‘’Thằng (thất) phu’’(*): Hữu trách với quốc gia?!…

8 Phản hồi cho “‘’Thằng (thất) phu’’(*): Hữu trách với quốc gia?!…”

1. NON NGÀN says:

   27/02/2012 at 02:17

   CHIẾN TRANH VÀ HÒA BÌNH

   Chiến tranh là việc của quân sự (quân đội), nhưng hòa bình lại là việc của chính trị (chính quyền). Không có quân đội nào tự đánh nhau cả. Sự đánh nhau của quân đội hay của chiến tranh là do người làm chính trị, người cầm quyền điều khiển. Do vậy chiến tranh có chiến tranh chính nghĩa và chiến tranh phi nghĩa. Chiến tranh chính nghĩa là chiến tranh vệ quốc, chiến tranh tự vệ. Chiến tranh phi nghĩa là chiến tranh xâm chiếm, chiến tranh tranh bá đồ vương cho quyền lợi của cá nhân, phe nhóm riêng tư, không phải thật sự cho quyền lợi của xã hội, quốc gia, đất nước hay dân tộc. Tất nhiên chiến tranh chính nghĩa thì mọi người đều thấy. Nhưng có những cuộc chiến tranh phi nghĩa vẫn nhân danh chính nghia, tự cho là chính nghĩa, thì không phải bất cứ ai cũng thấy. Chiến tranh chính nghĩa thì có kéo dài bao nhiêu cũng chính đáng. Nhưng chiến tranh phi nghĩa thì cho dầu chỉ xảy ra chớp nhoáng trong thoáng chốc cũng không chính đáng. Dầu vậy, thường khi thì chiến tranh chính nghĩa không kéo dài lâu. Trong khi đó nhiều cuộc chiến tranh phi nghĩa lại thường kéo dài dai dẵng. Trong thế kỷ trước, khi Nhật hoàng phát động chiến tranh, đó là cuộc chiến tranh phi nghĩa vì nhằm vì quyền lợi riêng của nước Nhật. Nhưng khi Mỹ thả bom nguyên tử xuống đất Nhật nhằm kết thúc sớm chiến tranh, Nhật hoàng thấy không thể kéo dài cuộc chiến tranh vô vọng, phi nghĩa, thế là Nhật hoàng tuyên bố đầu hàng để cứu tổ quốc, nhân dân, đất nước Nhật bản. Nhật hoàng hoàn toàn không vì quyền lợi bản thân mình mà chỉ nghĩ đến dân tộc, đất nước Phù tang, sự đầu hàng hay tự nguyện chấm dứt chiến tranh đó lại trở nên cần thiết, chính nghĩa. Như thế, sự kéo dài hay rút ngắn, tính cách chiến tranh ra sao không nói lên điều phi nghĩa hay chính nghĩa, mà chính là mục đich hay tinh thần của cuộc chiến tranh mới nới lên tính cách chính nghĩa hay phi nghĩa của nó. Dầu sao chăng nữa, chiến tranh luôn luôn là công cụ của chính trị, không bao giờ là ý nghĩa tự thân của nó. Có nghĩa hòa bình vẫn luôn chính nghĩa hơn chiến tranh, cho dù chiến tranh là chính nghĩa hay phi nghĩa. Vậy nên, chỉ khi nào ngoài mục đích tốt mà không thể có hòa bình theo cách khác, chiến tranh bất đắc dĩ đó mới thật là chiến tranh chính nghĩa. Trái lại chiến tranh bằng mọi giá, nhằm đạt tới các mục đích chủ quan, sai lầm nào đó, chiến tranh đó không thể gọi được là chiến tranh chính nghĩa. Chiến tranh vỉ hòa bình, đó là chiến tranh chính nghĩa, chiến tranh vì chiến tranh luôn luôn chỉ là chiến tranh phi nghĩa. Chẳng hạn, chiến tranh tôn giáo, chiến tranh xâm chiếm, chiến tranh ý thức hệ v.v… nói trắng ra đều là những chiến tranh phi nghĩa. Bởi chỉ có chiến tranh tự vệ, chiến tranh vì hạnh phúc con người, chiến tranh giải phóng đất nước thật sự thực chất mới đúng nghĩa là chiến tranh chính nghĩa. Tức mọi sự chiến tranh nhân danh điều gì đó, hay núp dưới danh nghĩa nào đó mà không phải bản chất thật như tuyên bố công khai, đều không thể là chiến tranh chính nghĩa. Trong ý nghĩa chung hết, dù thế nào chăng nữa, mọi binh sĩ dẫn dân trong chiến tranh đều không thể tự quyết định về thân phận chính mình. Sự chiến thắng hay thất bại trong chiến tranh không phải hoàn toàn quyết định bởi sự chính nghĩa hay không chính nghĩa mà lắm khi chỉ do thời cơ, hoàn cảnh, do chiến lược, chiến thuật nhất định, do sự gan dạ liều lĩnh, mà không hẳn do tính nhân dạo, do sự quyết tâm hay lòng quả cảm. Bởi vậy người ta chỉ có thể đánh giá về ý nghĩa của chiến tranh mà không thể đánh giá sự thành công hay thất bại của chiến tranh. Sự anh hùng trong chiến tranh cũng vậy. Sự anh hùng hoặc do ý thức tự giác hay do hoàn cảnh bó buộc. Hoàn cảnh bó buộc đó là sự anh hùng bất đắc dĩ, ai cũng công nhận. Nhưng ý thức tự giác là sự anh hùng đúng nghĩa, chỉ bản thân người anh hùng đó thấy mà nhiều khi mọi người bên ngoài đều không thể nào nhìn thấy. Do vậy mọi tác phầm văn học nghệ thuật ca ngợi chiến tranh như là công cụ tuyên truyền đều hoàn toàn ngớ ngẩn hay vô nghĩa. Chỉ có các tác phẩm nghệ thuật nào ca ngợi lòng nhân ái, tinh thần hòa bình, mục đích cao cả chống chiến tranh ngay trong chiến tranh đó mới thật sự là tính nhân văn, tính văn hóa cao hay thật sự mới hoàn toàn ý nghĩa. Trên đây chính là ý nghĩa hay sự tự luận về chiến tranh và hòa bình một cách chính đáng và ngay thẳng nhất, không cứ là chiến tranh ở đâu, thời nào, do ai quyết định và quyết định vỉ những lẽ gì. Nói chung lại chiến tranh là hành vi tệ hại nhất trong xã hội con người. Bởi sự tàn ác cá nhân thường chỉ làm chết chóc, đau khổ một hay một số người, sự tàn phá cá lẻ. Nhưng chiến tranh là sự giết người hàng loạt, sự đau khổ hàng loạt, sự hủy diệt rộng lớn các thành quả cũng như nhân mạng của nhiều người. Do đó, mọi thái độ, lới nói, hành vi ca ngợi chiến tranh một cách vô ý thức đều phi nhân đạo và thấp kém. Tuyên truyền chống chiến tranh phi nghĩa là tuyên truyền đúng, nhưng tuyên truyền hòa bình giả tạo để nuôi dưỡng hay phát động chiến tranh là sự tuyên truyền đối gạt và sai trái. Ngược lại mọi sự tuyên truyền chiến tranh chỉ nhằm chiến tranh đó đều là những tuyên truyền tàn ác và phi nghĩa. Chính bởi thế mọi lý thuyết đề xướng dùng bạo lực nhằm giải quyết những vấn đề xã hội đều là các tà thuyết. Cho dù bạo lực đó được gọi là bạo lực cách mạng cũng chỉ là lạm dụng danh từ, ngụy tạo hay ngụy trá. Bởi cách mạng hay không cách mạng là do chính trị quyết định mà không phải do bạo lực hay chiến tranh. Chỉ có khi hòa bình lập lại, ý nghĩa của cách mạng hay của chiến tranh đó mới có thể hiện rõ nguyên hình là như thế nào. Còn trong khi bạo lực hay chiến tranh đang xảy ra, đó chỉ là quán tính của sự tàn ác nhân quả lẫn nhau mà không có gì là trong sáng hay đúng đắn cả. Cũng bởi thế mà các khẩu hiệu như quyềnlực trên đầu súng, chiến tranh hay chính trị là thống soái v.v… và v.v… thực chất chỉ nói lên các ý thức, các tâm hồn bệnh hoạn đã lợi dụng con người, lợi dụng xã hội, lợi dụng lịch sử cho các tham vọng hay điên cuồng riêng tư mà thực chất không hề mang ý nghĩa nhân bản hay nhân văn cần thiết hoặc chính đáng gì cả. Hay nói khác đi, thực chất đó mới chính là sự phản lại con người, phản lại xã hội, hay nói chung mới thật sự là phản động.

   ĐẠI NGÀN
   (27/02/12)

   Reply
2. BẠN ĐỌC says:

   18/02/2012 at 11:26

   Nhiều lúc đọc comment cuả anh thích thú hơn cã đọc bài viết chính cuả các tác giả.
   tHIỄN NGHĨ , Những phản ứng thẳng thắng cũng biến hoá đuợc ít nhiều u tật do lịch sử , do văn hoá, do hoàn cãnh… lẫn khuất trong các thế hệ nguời Việt…
   Cám ơn anh Lại Mạnh Cường.

   Reply
   • LẠI MẠNH CƯỜNG says:

     18/02/2012 at 19:51

     Xin cám ơn BẠN ĐỌC đã đồng cảm, nên khen … quá tay.

     Ở đây tôi chỉ vui “miệng” bàn góp chơi, rồi lại giật mình e dài quá qui định, sẽ bị cắt xén ngang xương, hay nhận lời trách cứ từ Ban Biên Tập.
     Lẽ ra tôi cần viết thành bài bản đàng hoàng hơn, hay góp ý nhiều kỳ, để mổ kỹ hơn nữa. Chẳng hạn cái thường được nạn nhân (như cha con Vũ Thư Hiên chẳng hạn) gọi là “vụ án tù mù Xét Lại Chống Đảng”, mà không ít người bị mắc “bệnh liên quan”, chả khác chi thời Cải cách Ruộng đất !
     Nếu tôi nhớ không nhầm thì nhà văn Bùi Ngọc Tấn cũng bị qui chụp vào nó, nên mới có CHUYỆN KỂ NĂM 2000 ra mắt ở trong nước. Sách lọt lưới chẳng bao lâu lại bị thu hồi và cấm lưu hành một thời gian dài !
     Trần Thư qua TỬ TÙ TỰ XỬ LÝ NỘI BỘ ra mắt ở Mỹ (Nghe tác giả than là, nhà xuất bản thêm chữ vào cho “gây cấn”, nhưng lại hại bạn vô ngần ! Bởi mới đọc qua tựa đề, người ta liên tưởng ngay tới đám xã hội đen, kiểu như truyện Mafia tựa đề Bố Già rất nổi tiếng của nhà văn Mỹ gốc Ý Mario Puzzo …)

     LMC

     Lẽ ra tôi phải “mổ” kỹ câu hỏi (thực ra có câu trả lời trong đó) của Xuân Sách:

     TÔI KHÔNG HIỂU VÌ SAO, LẦN NÀY VÀ NHIỀU LẦN SAU NỮA, CỨ CÓ BIẾN ĐỘNG CHÍNH TRỊ XÃ HỘI GÌ XẢY RA THÌ NGỪOI TA CHỌN NGAY GIỚI VĂN NGHỆ SĨ ĐỂ TIẾN HÀNH ĐẤU TRANH TƯ TƯỞNG TRƯỚC TIÊN VÀ ƯU TIÊN CHO CÁC TÁC PHẨM VĂN HỌC !

     Reply
3. LẠI MẠNH CƯỜNG says:

   18/02/2012 at 03:54

   Thưa tác giả và bà con,

   Theo tôi nhận xét, tác giả Lê Xuân Quang “ca cải lương” hơi bị nhiều, nên làm “loãng mất” sự chính xác ra sao về sự cố Phá Vây của Phù Thăng !

   1/
   Xuân Sách là bạn chí thân với Phù Thăng, đã viết một bài hồi ký lấy tên PHÁ VÂY, để viết về sự cố đó ra sao. Tìm kiếm trong internet tin tức tác phẩm Phá Vây của Phù Thăng, tôi đọc được bài viết này.

   Nguyên do cũng tình cờ tôi lạc bước vào blog nhà văn Nhật Tuấn (NT), em trai nhà văn Nhật Tiến, và là tác giả mà tôi hâm mộ ngay từ thập niên 90 qua tác phẩm Đi Về Nơi Hoang Dã.

   Hâm mộ cực kỳ Chân Dung Nhà Văn của Xuân Sách, NT đã tung chưởng lực tới mức độ tối đa là “12 thành công lực”, bằng một loạt bài, vẫn còn đang viết tiếp tục, nhằm tán rộng tác phẩm tả chân các văn nghệ sĩ thời CS bằng thơ ấy của Xuân Sách. NT đã cố “giải mã” Chân Dung Nhà Văn, qua những giải thích (chủ quan) rất lý thú, bằng sự dựa vào chứng cớ và lý luận riêng. Qua đó chúng ta có thêm hương vị đậm đà khi đọc sách bị cấm của Xuân Sách.
   (Khi về VN tôi vào năm 2003 tôi tình cờ thấy trên giá sách của nhà sách Khai Trí cũ tại Sài Gòn, có tác phẩm trùng tên, nhưng của tác giả khác. Đọc sơ qua tôi thấy là hàng mạo hóa, nên không mua. Bởi tôi đã có bản sao bản chép tay của Xuân Sách, khi tác phẩm của ông bị tịch thu và bị cấm lưu hành sau khi cho in ra. Ông đã phát tán bằng cách sao chụp bản thảo gửi cho bạn bè khắp nơi làm tài liệu. Nhóm Thông Luận Paris đã sao chụp thêm và tôi xin được gần chục bản, để tiếp tay phổ biến rộng)

   Động lực lớn giúp cho tôi tìm hiểu thêm về Phù Thăng, khi tôi đọc những lời “bình loạn” của fan blogger Nhật Tuấn dưới bài viết về Phù Thăng, kèm theo với nhiệt tình hồi âm của blog chủ NT !
   Thực ra cách nay khoảng hơn 10 năm, khi nhận được sách Chân Dung và Đối Thoại của Trần Đăng Khoa do một anh bạn ở Tiệp chuyên bán sách báo trong nước ở các chợ trời VN vùng Tây Tiệp, tôi đã chú ý đến hai bài viết: về Tố Hữu và về Phù Thăng. Lúc đó tôi chưa biết ông là ai, nhưng cám cảnh cho ông quá chừng ! Và tôi đã làm quen với ông qua mấy câu thơ của Xuân Sách trong Chân Dung Nhà Văn đã có sẵn từ lâu.

   2/
   Về bài viết của Xuân Sách nói trên, qua internet có ghi chú ngay khởi đầu

   Di cảo của nhà văn Xuân Sách được con trai ông, anh Ngô Nhật Đăng cung cấp cho Phongdiep.net . Xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc

   [trích]
   Sau đó chúng tôi được gọi về dự trại sáng tác của Tạp chí VNQĐ thật.Trại đặt ở Thanh Liệt ngoại thành.ở trại Phù Thăng viết tiểu thuyết Phá vây khiến tiếng tăm nổi như cồn,nhưng cũng vì Phá vây mà anh phải hứng chịu một tai nạn cực kỳ vô duyên và đắng cay tới số.

   Hồi đó chúng tôi còn trẻ,làm lính nếm mùi bom đạn nên bớt sợ súng,còn về văn chương thì đúng là “điếc không sợ súng”.Chúng tôi lao vào công việc như trâu bò,trời nóng,không có quạt,điện chập chờn chỉ có mấy bóng đèn đỏ quạch,đêm muốn viết phải chong đèn dầu,sáng ra thằng nào thằng nấy lỗ mũi đen xì vì hít muội khói.Hòang Văn Bổn xương xẩu vêu vao cày đã ghê nhưng còn kém Phù Thăng một bậc.Trong vòng hơn một tháng hắn viết được hơn ba trăm trang bản thảo.Viết bằng bút thường chấm mực trên khổ giấy pơ luya mỏng đặt trên tờ bìa dày có kẻ hàng làm chuẩn.Chữ hắn đều tăm tắp đẹp mê hồn.Sau này đưa xuống nhà in công nhân cứ thế sắp chữ lên khuôn in ra trên 600 trang (có thể ghi vào kỷ lục Ghinet).

   Phá vây bán chạy như tôm tươi,dư luận khen ngợi. Đề tài chiến tranh địch hậu còn mới,là quyển sách hay vào thời đó (1961).Tiền nhuận bút so với bây giờ là rất cao.Trên ba ngàn đồng,trừ ăn khao Phù Thăng còn xây được ngôi nhà ở quê cho cha mẹ,hắn khoe với tôi không kém gì nhà chánh tổng và coi như đã làm được việc báo hiếu.

   Thời đó người viết ít,có sách được in càng hiếm.Thơ văn thường in chung,ai giỏi lắm mới được in riêng một tập trên dưới trăm trang có hàng chữ ngang trên đầu “Tác phẩm đầu mùa”.Năm 1962 tôi cũng được Nhà xuất bản Văn học cho in một tác phẩm đầu mùa chưa được trăm trang mà đã sung sướng lắm.Huống chi Phù Thăng xuất hiện với cuốn tiểu thuyết dày cộp,lại được dư luận chú ý thì quả là một hiện tượng.Cứ thế mà “phù nổi”mà “thăng thiên” thì cũng không có gì quá đáng. Khao bạn bè ở cửa hàng nổi tiếng với menu tám món trên phố Hàng Buồm giá cố định cứ 5 đồng một người.Khổ chủ Phù Thăng đặt vò ruợu nút lá chuối khô lên bàn tuyên bố :

   -Tôi định chiêu đãi các ông suất 10 đồng,nhưng quy định ở đây chỉ có thế,vò ruợu này tôi lên tận làng Vân mua về mời các ông chiếu cố.
   Một người nâng cốc :
   -Nào chúng ta cùng cạn chén …phá vây cùng tác giả.

   Vậy mà tai họa ập đến như tiếng sét giữa trời quang.Năm 1962 ở Liên Xô nảy nòi một bọn “xét lại”,chống đường lối xây dựng CNXH,xét lại chủ nghĩa Mác – Lê Nin.Nước ta phải hưởng ứng việc ngăn chặn loại trừ tận gốc tư tưởng đó càng nghiêm càng tốt.Tôi không hiểu vì sao,lần này và nhiều lần sau nữa,cứ có biến động chính trị xã hội gì xảy ra thì người ta chọn ngay giới văn nghệ để tiến hành đấu tranh tư tưởng trước và ưu tiên cho các tác phẩm văn học.Và hai tác phẩm “điển hình”lần này là “Vào đời” của Hà Minh Tuân và “Phá vây” của Phù Thăng.

   (…)

   Còn “Phá vây”như tôi đã nói ở trại viết tất cả các bản thảo đều được tác giả đọc trước tòan thể trại viên để đóng góp ý kiến.Phá vây đọc ròng rã trong hai ngày.Trong buổi góp ý gần như mọi người đều đánh giá tốt,không có “vấn đề” về nội dung,chỉ có một số ý kiến về chi tiết để tác giả sửa chữa.Hôm đọc có cả đại biểu đặc biệt là biên tập viên Nhà xuất bản Quân đội.Sau khi sửa chữa lần cuối,bản thảo được đưa về Nhà xuất bản làm thủ tục rồi đưa luôn xuống nhà in không cần đánh máy.Thời bấy giờ in một cuốn sách dày như Phá vây mất rất nhiều thời gian,và đã xảy ra một chuyện ngoài dự đóan của mọi người.

   Trong thời gian theo dõi và chữa bông ở nhà in,Phù Thăng được đọc cuốn “Tấc đất”,cuốn sách viết về chiến tranh vệ quốc của Liên Xô do Nhà xuất bản Quân đội dịch và in.Tác giả Phá vây rất thích cuốn này,bởi Liên Xô đã qua chiến tranh hơn một thập kỷ,tác giả Tấc đất với độ lùi thời gian đã thể hiện chiến tranh với những khía cạnh mặt trái.Từ cảm nhận đó Phù Thăng có ý muốn sửa chữa đôi chỗ trong tác phẩm của mình.Sách đã lên khuôn không thể sửa nhiều,anh chỉ thêm một đọan cho nhân vật chính của mình được đa dạng phong phú hơn trong tư tưởng.Đọan văn “oan nghiệt” đó lúc in ra chỉ được hơn chục dòng ở đọan cuối trang 147.Vậy mà trong chiến dịch kia người ta đã “soi”đúng những dòng đó và kết luận :
   “Người chiến sĩ đi chiến đấu bảo vệ đất nước mà còn tính toán được mất thì đấy là tư tưởng của lái trâu”.

   Và lão “lái trâu” Phù Thăng lập tức ăn đòn,anh bị ra khỏi quân đội chuyển sang xưởng phim.Đấy là kỷ luật không nhẹ thời đó.Phù Thăng là người có nghị lực không chịu gục ngã.Sang cơ quan mới anh viết kịch bản “Biển lửa”được dựng thành phim.Anh còn in tập truyện ngắn “Chuyện kể cho người mẹ”và tập sách cho thiếu nhi “Đứa con nuôi của Trung đoàn”.Người ta chưa quên Phá vây và lần này tập sách viết cho thiếu nhi cũng bị soi và tìm ra vết.Lúc này lại xảy ra một chuyện nữa,đạo diễn nổi tiếng Phạm Văn Khoa dựng phim Chị Dậu,ông chọn một số diễn viên là nhà văn.Cụ Nguyễn Tuân vai chánh tổng,Kim Lân vào vai Lý trưởng còn Phù Thăng vinh dự được nhận vai thằng Mõ.Một sự lựa chọn xác đáng,anh chàng có cái đầu to người nhỏ lại thiếu hai cái răng cửa,da đen đúa đánh một hồi mõ,há cái miệng rộng : Chiềng làng chiềng chạ y chang thằng mõ hết chê.Máy đã bấm không hiểu tại sao cái “tin dữ”đó bay về tận cái làng Tất Lại Thượng,Tứ Kỳ,Hải Dương quê anh.Và người nhà lên tận Hà Nội kéo Phù Thăng về quê.

   Họ Nguyễn Trọng họp chất vấn :
   - Cái họ này đã đến nỗi nào mà anh đang tâm bôi xấu,tưởng anh đã làm ông này ông nọ,sao lại đổ đốn đi làm thằng mõ ?
   Phù Thăng lúc đầu cười khơ khớ giải thích về vai trò diễn viên trong nghệ thuật thứ bảy,thằng mõ diễn viên khác hẳn thằng mõ ngoài đời.Vô ích,các cụ có lý lẽ của mình :

   – Anh là nhà văn đã viết được quyển sách to đùng ,vang danh cả nước,bây giờ anh lại làm thằng mõ trong phim chiếu cho cả nước xem,mặt mũi bày ra đấy làm sao chối được.Chúng tôi đi ra khỏi nhà chỉ cần người ta bóng gió họ Nguyễn Trọng làng này mộ tổ phát lớn hay sao mà ông nhà văn bây giờ lại được làm thằng mõ.Chúng tôi bàn rồi ,anh chỉ có hai con đường,một là bỏ thằng mõ,hai là bỏ cái họ này ,bỏ cái làng này đi đâu thì đi.

   Không còn đường nào khác Phù Thăng về Hà Nội xin thôi việc,lĩnh “Một cục”trở về làng làm dân thường.Từ đó “thằng Phu”vác cày ra ruộng đi sau con trâu, “thằng Phu”chọn cây tre buộc túm lá chuối khô làm sào chăn vịt.
   Mỗi khi thả vịt nằm lều mà không quên được “nghiệp”văn,Phù Thăng lại suy nghĩ về một quyển sách sẽ viết,những trang hồi ký,thỉnh thỏang còn làm thơ,thơ anh cũng không xòang.
   [hết trích]

   3/
   Thưa tôi thiển nghĩ , qua Xuân Sách chúng ta đã thấu rõ nội vụ từ A đến Z ra sao. Nhất là để hiểu thân phận “gia cầm gia súc) của văn nghệ sĩ thời CS, tùy thời tùy hứng của đảng CS mà lúc đươc thả lỏng quanh quẩn trong sân trong chuồng, lúc bị trói đem ra vặt lông mần thịt.

   Chả riêng gì mình Phù Thăng, mà trong di cảo của Xuân Sách nói trên đã dẫn chứng luôn trường hợp đáng thương của nhà văn Hà Minh Tuân như sau:

   [trích]
   Nhà văn Hà Minh Tuân lúc này đang là Giám đốc Nhà xuất bản Văn học.Trước Vào đời ông đã có hai tiểu thuyết là Trong lòng Hà Nội và Hai trận tuyến.Tiểu thuyết nghiêng về hồi ký.Ông họat động từ thời “tiền cách mạng”,là một trong những chỉ huy cuộc khởi nghĩa giành chính quyền và bảo vệ Thủ đô thời 45-46.Nhưng ông rẽ sang đường văn,nếu không đã làm to.Ông được anh em nhà văn yêu mến tin cậy bởi quan niệm,cách làm việc và nhất là tư cách của ông.Khi viết xong “Vào đời” dù in ở “nhà mình”ông vẫn cẩn trọng đưa cho anh em biên tập đọc,còn có hàm ý muốn được góp ý vì các biên tập viên đều là bậc đàn anh trong nghề như chị Anh Thơ,anh Quang Dũng,anh Xuân Hòang vv…Tác phẩm này ông viết về đề tài hiện đại,lớp thanh niên mới vào đời,tích cực là chính,tiêu cực so với thực tế lúc đó cũng chưa là gì cả,chỉ như gảy vài cái mụn ghẻ trên cơ thể.Ban biên tập đọc xong bàn riêng với nhau :

   Văn chương của cụ như vậy cũng là được,suôn sẻ ,chỉn chu,còn nội dung tư tưởng thì khỏi lo,cụ mà còn “mất lập trường”nữa thì cánh chúng ta đi tù cả nút.
   Điều không may quyển sách lại ra đời đúng thời điểm lửa bỏng thế là nên chuyện.Hà Minh Tuân mất chức giám đốc,mọi người chỉ biết thế,không ai dám bàn tán vì sợ cháy thành vạ lây.Một thời gian dài sau đó một lần tôi tình cờ gặp ông trên phố, tôi chào ông và hỏi thăm xem ông làm việc ở đâu.

   Vẫn với thái độ nhã nhặn,nụ cười hiền hậu vốn có ông trả lời :
   – Cám ơn anh có lời hỏi thăm,tôi chuyển sang Bộ Thủy sản làm ở Vụ Cá nước lợ.
   Lần đầu tiên trong đời tôi nghe tên một cơ quan như vậy.Rồi ông cầm tay tôi nói tiếp :
   – Bây giờ tôi biết thêm một chút về “người nước lợ”nhưng cá nước lợ thì vẫn mù tịt.

   Tôi nghĩ chắc vì nhân thân,vì thành tích họat động cách mạng dày dặn của ông mà ông thóat được việc đi cải tạo lao động.Nhận một công việc tréo ngoe như thế cũng là cách “ngồi chơi xơi nước”mà cả hai bên đều chấp nhận được.Thế cũng là may,nhưng không hiểu sao khi tạm biệt ông tôi lại có một linh cảm tệ hại là ông sẽ phải chịu cay đắng nhiều hơn thế.Rất buồn là tôi không nhầm.Có thể nói số phận ông thê thảm hơn tôi tưởng.Ông trở thành một ông già cô độc,trắng tay,vợ con,nhà cửa,bạn bè…mất hết,ra đi như một người cùng khổ lẩn thẩn ngơ ngác mà không biết mình phạm tội tổ tông gì.
   Và lần ấy tôi đã viết chân dung ông với dự cảm không lành đó :

   Bốn mươi tuổi mới vào đời
   Ăn đòn hội chợ tơi bời xác xơ
   Giữa hai trận tuyến ngu ngơ
   Trong lòng Hà Nội bây giờ ở đâu
   [hết trích]

   Còn tôi đọc sách VĂN NGHỆ SĨ MIỀN BẮC NHƯ TÔI ĐÃ BIẾT của Xuân Vũ, mới hay tác phẩm ĐỐNG RÁC CŨ của Nguyễn Công Hoan, một tay cô đầu văn nghệ nổi tiếng, bị đánh tơi tả ra sao, và sau đó Nguyễn Công Hoa bị thất sủng luôn.

   Nhìn chung, văn nghệ sĩ cũng có kẻ ngay người gian, nhưng tuyệt đại đa số phải “giả dại qua ải”, nghĩa là phải biết “sợ” như Nguyễn Tuân; hay “can đảm lắm” thì cùng viết văn thơ phải biết rằng viết “một câu trung phải kèm theo ngay một câu nịnh” như Nguyễn Minh Châu thố lộ ! Chưa kể không ít kẻ như Chế Lan Viên, muối mặt ngồi vào bàn tiệc để thản nhiên nhồm nhoàng nhai bánh vẽ ! Bởi không thế, sẽ mang tiếng “phá rối cuộc vui” và bị mời ra khỏi bàn tiệc; hay bị qui kết “hết khả năng nhai”, nên không còn cơ hội ăn bánh thật !
   Nếu tôi nhớ ko lầm thì một nhà học giả nổi tiếng, tác giả một quyển tự điển (Đào Duy Anh ?) từng nói riêng với người thân cận đại khái: Muốn đọc tôi thì chỉ nên đọc ở phần giữa, còn phần đầu và phần cuối nên bỏ ! Bởi các phấn đó để cám ơn Bác và Đảng, trích dẫn tùm lum câu nói của các ông tổ CS để làm bùa hộ mệnh.
   Kinh nghiệm bản thân là một lần tôi đọc luận án tiến sĩ về văn suôi VN, bảo vệ vào giữa thập niên 90, thấy quả y như thế thật. Đó là cái công thức mà ai muốn sống sót phải nắm cho vững.

   Mong được nghe thêm cao kiến bốn phương trời. Xin cám ơn trước rất nhiều.

   A’dam, 18-02-2012
   Kính cáo,
   Lại Mạnh Cường

   Ghi chú:
   Cũng tương tự như nhà văn Hà Minh Tuân khi gặp nạn, tôi cũng qua vụ việc Đoàn Văn Vơn ,mới rõ một số tổ chức trong xã hội công dân (civil society), như ông Vũ Văn Luận, đương kim tổng thư ký Liên chi hội Nuôi trồng Thủy sản Nước lợ huyện Tiên Lãng.

   RFA phỏng vấn và ông VVL trả lời hay ko thua gì ông nhà văn Hà Minh Tuân:

   - VVL: Đầu tiên tôi rất vui, vì đó là chân lý mà chúng tôi đã khẳng định suốt từ năm 1993 đến nay. Dân chúng rất hoan nghênh quan điểm của chính phủ (trung ương), vì như thế mới hợp với lòng dân

   Hỏi (H): Vì sao điều sai trái đó lại kéo dài lâu?

   - VVL : Thứ nhất, do yếu kém trong quản lý; thứ hai, từ những ý đồ khuất tất của họ (lãnh đạo địa phương) từ đó đến nay; thứ ba, sự vào cuộc của các cơ quan đoàn thể các cấp quá muộn màng.
   Đây là một vấn nạn lớn ở VN, bởi nó liên quan đến rất nhiều vụ khiếu kiện đất đai khác nữa.
   Theo tôi, tới đây đảng và nhà nước VN phải làm tổng kết để rút kinh nghiệm.

   H: Ông mong mỏi việc thực thi của chính phủ tới đây ra sao ?

   VVL: Có lẽ chúng tôi còn phải chờ đợi một thời gian nữa.

   Reply
   • Lâm Hoàng Mạnh says:

     18/02/2012 at 08:54

     Lâu lắm mới thấy “phảm hồi gia” phản hồi “nên tấm nên miếng”.
     Bái phục anh bạn già thân mến.
     Chúc khỏe và phản hồi khỏe.

     Reply
     • LẠI MẠNH CƯỜNG says:

       18/02/2012 at 19:30

       Lâm đại ca nhã giám,

       Tiểu đệ xin trước tiên có lời thăm hỏi và chúc ca ca cùng toàn gia mạnh khoẻ. Thêm nữa chúc mừng tác phẩm của ca ca thành công mỹ mãn.

       Thiển nghĩ ca ca nên cám ơn ông Xuân Sách mới đúng, bởi chẳng riêng tiểu đệ mà rất nhiều người đã nhờ ông mà “sáng mắt sáng lòng” rất nhiều về mặt thật nhà văn thời CS (nhất là thời nội chiến hai miền Nam Bắc mà đệ ít biết, đúng hơn là hầu như không biết gì, về họ). Có Chân Dung Nhà Văn làm điểm tựa, đệ cứ thế lần mò làm quen, rồi nhẵn mặt “anh tài” đảag ta nơi đất Bắc xã nghĩa.

       Xin cám ơn luôn Nguyễn Hưng Quốc (NHQ), viết luận đề rất hay qua tác phẩm VĂN HỌC VIỆT NAM DƯỚI CHẾ ĐỘ CỘNG SẢN (1945-1990), nhà xuất bản Văn Nghệ, Cali, 1991.
       Nguyễn Hưng Quốc học văn sau 1975 ở Sài Gòn, tức thời CS chiếm trọn cả nước, nên nắm khá vững những cốt tủy của sinh hoạt văn học nghệ thuật thời CS ra sao, để từ đó khéo léo mổ xẻ chi tiết các căn bệnh mạn tính, nguy hiểm của nền văn học CSVN. Dĩ nhiên không thể phủ nhận tài năng và sự chịu khó sưu tầm tài liệu để khảo cứu nghiêm chỉnh, có hệ thống và rất khoa học của tác giả. Xin có lời ngợi khen nhiệt liệt NHQ (thời đó Quốc viết ác (liệt) hơn giờ nhiều, bởi chuyên khảo cứu ko để mầu và mùi chính trị dính vô làm “hoen ố”, “giảm giá” ít nhiều giá trị tác phẩm văn học)

       (Mở ngoặc đơn, theo email của nhà văn Nguyễn Mộng Giác gửi cho tôi hồi 06 tháng tư năm 1999 qua địa chỉ một anh bạn, thì Quốc là học trò của Mai Quốc Liên ở đại học Sư phạm sau 1975.
       Mai Quồc Liên nghe nói về tác phẩm SÔNG CÔN MÙA LŨ (SCML) viết về Tây Sơn Nguyễn Huệ, nên nhờ Quốc khi về Úc mua dùm, nhưng Quốc không thực hiện. Nên khi nghe ông Liên công tác qua Mỹ, ông Giác nhắn bạn mình là Trương Vũ, gửi tặng Liên bộ trường thiên tiểu thuyết ấy (mà ông Giác ký tặng riêng cho ông Vũ).
       Ông Liên.đã say mê đọc trên chuyến máy bay về lại VN, nên sau đó tìm mọi cách vận động các nơi quen biết để được phép cho in lại trong nước SCML.
       Khi tôi qua Mỹ đến nhà ông Giác chơi, ông còn cho tôi hay, ông đã giao hẹn trước là, toàn quyền in ấn miễn phí, miễn là không được sửa chữa một tí ti nào. Thế nhưng vẫn có lời ong tiếng ve khi người ngoài nước thấy sách của NMG được trân trọng in ấn và phổ biến trong nước. Thật đáng buồn !
       Với tôi Nguyễn Mộng Giác là nhà văn tôi thích nhất qua hai bộ trường thiên tiểu thuyết SCML và MÙA BIỂN ĐỘNG. Ông viết truyện ngắn cũng hay, nhưng sở trường vẫn là chuyện dài.
       Tôi xem Mùa Biển Động như là Hậu Khu Rừng Lau của Doãn Quốc Sỹ; và Tuấn, Chàng Trai Nước Việt của Nguyễn Vỹ là Tiền Khu Rừng Lau ! SCML lại trước cả truyện dài của Nguyễn Vỹ. Cùng thời với Khu Rừng Lau còn có DÒNG SÔNG THANH THỦY của Nhất Linh.
       Thực ra sắp đặt như thế cho dễ nhớ những tác phẩm dài hơi nổi tiếng, chứ còn có các tiểu thuyết hay hồi ký khác cũng rất hay. Chẳng hạn BỊ VÂN LỤC , hay Một Cơn Gió Bụi của Lệ Thần Trần Trọng Kim …)

       Cũng cám ơn luôn Trần Đăng Khoa đã múa bút viết một bài xuất thần về “thằng Phu” và cả blogger Nhật Tuấn, đã gợi hứng cho tôi rất nhiều khi nghiên cứu chẳng riêng gì về Phù Thăng, mà còn nhiều nhà văn khác nữa.

       Tiện thể xin cám ơn Xuân Vũ đã cho biết một số giai thoại làng văn “cười ra nước mắt” thời CS

       Trân trọng,
       Lại Mạnh Cường
     • Lâm Hoàng Mạnh says:

       19/02/2012 at 09:08

       Chú mày “giết anh rồi” ai đời lại gọi anh là “ca-ca” và Lâm “nhã giám” nghe cứ như Thái giám (hoạn quan) ấy.
       Trong tiếng Nga và tiếng Pháp, từ “ca-ca” không hay ho gì cả.

       Thân ái.
     • Lão Ngoan Đồng says:

       19/02/2012 at 18:25

       Choáng ông anh của tộI quá xoá đi thôi.

       Ăn nhờ ở cậy nhà nữ hoàng Elizabeth đệ nhị quá lâu,
       nên mất hết vốn chữ Hán(g) Việt mất tiêu rồi đó nhe :-) !

       Người ta “sổ nho” (chùm, nguyên cả thùng) mà lại chê !

       Đại ca You ui, từ nay đệ xổ tiếng ba rọi, Dziệt lẫn Anh dzăng, Nôm na mách qué cộng với Háng tự, cho đề huề nhé :-) !

       Lão Ngoan Đồng

Leave a Reply to Lâm Hoàng Mạnh