Từ ngõ Phất Lộc tới Weimar [6]
Tiếp theo các phần: I, II, III, IV, và V
Cơm trong tù. Ảnh minh họa
Tôi không biết quãng thời gian tôi đi tù anh tôi tốn bao nhiêu tiền. Tôi có ba anh trai, nhưng chỉ có anh thứ ba là quan tâm đến tôi. Hai anh đầu chả bao giờ ngó ngàng xem tôi sống chết thế nào. Sau này tù về tôi ngỡ ngàng nhìn thấy anh thứ hai sống trong cảnh xa hoa, anh làm chủ nhà hàng lớn,mỗi ngày anh tiêu cả triệu bạc vào việc ăn chơi cờ bạc. Một triệu đồng bây giờ cũng to chứ chả nói đến những năm 96, 97. Còn anh cả tôi chả làm gì, ở nhà uống rượu mặc kệ vợ chạy chợ kiếm tiền nuôi gia đình. Đến vợ con anh ấy còn chả trông mong thì em trai ít được ngó ngàng cũng đương nhiên.
Anh thứ ba trong quãng thời gian tôi đi tù làm đủ mọi nghề từ xe ôm, mở trò chơi điện tử, đi giao hàng thuê…nhưng anh vẫn cố gắng chạy chọt lo lót cho tôi trong tù không phải khổ sở như người khác. Anh này hay đánh đập, chửi bới tôi nhất. Bé thì bị anh ấy đánh, lớn thì bị chửi. Mãi đến lúc tôi lấy vợ, có con rồi anh ấy mới ít chửi dần đi. Tại anh ấy cứ hy vọng vào tôi nhiều quá, lo cho tôi học nghề, xin cho tôi việc, dựng cho tôi cửa hàng…mỗi lần lo lắng như thế rồi kết quả không đâu vào đâu, tiền mất, công sức, thời gian tiêu tán, ông ấy lại chửi bới. Nếu những chuyện đổ vỡ đó do tôi ngu hay bất tài đi một nhẽ, đằng này lúc đầu tôi làm cái gì cũng trơn tru, giỏi nữa đằng khác, nhưng sau dần tôi lại chán. Mà cứ chán là tôi bỏ bê không thiết tha ngó ngàng gì nữa. Ông anh tôi ức là vì thế. Anh tôi chăm chỉ, cần cù, sống căn cơ, tiết kiệm . Còn tôi thì ngược lại toàn làm theo cảm hứng của mình. Anh tôi ghét nhất cái chuyện tôi sống theo cảm hứng, hành động theo cảm hứng khiến bao lần công việc đáng ra yên lành lại thành đổ vỡ, hỏng hóc.
Ở trong tù dù thế nào đi nữa cũng không thể tránh khỏi những chuyện của đời sống tù nhân. Anh tôi muốn thế, quản giáo tạo cho tôi công việc như thế. Nhưng giữ mình khoảng cách với các chuyện ngầm của tù nhân khác là điều không thể. Tên trực chính sai tôi chia ít cơm cho phòng này, nhiều cơm cho phòng kia. Tôi không nghe không được. Vì việc chia ít , chia nhiều như thế gắn liền với việc phòng đó nộp tiền nhiều hay tiền ít cho trực chính. Mà tiền nộp cho trực chính thì là về tay cán bộ. Có phòng thừa cơm đổ đi trắng xóa. Có phòng, tù thiếu cơm đói hốc hác gầy trơ xương vai, mắt sâu hoắm nhìn đống cơm phòng khác đổ đi mắt ánh lên sự thèm thuồng ngây dại.
Các phạm nhân đi gặp gia đình về phải mang tiền cho trực chính. Tùy theo từng phạm nhân trực chính ra giá tiền. Vì là buồng án, đã xử xong , phạm nhân đi gặp gia đình khá nhiều. Tôi phải đứng ở đầu dãy buồng giam để nhận tiền của tù đi gặp gia đình và đồ vi phạm nội quy trại. Tù gặp gia đình đưa những thứ vi phạm cho tôi cầm, họ đi đến phòng quản giáo để trực chính khám xét trước sự chứng kiến của quản giáo xem có đồ gì vi phạm không. Rõ ràng là cả quản giáo lẫn trực chính đều biết tôi đứng ở đầu kia để cầm hết những thứ ấy rồi. Nhưng họ vẫn khám xét ngặt nghèo, những tên tù nào mà dại dột hay cố trí trá mang theo đồ vi phạm như thuốc lá, thuốc lào, dao cạo, bật lửa mà bị trực chính khám được sẽ ăn những trận đòn khốc liệt, nằm đến cả tuần chưa dậy được.
Luật lệ không có văn bản trong tù được thực hiện rất sòng phẳng. Tù gặp gia đình mang vào ví dụ suất của thằng A chỉ định là 200k. Mang vào cả 1 triệu đưa tôi cầm, tôi sẽ trừ đi 200k còn lại 800k giao cho nó với tỉ lệ lấy đi 10% công cầm hộ. Tức thằng A còn lại 720k. Nhưng thằng A không mang theo đồ gì vi phạm nội quy thì nó được trọn vẹn 720k đó mang vào phòng, sau này mua bán gì tùy nhu cầu và giá cả. Nếu thằng A lại mang theo một cái bật lửa, một gói thuốc lào, rượu, thuốc lá, thuốc phiện…thì phải tùy giá trị mức độ vi phạm của vật đó nặng nhẹ thế nào tính tiền. Thu được bao nhiêu tôi nộp cả lại cho trực chính và báo lại những tên tù nào nộp bao nhiêu, ít hay nhiều, hay không nộp. Trực chính cầm tiền và sẽ có phán quyết ngay với những trường hợp không đủ hay không có tiền. Việc trừng phạt được thực hiện ngay nhất thời. Tên trực chính sẽ lấy chùm chìa khóa ở phòng quản giáo đi mở cửa phòng có tù mới gặp gia đình về. Mở khóa vào trong gọi trưởng phòng kêu tên tù mới gặp gia đình ra giữa phòng. Bắt tên đó quỳ xuống phơi lưng để trực chính cầm ổ khóa nện vào lưng khoảng 20 cái. Lúc tên trực chính đánh người thì tôi có nhiệm vụ đứng bên ngoài canh. Thấy cán bộ trong trại đi qua sẽ báo hiệu cho vụ trừng phạt ngưng lại.
Trong trường hợp mà cán bộ trại giam bắt được trực chính đánh người thì giải quyết sao. Đầu tiên cán bộ trại giam sẽ gặp cán bộ quản giáo trao đổi. Cái gọi trao đổi này là cuộc mặc cả giữa hai cán bộ với nhau, tùy từng nhu cầu của mỗi cán bộ trai giam hay quản giáo. Nếu cán bộ quản giáo thấy trên trực chính kia còn dùng được việc , còn cống nạp tiền thì quản giáo sẽ đưa cho cán bộ trại giam một số tiền tùy theo chức vụ cán bộ. Mọi việc coi như là nhắc nhở. Số tiền quản giáo đưa cho cán bộ sẽ được thông báo cho trực chính thanh toán, có kênh giá hay không cũng tùy theo từng hoàn cảnh. Còn quản giáo thấy cần thay tên trực chính khác nhiều tiềm năng hơn, tên trực chính kia sẽ bị đi kỷ luật. Tất nhiên quản giáo vẫn phải chi cho cán bộ trại giam tiền nhưng ít hơn. Khi đó quản giáo sẽ dẫn trực chính vào buồng xà lim và cùm lại. Quản giáo lắc đầu vẻ thông cảm , vẻ thương xót nói.
- Ông ấy khó tính quá, xin mãi không nghe.
Không phải cứ việc đánh người bị bắt, trực chính nguy cơ bị cán bộ trại bắt lỗi vì nhiều tội. Thường tay anh chị có số má hay phải thể hiện đi sang dãy khác quan hệ, nhất là chạy sang bên dãy phụ nữ để thò tay qua song sắt bóp vú, sờ chỗ kín một phạm nhân nữ nào đó mà giữa họ có cảm tình với nhau. Cán bộ trại giam hay nhằm trực chính bắt lỗi, bọn vệ sinh, cơm canh như tôi lại dễ được cho qua. Mỗi lần bắt lỗi được trực chính vi phạm nội quy giá bét nhất cũng một hai triệu.
Trực chính mỗi tuần thu của mỗi phòng 400 nghìn từ trưởng phòng. Tám phòng là 2,4 triệu gọi là tiền phòng nộp cho quản giáo. Còn lại những tiền gặp gia đình, mua bán, mánh mung thì trực chính giữ làm vốn riêng để trà thuốc cho quản giáo hay phòng thân khi gặp chuyện gì bất trắc. Trực chính gặp may hay làm ” khét ” có khi còn có tiền gửi về cho gia đình hoặc mang theo khi đi trại cải tạo.
Làm ” khét ” có nghĩa là tàn bạo, thủ đoạn để lấy tiền từ các tù nhân.
(Còn nữa)
© Người Buôn Gió
© Đàn Chim Việt
