Gãy cánh uyên ương [2]
9
Hi sinh
Một ngày vào hạ tuần tháng sáu khi dân chúng rời thành thị lên núi tránh cái nóng mùa hạ, tôi như thường lệ tới ngôi đền để gặp mặt Selma, mang theo bên mình cuốn sách nhỏ gồm các bài thơ xứ Andalusia.
Tới ngôi đền, trong khi ngồi đó trông ngóng Selma, lâu lâu tôi lại nhìn vào vài trang sách, ngâm những câu thơ làm tâm hồn mình chứa chan ngây ngất và mang tới cho linh hồn mình những hồi ức về các vua, thi sĩ, hiệp sĩ đã chào từ biệt để đi Granada với lệ trong mắt, khổ não trong lòng và để lại đằng sau các dinh thự, cơ quan cùng niềm hy vọng.
Một giờ sau, tôi thấy Selma đang đi giữa các hoa viên, tới gần ngôi đền, lệch người dưới chiếc dù che nắng như thể đang mang hết thảy những âu lo của thế giới trên vai. Khi nàng bước vào ngôi đền và ngồi bên tôi, tôi để ý có cái gì đó thay đổi trong mắt nàng, và tôi khắc khoải muốn dò hỏi cho ra.
Cảm nhận được những gì đang diễn ra trong tâm trí tôi, Selma đặt bàn tay lên đầu tôi và nói:
“Nào, người thương yêu của em, hãy xích lại gần em để em làm anh nguôi cơn khát vì sắp đến giờ chúng ta chia tay nhau.”
Tôi thảng thốt hỏi nàng:
“Có phải chồng em đã biết chuyện chúng ta gặp gỡ nhau ở đây?”
Nàng điềm tĩnh trả lời:
“Chồng em chẳng bao giờ quan tâm tới em. Ông ấy cũng không biết em sử dụng thời gian như thế nào vì ông suốt ngày bận rộn với các cô gái khốn khổ bị cảnh nghèo túng xô đẩy vào các ngôi nhà nổi tiếng bệnh hoạn, phải bán thân xác để có loại bánh mì bột nhào với máu và nước mắt.”
Tôi thắc mắc tiếp:
“Cái gì ngăn không cho em tới ngôi đền này và cẩn trọng ngồi bên anh trước Thượng đế. Có phải linh hồn em đang đòi hỏi chúng ta phải chia tay nhau?”
Nàng trả lời, long lanh nước mắt:
“Không, người thương yêu của em, tinh thần của em không đòi hỏi phải chia lìa nhau vì anh là thành phần của em. Đôi mắt em không bao giờ thấm mệt khi nhìn anh vì anh là ánh sáng của chúng. Nhưng nếu số phận ra lệnh cho em phải đi trên đường gập ghềnh của một cuộc đời chất nặng xiềng xích thì liệu em có bằng lòng không nếu số phận của anh cũng sẽ giống như của em?”
Kế đó, nàng nói thêm:
“Em không thể nói tất cả vì lưỡi em thắt lại với đau đớn và không nói được, môi em hằn kín vì khốn khổ và không chuyển động được. Tất cả những gì em có thể nói với anh là em đang sợ anh có thể bị rơi vào chiếc bẫy như em đang mắc.”
Nghe vậy, tôi hỏi:
“Selma ạ, em có ý nói gì vậy, và ai là kẻ đang làm em sợ?”
Nàng đưa hai tay lên che mặt và đáp:
“Giám mục đã phát hiện rằng mỗi tháng một lần em ra khỏi nấm mồ mà ông ấy chôn em trong đó.”
Tôi thắc mắc:
“Có phải Giám mục đã biết được việc chúng ta gặp nhau ở đây?”
Nàng trả lời:
“Nếu ông ấy đã biết, anh sẽ không thấy em ở đây và đang ngồi bên anh. Nhưng ông ấy có lòng nghi ngờ. Ông thông báo cho hết thảy người làm của ông phải canh chừng em thật kỹ. Em có cảm giác trong ngôi nhà em sống và trên con đường em đi đều có các cặp mắt theo dõi em, những ngón tay chỉ thẳng vào em và những đôi tai nghe ngóng tiếng thì thầm của ý nghĩ em.”
Selma im lặng một lúc rồi nàng nói thêm, hai má đẫm nước mắt:
“Em không sợ Giám mục vì đã ướt sủng thì không còn e ngại bị chìm đắm, Nhưng em sợ anh có thể rơi vào chiếc bẫy và trở thành con mồi của ông. Anh còn trẻ và tự do như ánh nắng. Em không sợ cái số phận đã bắn tất cả mũi tên của nó vào lồng ngực em nhưng em sợ con rắn có thể cắn bàn chân anh, cản trở không cho anh leo lên đỉnh núi nơi tương lai đang chờ anh với hân hoan và vinh quang của nó.”
Tôi nói:
“Kẻ chưa bị con rắn của ánh sáng cắn và con sói của bóng tối táp, sẽ luôn luôn bị lừa dối suốt ngày suốt đêm. Nhưng hãy lắng nghe, Selma, hãy lắng nghe thật kỹ, có phải chia tay là phương cách duy nhất để tránh những độc dữ và đê tiện của người đời? Có phải con đường của tình yêu và tự do bị đóng lại và không lưu lại gì ngoài sự đầu hàng ý muốn của những kẻ nô lệ sự chết?”
Nàng đáp:
“Không có gì để lại ngoài sự chia xa và nói lời chào từ giã nhau.”
Với tinh thần nổi loạn, tôi cầm tay Selma và nói bằng giọng khích động:
“Suốt một thời gian dài, chúng ta đã đầu hàng ý muốn của người đời. Kể từ lúc chúng ta gặp nhau cho tới giờ này, chúng ta bị người mù hướng dẫn và cùng với họ, chúng ta bái lạy trước các ngẫu tượng của họ. Kể từ lúc chúng ta gặp nhau, chúng ta đã ở trong bàn tay của Giám mục như hai trái banh bị ông liệng qua ném lại tùy thích. Có phải chúng ta sắp sửa đầu hàng ý muốn của ông cho tới khi cái chết mang chúng ta đi mãi mãi?
“Có phải Thượng đế đã hà hơi sự sống cho chúng ta để rồi đặt nó dưới bàn chân của sự chết? Có phải ngài đã ban cho chúng ta sự tự do để chúng ta biến nó thành một hình bóng của nô lệ? Kẻ dập tắt ngọn lửa tinh thần mình bằng chính bàn tay của mình, tức là tên vô đạo trong mắt của Trời vì Trời bày ra lửa để bùng cháy trong tinh thần của chúng ta. Kẻ không nổi loạn chống áp bức tức là đang đối xử bất công với chính mình.
“Anh yêu em, Selma, và em cũng yêu anh. Tình yêu là kho tàng quí báu, là tặng phẩm của Thượng đế ban cho các tinh thần nhạy cảm và vĩ đại. Chúng ta có sẽ vứt bỏ kho tàng ấy, để cho lũ lợn húc nó tán loạn và dẫm đạp lên nó? Thế giới này tràn đầy kỳ diệu và vẻ đẹp. Tại sao chúng ta lại sống trong đường hầm chật hẹp mà Giám mục và những kẻ tiếp tay ông đã đào sẵn cho chúng ta? Cuộc đời chan chứa hạnh phúc và tự do, tại sao chúng ta không cởi bỏ chiếc ách nặng nề khỏi hai vai, bẻ gãy xiềng xích đang trói hai chân, để bước đi tự do, tới hòa bình?
“Hãy đứng lên và chúng ta hãy rời ngôi đền nhỏ bé này để tới ngôi đền rộng lớn của Thượng đế. Chúng ta hãy rời xứ sở này với tất cả tình trạng nô lệ và mê muội của nó để đi tới một xứ sở khác, xa rất xa, mà bàn tay của lũ trộm cắp không với tới. Chúng ta hãy ra bờ biển, dưới sự che chở của bóng đêm, lên con tàu sẽ mang chúng ta băng ngang các đại dương để tới nơi có thể tìm thấy một cuộc sống mới tràn đầy hạnh phúc và am hiểu.
“Selma ơi, đừng ngần ngại, vì những phút này đối với chúng ta quí báu hơn vương miện các đức vua và tuyệt vời hơn ngai các thiên thần. Chúng ta hãy bước theo cột ánh sáng dẫn mình đi từ sa mạc khô cằn tới các đồng cỏ xanh mọc đầy hoa và trầm hương.”
Selma lắc đầu. Nàng nhìn đăm đăm cái gì đó vô hình bên trên vòm điện, với nụ cười đau đớn xuất hiện trên môi. Kế đó, nàng nói:
“Không, không, người thương yêu của em. Trời đã đặt vào bàn tay em chiếc ly đầy dấm và mật đắng. Em buộc lòng phải uống cạn để biết trọn vẹn mùi vị cay đắng ấy cho tới khi đáy ly chỉ đọng lại vài giọt cho em kiên nhẫn uống tiếp. Em không xứng đáng sống một cuộc đời mới chan chứa tình yêu và bình an. Em không đủ mạnh để có hoan lạc và ngọt ngào của cuộc sống vì con chim gãy cánh không thể bay giữa bầu trời bao la. Những con mắt đã quen với ánh sáng leo lét của ngọn nến không đủ mạnh để nhìn thẳng mặt trời.
“Anh đừng nói với em về hạnh phúc; chỉ việc nhớ tới nó cũng đủ làm em đau khổ. Anh đừng đề cập tới bình an với em; chiếc bóng của nó làm em run sợ. Nhưng đây này, anh hãy nhìn em, em sẽ cho anh thấy ngọn đuốc thiêng trời đã thắp sáng trong tro tàn của tâm hồn em. Anh biết rằng em thương yêu anh chẳng kém tình thương của người mẹ đối với đứa con độc nhất của mình, và Tình yêu ấy dạy em bảo vệ anh cho dẫu có phải rời xa anh.
“Chính Tình yêu được thanh tẩy bằng lửa đã ngăn không cho em đi theo anh tới miền đất xa xôi nhất. Tình yêu ấy giết chết mọi khát vọng của em để anh có thể sống tự do và đức hạnh. Tình yêu hữu hạn đòi hỏi sở hữu người mình yêu nhưng tình yêu vô biên chỉ đòi hỏi chính nó thôi. Tình yêu, xuất hiện giữa hồn nhiên mộc mạc và sự thức dậy của tuổi trẻ, tự làm nó toại nguyện bằng hành động sở hữu và ôm ấp, còn tình yêu ra đời giữa vòm trời lồng lộng và giáng hạ theo những bí ẩn của đêm thì không toại nguyện với bất cứ cái gì, ngoài Vĩnh cửu và bất tử; nó chỉ đứng với lòng đầy cung kính trước thần linh chứ không trước bất cứ cái nào khác.
“Khi em biết rằng Giám mục muốn ngăn không cho em rời ngôi nhà của cháu ông và tước mất niềm hoan lạc duy nhất của em, em đứng trước cửa sổ phòng mình, nhìn ra biển, nghĩ tới những xứ sở bao la bên kia biển, tới sự tự do chân chính và độc lập mà em có thể tìm thấy ở đó. Em cảm thấy mình đang sống gần anh, được bao phủ bởi chiếc bóng của tinh thần anh, được chìm đắm trong đại dương chan chứa tình thương của anh.
“Nhưng hết thảy những ý nghĩ ấy – vốn soi sáng trái tim phụ nữ khiến nàng nổi loạn chống lại phong tục cổ hủ để sống trong chiếc bóng của tự do và công lý – đã làm cho em tin rằng em yếu đuối và tình yêu hữu hạn mỏng manh của chúng ta không có khả năng đứng vững trước vầng mặt trời. Lúc đó em khóc như một đức vua bị cướp mất vương quốc và lấy sạch các kho tàng, nhưng rồi em thấy khuôn mặt anh trong những dòng nước mắt ấy, và mắt anh đăm đăm nhìn em làm em nhớ lại những lời anh có lần nói với em rằng:
“Nào, Selma, tỉnh lại. Chúng ta hãy như những ngọn tháp vững vàng trước bão tố. Chúng ta hãy đứng như hai chiến binh dũng cảm trước kẻ thù, đối mặt với vũ khí của chúng. Nếu bị giết, chúng ta sẽ chết như người tuẩn tiết; nếu chiến thắng, chúng ta sẽ sống như kẻ anh hùng. Đương đầu với chướng ngại và sống với gian khổ thì cao nhã hơn im lặng rút lui.
“Người thương yêu của em, những lời ấy anh nói ra khi đôi cánh của thần chết lơ lửng quanh giường của cha em. Em lấy lại sức lực và cảm thấy trong bóng tối của nhà ngục em có một loại tự do nào đó đang làm dịu các khó khăn của chúng ta và làm giảm các khổ não của chúng ta.
“Em khám phá ra rằng tình yêu của chúng ta sâu thẳm như đại dương, vời vợi như các ngôi sao và mênh mông như bầu trời. Em tới đây để gặp anh, và trong tinh thần yếu đuối của em có một sức mạnh mới. Sức mạnh này là khả năng hi sinh cái cao cả để sở đắc cái cao cả hơn. Đó là hi sinh hạnh phúc của em để anh có thể bảo tồn đức hạnh và danh dự trong mắt người đời và hoàn toàn không bị sự bội bạc cũng như ngược đãi của họ chạm tới.
“Trước đây, trong những lần tới ngôi đền này, em cảm thấy như thể những xiềng xích nặng nề đang lôi em xuống, nhưng hôm nay em đến đây với một quyết tâm mới, rằng em sẽ cười vào những gông cùm ấy và sẽ thâu ngắn con đường ấy.
“Em đã thường đến ngôi đền này như một bóng ma sợ hãi nhưng hôm nay em đến như một phụ nữ dũng cảm, kẻ cảm thấy mình cần phải hi sinh ngay lập tức và kẻ biết giá trị của đau khổ; một phụ nữ thích bảo vệ kẻ mình yêu thoát khỏi sự mông muội của người đời và tinh thần đói khát của mình. Em đã thường ngồi bên anh như chiếc bóng run rẩy nhưng hôm nay, em đến đây để bộc lộ với anh cái tôi đích thực của em trước nữ thần Ishtar và Đức Kitô.
“Em là cây lớn lên trong bóng tối, hôm nay em vươn cành ra, run rẩy một lúc trong ánh sáng ban ngày. Em đến đây để nói lời từ biệt anh, người thương yêu của em. Và em hi vọng rằng cuộc chia tay của chúng ta sẽ cao cả và đáng sợ như tình yêu của chúng ta. Hãy để cho cuộc giã biệt này giống như lửa đốt chảy vàng nhờ thế vàng trở nên huy hoàng lộng lẫy hơn.”
Selma không để cho tôi phát biểu hay phản đối mà nhìn tôi với đôi mắt long lanh. Khuôn mặt nàng vẫn giữ trọn phẩm cách, trông như một thiên thần đáng kính trọng và giữ thinh lặng. Kế đó, với một cử chỉ trước đây chưa từng làm, nàng vươn mình tới ôm lấy tôi với đôi cánh tay mềm mại. Selma đặt lên môi tôi một nụ hôn nóng bỏng, rất sâu và rất dài.
Khi mặt trời đi xuống để thu hồi tia nắng của nó từ các hoa viên và vườn cây ăn quả, Selma nhấc mình tới đứng chính giữa ngôi đền, nhìn thật lâu các bức vách và mọi góc đền như muốn trút ánh sáng từ đôi mắt mình lên các bức phù điêu và các biểu tượng. Kế đó, nàng bước tới và cung kính quì trước bức tranh Đức Kitô, cẩn trọng hôn chân ngài và thì thầm:
“Ôi Đức Kitô, con đã chọn Thánh giá của ngài và rời bỏ thế giới hoan lạc hạnh phúc của Ishtar. Con đội vòng gai và vứt bỏ vòng nguyệt quế, và con rửa tay mình bằng máu và nước mắt thay vì bằng hoa và hương thơm. Con uống dấm và mật đắng từ chiếc ly dành cho rượu và mật hoa. Chúa ơi, xin hãy chấp nhận con vào trong số những kẻ đi theo ngài. Xin hãy dẫn con tới Galilee với những môn đệ đã được ngài chọn, những kẻ bằng lòng với các đau khổ của mình và hài lòng với các khổ não của mình.”
Kế đó, Selma đứng lên nhìn tôi và nói:
“Giờ đây em sẽ hạnh phúc quay về cái hang tối tăm của mình, nơi cư trú những bóng ma khủng khiếp. Người em yêu thương ơi, đừng tỏ lòng thương cảm em, cũng đừng cảm thấy xót xa cho em, vì linh hồn từng có lần thấy chiếc bóng của Thượng đế thì sau đó sẽ không bao giờ run sợ những chiếc bóng của cái ác. Và con mắt từng có lần thấy Thiên đàng sẽ không bao giờ khép lại vì những đớn đau của trần thế.”
Nói xong những lời ấy, Selma rời khỏi nơi thờ phượng. Còn tôi ở lại đó, thất lạc mình trong đại dương sâu thẳm các ý nghĩ và mê mải mình trong thế giới mặc khải, ở đó Thượng đế ngự trên ngai, các thiên thần ghi chép hành động của con người, các linh hồn kể lại tấn thảm kịch cuộc đời, và các tiên nga Houri của Thiên đàng hát những khúc ca tình yêu, khổ não và bất tử.
Đêm xuống từ lâu khi tôi tỉnh giấc mê thiếp để thấy mình hoang mang giữa các hoa viên, lặp lại âm vọng từng lời Selma đã nói và nhớ lại sự im lặng của nàng, các hành vi cử chỉ của nàng, vẻ mặt của nàng và cái chạm vào của đôi cánh tay nàng, cho tới khi tôi nhận ra ý nghĩa của cuộc chia tay và nỗi đau đớn trong trạng thái cô đơn. Tôi ưu phiền và tim vỡ nát.
Tôi khám phá ra thực tế đầu tiên rằng dẫu được sinh ra trong tự do loài người sẽ vẫn còn làm nô lệ cho những luật lệ khắc nghiệt do cha ông họ ban hành, và rằng bầu trời mà chúng ta tưởng như không thay đổi chính là sự đầu hàng của hôm nay trước ý muốn của ngày mai và sự đầu hàng của hôm qua trước ý muốn của hôm nay.
Từ đêm đó, có nhiều lần tôi nghĩ tới luật lệ của tinh thần, và có nhiều lần tôi làm cuộc so sánh giữa cao thượng của hi sinh với hạnh phúc của nổi loạn, để khám phá cho ra cái nào cao thương hơn và đẹp đẽ hơn cái nào. Nhưng cho tới lúc này, từ toàn bộ sự việc đó, tôi chỉ rút ra được một chân lý, và chân lý đó là sự chân thành, cái làm cho mọi hành vi cử chỉ của chúng ta trở nên đẹp đẽ và có danh dự. Và sự chân thành ấy có trong Selma Karamy.
