cong-hòa. Để chứng-minh cho việc Mỹ ruốt Quân-đội. Ngưng Quận-viện (tức-khắc) cho VNCH là đúng. Mỹ không lật-lọng và phản-bôi Đồng-Minh VNCH. Chính là do QLVNCH không chiến-đâu. (Cởi bỏ Quân-phục đào-ngũ chạy trốn) như phim tài-liệu nầy trích chiếu. Dân-chủ tự-do như Hợp-Chủng-Quốc Hoa-Kỳ mà còn thế dó ! Người Việt Quốc-Gia ty-nạn Cọng-sản (định-cư) tại Mỹ làm gì được với Phim Tài-liệu thật chỉ ở phần cuối. Còn thật ở phần thân và phấn đầu Người Việt Quốc-gia phải làm sao đây ?
@Haile: “Người Việt Quốc-Gia ty-nạn Cọng-sản (định-cư) tại Mỹ làm gì được với Phim Tài-liệu thật chỉ ở phần cuối. Còn thật ở phần thân và phấn đầu Người Việt Quốc-gia phải làm sao đây ?”
Đây là câu hỏi không riêng cho Người Việt Quốc-Gia tỵ nạn CS ở hải ngoại mà cho cả người Việt chân chính trong nước.
Sự phản đối của NVQGTNCS về sự thiếu sót (hay cố ý?) những hình ảnh chiến đấu của dân quân VNCH trong Last day in Vietnam những ngày qua trên truyền thông là khả năng chúng ta có thể làm.
Riêng phần đầu của cuộc chiến đấu mà dân quân VNCH chống csVN bán nước và Tàu cộng xâm lăng HS, TS thì chúng ta đã đưa ra chứng cớ suốt 40 năm qua, và nhất là thế hệ trẻ trong nước hiện nay họ đã thấy rỏ sự thật lịch sử không thể chối cải.
Tuy nhiên, The Last day in Vietnam có nhiều có nhiều nghi vấn:
1- kinh doanh kiếm tiền? ( so với những films giải trí đình đám khác thì không hợp lý)
2-CSVN bỏ tiền thuê đám phản chiến khờ khạo còn sót lại để tiếp tục tung hoả mù cuộc chiến 20 năm (1954-1975) chống chủ nghĩa CS của người Việt Nam? ( việc tên bồi bút việt gian NKTA tình nguyện làm từ thiện phiên dịch cho phụ đề Việt ngữ là một dấu hỏi lớn rồi?)
3-Hoa Kỳ làm LD in VN để kể ơn, để xoa dịu khuất lấp lổi lầm lịch sử, để lôi kéo VC ra khỏi vòng kim cô Bắc Kinh cho chiến lược toàn cầu? ( vì lịch sử dân Việt chống Tàu, vì geopolitical VN là ưu thế tuyệt đối không nước nào có thể thay thế được?)
Cám ơn bạn Nguyễn Khoa Thái đã góp ý. Tôi xin trả lời từng điểm một
1-Bạn nói Tuy nhiên chúng ta không nên coi phim tài liệu Last Days in Vietnam là một phim tổng kết về lich sử chiến tranh Việt Nam. Tôi không hề nói nó là một phim tổng kết chiến tranh VN mà chỉ nói “No đã diễn tả chính xác lịch sử miền nam VN trong những ngày cuối cùng vào tháng Tư đen 1975”
2-BẠN NHẦM TO RỒI, bạn nói phim Vietnam A Televison History 1945-75 là của Stanley Karnow, ông này là tác giả viết sách sử VN chứ không phải nhà làm phim
Thưa bạn Vietnam, A Television History 1945-1975 (VN thiên sử truyền hình 45-75) là cuốn phim dài 660 phút (11 giờ) do các nhà ký giả, truyền thông Mỹ, Anh, Pháp hợp tác thực hiện năm 1983 chứ không phải là cuốn sách Viet nam a History 750 trang của tác giả Stanley Karnow, ông này không hề làm phim. Như thế chứng tỏ BẠN CHƯA HỀ XEM PHIM Vietnam, a television history 1945-75, bạn chưa hề biềt cuốn phim này. tôi đã xem rất kỹ
Stanley Karnow là t/g viết sách có lấy tài liệu CS, nhưng cuốn phim này không hề lấy tài liệu CS mà họ phỏng vấn nhiều người lính Mỹ nói những cái có lợi cho CS, ca ngợi CSBV
Ông bạn ơi, trông gà hóa cuốc rồi, phim mà lại tưởng là sách thế thì làm sao mà tranh luận được, tôi chịu thua ông rồi, bạn chưa hề xem phim này nên tôi không bàn về phim này nữa
3- Bạn nói “Trong khi đó bà Rory Kennedy không có ý viết lịch sử hay nói về chuyện chính trị” phim này là một phim lịch sử chứ còn gì? nó diễn tả lịch sử từ Hiệp định Paris tháng 1-1973, Nixon từ chức, rồi CSBV tấn công Ban mê thuột, rồi di tản Đà Nẵng, rồi TT Ford đưa ra Quốc hội xin 722 triệu ngày 10-4-75, rồi bị Quốc hội bác bỏ, các dân biếu bác bỏ và di tản.. thế thì là lịch sử chứ còn gì nữa
4-Tôi không hề đề cập tới nhà đạo diễn, không cần biết đạo diễn là ai, không cần tâm tư của nhà đạo diễn thế nào, tôi chỉ căn cứ vào cuốn phim, tôi chẳng cần theo dõi các buổi nói chuyện của đạo diễn mà tôi chỉ chú ý khía cạnh điện ảnh của phim
Bạn nói đạo diễn không nói về chính trị, thế sao trong phim tay CIA Frank Snepp nói đủ thứ chính trị đó, cuối phim đại tá Herrington nói một thôi một hồi về chính trị đó
Bạn ca tụng nhà đạo diễn là quyền của bạn, tôi thì không, tại sao phải ca tụng nhà đạo diễn? tôi khác bạn ở chỗ tôi không cần bàn gì về nhà đạo diễn, đó là quyền của tôi chứ, tôi chẳng cần biết tâm tư nhà làm phim mà chỉ căn cứ vào những điểm chính trong phim , chẳng cần biết Rory là con cháu ai
5- Tôi có tra cứu trên google rồi họ định nghĩa get our acts together:
Get our acts together = to organize your activities so that you do things in an effective way= có nghĩa là làm việc có tổ chức, hiệu quả, làm việc có hiệu năng
Dù sao cũng cám ơn bạn đã đọc và góp ý bài của tôi
TĐ
Xin lỗi ông Trọng Đạt, tôi đã xem nát nước bộ phim VN: A Television History! Qua nhiều năm giảng dạy về chiến tranh VN trong môn U.S. History – tôi đã dùng bộ phim này cũng như nhiều phim tài liệu khác về chiến tranh VN để nêu lên yếu tố (đúng sai) của nhiều quan điểm. Ông Stanley Karnow là tác giả chính của bộ phim này. Ngay từ khi dự án song đôi: “VietNam: A History – The First Complete Account of Vietnam At War” và bộ phim “VN: A Television History được ông Lawrence Grossman, Giám đốc Đài Truyền hình PBS đề xuất năm 1978, ông Karnow đã đóng vai phóng viên trưởng (chief correspondent) cho bộ phim này. Đương nhiên không một ai có thể tự tay mình quay tất cả hàng ngàn thước phim của một cuộc chiến tranh như Việt Nam. Do đó, từ các hãng thông tấn xã, đài truyền hình ABC, CBS,NBC, văn khố, v.v.. đều đã được yêu cầu, xin phép và sử dụng. Kể cả những người được phỏng vấn trong bộ phim đó.
Tác giả Karnow đã là người chủ trì để kêu gọi và trưng tu tất cả các dữ/tài liệu cho quyển sách và bộ phim đồng hành.
Một lần nữa, ý nguyện của bà đạo diễn Rory Kennedy không nhắm vào chuyện làm một phim chính trị, đương nhiên khi làm một phim về những ngày cuối của 30 tháng 4, lịch sử cốt yếu của của chiến tranh VN không thể tránh né được nên phải được nói tới. Nhưng không phải vì thế mà “Last Days In VN” phải được coi là một phim chính trị, hay (lị ̣ch sử) để có thể so sánh với cả một bộ phim mà chủ đích của nó là lịch sử chiến tranh VN (ông Karnow còn coi tác phẩm của mình là The First Complete Account of Vietnam at War.)
Tôi đã nói: ̣cách gì đi nữa bà Kennedy khó tình tránh khỏi con voi bồ tượng trong gian phòng ” ̣the elephant in the room,” một thành ngữ Anh Mỹ muốn nói là một chuyện/chủ đề to đùng như chính trị, (con voi trong một gian phòng nhỏ) mà không ai có thể không thấy được. Cũng như chuyện nhà làm phim không thể cứ cố nhón gót đi quanh những cái hoa tulip vì không dám dẫm lên vấn đề chính trị, quân sự, hay lịch sử! Nói như thế mà khổ nỗi ông Trọng Đạt vẫn chưa hiểu cho! Lại còn vặn vẹo, diễn dịch quá sai lệch, đi xa vấn đề! Thiết nghĩ không cần nói chuyện với người làm phim như bà Kennedy để mới biết chủ đề của phi tài liệu bà là gì.
Cho dù ông Trọng Đạt có chối cãi bao nhiêu thì bài viết ông đã cho thấy rõ ông có ý ca tụng, khen hay chê cuốn phim. Một lần chót, tôi không thích cãi chầy cãi cối với ông Trọng Đạt cũng như tôi không hề mất thì giờ với những tên dư luận viên hay bình luận gia có ác ý xuyên tạc hay ý đồ trên những post này.
Một bài điểm phim cặn kẽ, mạch lạc, soi rọi được một số vấn đề. Tuy nhiên chúng ta không nên coi phim tài liệu Last Days in Vietnam là một phim tổng kết về lic ̣h sử chiến tranh Việt Nam và cũng chẳng nên so sánh nó với Vietnam A Televison History của Stanley Karnow vì ít nhất 2 lý do: 1) A Television History dùng nhiều tư liệu tuyên truyền không chính xác của VC ngoài những cái nhìn phiếm diện của truyền thông Mỹ và Tây phương, 2) cố gắng giải thích và tóm gọn toàn bộ cuộc chiến VN từ thời Pháp thuộc.
Trong khi đó bà Rory Kennedy không có ý viết lịch sử hay nói về chuyện chính trị. Tuy nhiên nói theo thành ngữ Anh văn: “The elephant in the room is” … politics dù ta có muốn tránh né vấn đề bằng cách nhón gót bước quanh các cánh hoa tu-líp (tiptoeing around the tulips) Có lẽ mang mặc cảm vì chuyện Mỹ đã sai lầm trong chiến tranh VN (tuy nhiên chưa hẳn bà Kennedy lại chủ trương Mỹ tham chiến (dài hạn) ở VN, trong nhiều buổi nói chuyện bà cho biết Mỹ không nên nhúng tay vào nội bộ VN và nếu đã lỡ thì phải tìm cách rút lui êm đẹp hơn (cách nào thì bà không nói). Tuy nhiên người Việt cũng như người Mỹ nên ngợi khen bà đã đưa ra các gương anh dũng của người Mỹ trong chuyến di tản người Việt trong cuốn phim tài liệu này. Các tấm gương nhân đạo và quả cảm mới chính là chủ đích của bà.
Cũng xin nhắc:
“Con người (VN) bị tổn thương vì chúng ta chia rẽ (..because we did’nt acted together)” đúng ra là:
“because we didn’t get our acts together”: có nghĩa là vì chúng ta không hành xử một cách đứng đắn chứ không phải là “vì chúng ta chia rẽ”
Sau cùng nếu được xin quý vị đọc giả xem cuộc vấn đáp dưới đây để hiểu rõ tâm tư và nguyện vọng người làm phim và ông Đại tá Harrington:
https://www.youtube.com/watch?v=Dw-bGUKyc3o
Dai ta’ Herrington chứ không phải Harrington như người mình thường nhầm
Cam on
Quí vị muốn coi phim xin vào link này (hoặc copy and paste)
http://phim.kenhgames.net/ngay-cuoi-cung-o-viet-nam/MEZFAC0E