WordPress database error: [Expression #1 of ORDER BY clause is not in GROUP BY clause and contains nonaggregated column 'oldsite_dcvwp.wp_posts.post_date' which is not functionally dependent on columns in GROUP BY clause; this is incompatible with sql_mode=only_full_group_by]
SELECT YEAR(post_date) AS `year`, MONTH(post_date) AS `month`, count(ID) as posts FROM wp_posts WHERE post_type = 'post' AND post_status = 'publish' GROUP BY YEAR(post_date), MONTH(post_date) ORDER BY post_date DESC

 
|

Trần Đăng Khoa: Nói Với Con Gà Mái, Đợi Mưa, Đối Thoại Cùng Chân Dung…

(Tặng bạn già – nhà văn Võ Khắc Nghiêm)

Trần Đăng Khoa

Trần Đăng Khoa là nhà thơ trẻ thời hiện đại, nổi tiếng ngay từ lúc 7, 8 tuổi.  10 tuổi đã xuất bản tập thơ riêng của mình, được những nuười hâm mộ mệnh danh ’’Thần đồng thơ’’. Anh sinh ra khi đất nước bị chia cắt (1958), trưởng thành trong chiến tranh chống Mĩ (1965 – 1975), nối tiếng ở thời kì đổi mới với tập tiểu luận Chân dung và Đối thoại.

Góc sân và Khoảng trời – được nhà xuất bản Thanh Niên in lần đầu năm 1968. Cuốn sách tập hợp những bài thơ TĐK viết từ vài ba năm trước, người đọc đón nhận nồng nhiệt. Thơ của Khoa diễn tả cảnh quê, tình quê thật sinh động bằng những câu chữ mộc mạc, giản dị như ca dao, khiến người đọc trỗi dậy tình yêu quê hương tha thiết:

Một con giun đất chết, đàn kiến bâu quanh (Đám ma bác giun),
Một con chó nghe tiếng bom nổ sợ, bỏ nhà đi mất (Sao không về vàng ơi)
Ông trăng tròn đêm rằm (Trăng ơi từ đâu đến)
Cuộc giải trí của tuổi thơ (Đánh tam cúc)…

Ngay cả việc đi bắt cua đồng trong ngày hè nước ruộng nóng bỏng khiến ’’cua ngoi lên bờ’’ (Hạt gạo làng ta), và còn rất nhiều cảnh quê được TĐK đưa vào thơ một cách tự nhiên, nhuần nhị.

Hồn thơ của TĐK còn rung lên lúc đêm khuya tĩnh mịch: Ra vườn trầu không – hái lá cho bà ăn trầu (Đánh thức Trầu), đến thăm chùa Côn sơn, nghe tiếng chiếc lá (cây) đa ’’rơi ngiêng’’ (Đêm Côn sơn)… ngưòi lớn đọc được phải giật mình dù trước đó – phần nhiều Khoa viết bởi cảm xúc đột ngột khi nghe qúa nhiều những câu khẩu hiệu… hay tiếng thét căm thù Mĩ. Với khối óc non nớt thường tình, trẻ con, cậu bé bột phát căm giận hùa theo: ’’…Ngu thứ nhất nhì là tổng thống Mĩ’’ (Kể cho bé nghe).

Từ 1968 đến 1971, TĐK tiếp tục phát triển dòng thơ của mình  theo xu hướng tự nhiên, nhưng sự tinh tế, tính nghệ thuật trong nhiều bài thơ yếu, kém dần so với trước đó…

Chiến tranh phá hoại miền Bắc bằng không quân của Hoa Kỳ leo thang tới điểm đỉnh, thơ TĐK cũng chuyển mình xem như đánh dấu sự thay đổi từ tuổi thơ bước lên thiếu niên (14 tuổi). Sự thay đổi bút pháp thể hiện rõ bằng bài thơ: Nói Với Con Gà Mái.

Nếu trước đó, TĐK chỉ viết theo cảm tính khi tâm hồn của cậu bé con em nông dân sống ở làng quê, rung động trước hiện thực rồi sinh tình với ’’thiên phú vốn có’’, viết ra vần điệu, thì ở tuổi 14 (1972) Khoa đã bắt đầu nhìn hiện thực, chiêm nghiệm, suy tư rồi mới viết. Kết qủa của phong cách sáng tác mới – Nói với con gà mái ra đời khiến dư luận chú ý! Thời điểm này, không quân Hoa Kỳ, ngoài mục đích tiêu diệt những mục tiêu được họ xác định là trọng điểm quân sự, kinh tế, giao thông, đô thị… họ chuyển sang đánh phá các làng xóm nơi dân lành sinh sống nhằm gây sức ép. Kết qủa là: Bom rơi, nhà cháy, người chết cùng gia súc, chuột bọ… TĐK nhìn con gà mái vừa xuống ổ mấy hôm – đang xù lông, giang cánh chạy lọang quạng tìm, gọi lũ con đã chết hết vì sức chấn động của bom. Cám cảnh, Khoa đẩy cảm xúc của mình lên cao, trăn trở, lí giải với mẹ Gà – vật hình tượng (Mẹ) người: Tai họa đó là do bom rơi, đạn nổ! (xem bài thơ ở phần phụ lục cuối bài viết này).

Đọc được bài thơ Nói Với Con Gà Mái, lập tức trong trí tưởng của tôi phục hiện trận hủy diệt của không lực Hoa Kì đối với thị trấn Mỏ Cọc 6 – nằm sát bờ vịnh Bái Tử Long, chiều 24/4/1966:

Lúc đó 13 giờ 15.

Tôi đang bên bàn làm việc, bỗng… có tiếng của anh Vị, (bạn cùng phòng) hô to như gào: Máy bay rơi… máy bay rơi. Tôi buông bút lao vào cửa hào giao thông, sâu chừng 1,2 mét – nối từ phòng làm viếc ra sườn đồi, ngẩng đầu nhìn trời. Nhớ rõ, hôm ấy nắng to, bầu trời không mây, xanh cao thăm thẳm: Những mảnh thân máy bay (1) – như ở phần đuôi – sáng loáng lao vun vút xuống…

Chưa kịp hiểu ra chuyện gì đã thấy tiếng nổ đinh tai, rền vang, liên hồi, đồng thời luồng hơi rất mạnh đẩy, ép mình vào thành hào. Cả thị trấn mỏ ngập chìm trong khói lửa. Khoảng 30 phút sau, máy bay đã đi, tôi choàng vội chiếc băng đỏ vào cánh tay (dầu hiệu của đội thanh niên xung kích) lao nhanh ra trung tâm thị trấn. Không thể tin vào mắt mình nữa: Cả một vùng rộng lớn chừng dăm ba cây số vuông – Nhà sập, cây cối đổ, bị phạt ngang. Mặt đất sạch như được quyét dọn. Cây nào còn đứng thì trơ cành, lá bay hết. Trên một chạc ba của cây xà cừ cổ thụ gốc to cả một vòng tay – dắt, dính gần nửa con lợn cỡ năm, sắu mươi cân, ruột gan lòng thòng. Dưới gốc vương vài ba mảnh thi thể – cánh tay, bàn chân người.

Nhà trẻ to lớn chứa được gần trăm trẻ em mẫu gíao, chỉ còn các đụn gạch vụn (cũng may các cháu đã đi sơ tán hết). Tôi nhìn thấy nhà văn Võ Khắc Nghiêm – lúc đó là trưởng đài truyền thanh của mỏ – đang đứng thất thần bên cạnh gốc cây gạo to đến mấy người ôm, thân cây bị mảnh bom cứa, chẻ, vết sứt, toang hóac… Nghiêm cầm trên tay 2 bức ảnh: Nụ cười chiến thắng – Võ Thị Thắng- ỡ 13×18 vẫn còn lồng trong khung giấy bóng kính và tấm hình Nguyễn Văn Trỗi bị trói ghì vào cây cột ngực loang vết mắu. Những bức ảnh nổi tiếng được phóng viên nước ngoài chớp được lúc anh Trỗi vừa bị hành quyết  còn chị Võ Thị Thắng thì đang đứng trước người quân cảnh, miệng mỉm cười… Nguyễn Văn Trỗi gục xuống như nhìn vào lỗ thủng của vết đạn trên ngực mình . Võ Khắc Nghiêm nhìn cơ ngơi – nơi đạt phòng phát thanh mà hàng ngày anh vẫn ngồi đọc tin rồi cúi xuống nhật vài mảnh kim loại – vỏ của những chiếc Ampli, ngẩng nhìn tôi, dang tay ra hiệu, thều thào: Quang ơi! Tan nát, bay hết tất cả rồi!

Tôi tiến đến lặng lẽ đặt tay lên vai bạn im lặng, gật gật đầu tỏ vẻ ngầm thông cảm rồi đi ra khu vực đang có đông người đào bới cứu nạn.

Đó là khu ở và làm việc của Phòng bảo vệ Mỏ cùng trung đội tự vệ, giờ chỉ còn bãi đất loang lổ hố bom sâu hoắm. Nơi đây 3 ngày trước, trong căn nhà được dùng làm hội trường – Bộ chỉ huy quân sự tỉnh đã tổ chức vinh danh đơn vị tự vệ Mỏ cọc 6 bắn rơi mày bay Mĩ. Bây giờ đã trở thành bải trống hoang tàn. Trừ đơn vị trưởng đi vắng, hơn 1 tiểu đội đi trực chiến, còn lại tất cả gần hai chục người đang nằm dưới lòng đất lạnh, hoặc tan thành cát bụi.

Tôi tiến đến nơi vừa đào được 1 thi thể, nhìn kĩ, nhận ra đó là xác bí thư chi đoàn – người đã đoạt giải nhất tiết mục Tấu nói, lên nhân bằng khen cùng thợ khoan trẻ Quang Thọ (2) đoat giải nhất đơn ca trong hội diễn văn nghệ vừa tổ chức trên sân khấu 3 đêm trước – cách nơi anh đang nằm không xa…

Cuộc đào bới tìm kiếm tới đêm khuya mới tạm dừng.

Tôi mệt phờ, thất thểu trở về nhà người anh nuôi. Anh Trần Phương đang tất bật thu dọn, đóng gói đồ đạc. Thấy tôi xuất hiện, bảo: Phải cho chị và 2 cháu đi sơ tán ngay.

- Chỉ mới sinh được 3 ngày, chỗ sơ tán sinh hoạt rất khó khăn – tôi dè dặt nhắc.

- Con bé, mẹ yếu cũng phải đi, tình hình này bọn nó sẽ còn tiếp tục đánh phá, đoạn anh chỉ đôi quang gánh, to, nặng, tiếp – Chú giúp anh mang những thứ cần thiết này, dứt lời cõng con bé lớn 6 tuổi trên lưng, chị ôm – địu thằng nhỏ 3 ngày trước ngực, chúng tôi đi ngay trong đêm khuya.

Từ nhà lên khu sơ tán trong rừng phải qua trung tâm thị trấn mỏ. Tôi không thể nào quên được cái đêm kinh hoàng khi đi qua bãi bom – nơi  mấy giờ trước còn tươi xanh, sầm uất, đầy sức sống, giờ chỉ còn hoang vắng, im lặng đến rợn người. Không gian thê lương, đầy tử khí…Chúng ta đều biết: Đêm về, khí hậu trong lành, côn trùng như vui mừng đón chào màn đêm: Chúng kêu ri rỉ, gáy ra rả… còn lũ ếch nhái, chẫu chuộc, ễnh ương thì gọi nhau à uôm, inh ỏi… cứ như giàn đồng ca của vạn vật. Những con chó theo lệ thường thời bình thì ’’ngủ lơ mơ’’, thỉnh thoảng lại ông ổng ’’cắn ma’’ (3), sau trận bom, đa số chúng bị chết, con sống sót thì chạy hết. Bây giờ không gian tĩnh lặng, thứ im lặng làm người chứng kiến sởn gai ốc .

Thị trấn nằm sát bờ biển nên gió biển to hơn, phả vào khiến cành lá cây cối đón gió bằng tiếng lay động co sát vào nhau tạo ra âm thanh rì rào… Còn lúc này – chúng tôi đi qua – chỉ còn nghe thấy tiếng bước chân mình. Không gian tĩnh mịch, bởi tất cả động vật, côn trùng, người, thực vật – trên mặt đất, trong lòng đất – đã bị hủy diệt.

Nói Với Con Gà Mái chỉ thể hiện một khoảnh khắc ngắn, một chi tiết rất nhỏ của hiểm họa do chiến tranh gây ra. So với trận hủy diệt cả thị trấn chỉ là chi tiết nhỏ, dù vậy, nó vẫn đủ sức kích thích trí tưởng, tâm hồn người đọc, làm lay động, đánh thức lương tri của con người. Có thể xem Nói Với Con Gà Mái là bài thơ hay của nền thi ca Việt Nam trong cuộc chống chiến tranh phá hoại của Mĩ ở hậu phương miền Bắc, thời điểm 1965 – 1975…

Bẵng đi thời gian dài – 10 năm (1972 – 1982), dù TĐK viết được khá nhiều thơ nữa nhưng hầu như không gây được ấn tượng trong lòng độc gỉa. Chỉ khi Đợi Mưa Trên Đảo Sinh Tồn ra đời, người đọc mới lại được thưởng thức thi phẩm, xứng với tầm vóc của ’’Thần đồng’’. Bài thơ như một bút kí dài hơi, ghi lại cảm xúc của con người đang sống trong khung cảnh ngột ngạt của không gian bị sức nóng thiêu đốt. Mọi sinh vật chỉ mong có được trận mưa rào rửa sạch, trôi đi bụi bặm, làm dịu bớt oi nồng… Trước hoàn cảnh, thời gian, họ vô cùng khao khát cùng TĐK: ’’Mưa đi! Mưa đi! Mưa cho táo bạo…’’ thế mà ’’Nhưng làm sao mưa cứ ngại ngùng/Chập chờn bay phía xa khơi’’? Trời không chiều lòng người, sấm cứ ì ầm… í ầm… Chớp cứ loang lóang nơi chân trời xa mà vẫn không có giọt nước nào rơi xuống!

Và con người vẫn trông chờ, háo hức đón đợi… ĐMTĐST tiếp sức, kích thích tận trong cõi sâu tâm hồn của người đọc khiến họ cùng đồng cảm với tác gỉa.

Sau ĐMTĐST – 16 năm – TĐK tiếp tục làm thơ, nhưng không làm thỏa mãn kì vọng của các Fan hâm mộ (4).

Đột nhiên 1998, nhà xuất bản Thanh niên tung ra cuốn tiểu luận: Chân Dung Và Đối Thoại (CDV ĐT). Người hâm mộ ngơ ngác, tự hỏi: ’’Thần Đồng’’ định làm gì đây’’? Chỉ sau khi đọc hết tập sách mới thấy sự ’’tái xuất giang hồ’’ của TĐK là có lí do…

CDVĐT là cuốn tiểu luận viết theo một phong cách hoàn toàn khác, chẳng giống ai, không theo các khuôn mẫu, chuẩn mực của hệ thống lí luận sao rập từ nguyên lí mỹ học Mác – Lê nin của nền văn học Hiện thực XHCN Xô viết. Bảo CDVĐT là  Phê bình ư? – Không hẳn!

- Tạp luận, Tản mạn à? – Chưa đúng!

- Bút kí văn chương? – cũng không ổn. Cuối cùng đành gọi nó ngược theo tiêu đề: Đối thoại cùng Chân dung.

Dạo đó, Chân Dung Nhà Văn của Xuân Sách đã in xong nhưng ’’một số nhà văn tầm tầm’’ (4a) – phản đối kịch liệt khiến Bộ văn hóa phải cho niêm phong cuốn sách, không được phát hành (nhưng cũng không bị thu hồi) nên nhiều người chỉ biết từng đoạn, từng chân dung nhà văn.

CDVĐT của TĐK không giống CDNV của Xuân Sách tuy cùng vẽ chân dung nhà văn. Xuân Sách chỉ chộp lấy thần thái trong từng khoảnh khắc của Văn Nghệ Sĩ thông qua nhửng tác phẩm, bài thơ hay câu thơ của họ xâu chuỗi lại rồi để người đọc tự suy ngẫm.

CDVĐT – ngoài vẽ chân dung, TĐK ’’xắn tay áo lên’’, ’’đỏ mặt, tía tai’’ – thẳng thắn tranh luận, đối thoại với tác giả được anh vẽ. Người đọc thích thú nghe cuộc đối thoại tay đôi, tay ba… lúc dìu dịu, khi gay gắt thậm chí cả suồng sã nhưng chân thực. Các chân dung hiện ra bằng xương bằng thịt với đủ các góc độ, mầu sắc, hình ảnh cùng tính cách họ, làm người đọc thích thú, thoả mãn sự hiếu kì:

Ngỡ ngàng trước chân dung Tố Hữu…

Trăn trở, suy tư trước một Xuân Diệu…

Xót xa, bàng hoàng, cảm phục khí tiết của Phù Thăng…

Điều thú vị, biết: Lê Lựu – tác gỉa tiểu thuyết Thời Xa Vằng – được TĐK bặm trợn – (nhưng rất chân thực) – nhận xét: ’’Một gã ma mãnh quái qủy, nhưng lại mang vẻ mặt xuề xòa chất phác của anb nhà quê…’’ (5), có  ’’tật’’ ngửi giầy, ngửi tất… của chính mình dù là ở nhà quê hay sang làm khách trên đất Mĩ, trước các ’’Đế quốc Mĩ’’ – giờ đã là bạn (6)!

Anh hai Nam kỳ – Nguyễn Quang Sáng – hay nhậu, hay rượu…

Bản lĩnh của Tổng thư kí Hội nhà văn Việt Nam – Vũ Tú Nam…

Đặc biệt, người đọc biết đến lão nông dân Nguyễn Viết Chộp – người đã bắt sống ’’Giặc lái’’ khi xưa , bây giờ là ngài đại sứ Hoa Kì tại Việt Nam – Peter Peterson. Họ gặp lại nhau trong hai hoàn cảnh trớ trêu – khác nhau…

Và còn rất nhiều chân dung nữa – cả Tây (Nga), Tây (Mĩ) lẫn ’’Tây’’ – Ta,  dưới ngòi bút của TĐK – thần thái, con người họ hiện ra rõ nét đến trần trụi…

Theo NXB Thanh niên: Chỉ trong 1 năm, từ  1998 đến tháng 3 năm 1999, CDVĐT đã tái bản 7 lần (bây giờ chắc nhiều lắm). Có thể nói: Chưa cuốn sách phê bình của bất cứ tác gỉa nào ở Việt Nam lại có số lượng người đọc nhiều như CDVĐT của Trần Đăng Khoa..

Bạn đọc đón nhận Chân Dung và Đối Thoại – nồng nhiệt.

Bạn văn, bạn thơ của tác gỉa  – người khen, kẻ chê… nhưng tựu trung đều thể hiện sự khuyến khích, cổ vũ một ngòi bút phê bình kiểu mới!

Có điều – nhà phê bình ’’có học’’, ’’uy tín’’, ’’khả kính’’ của văn đàn Việt Nam thì… im lặng, không như trường hợp nhà phê bình Trân Mạnh Hảo một thời tả xung hữu đột… ’’Bình – Phê’’, bị những vị này dè bỉu, chê ’’vô học’’,’’võ biền’’, ’’lưu manh’’mặc dù anh đã từng giành được giải thưởng phê bình văn học của một cơ quan văn học có uy tín.

Hôm nay, dù đúng là Trần Đăng Khoa đã tuyên bố’’Bỏ mả’’ các sáng tác thời thơ ấu của mình (như Tưởng Năng Tiến đã viết…), đó là cách suy nghĩ của  người gìa (7), còn đối với người yêu thơ cách đây gần 50 năm và hôm nay, các thi phẩm của TĐK (khi còn ấu thơ) – vẫn gây được niềm xúc động, sự trân trọng, đọc lại, người đọc vẫn trào dâng niềm xúc động mãnh liệt về quê hương Việt Nam ta…

Nếu các tiền bối Đoàn Văn Cừ, Bàng Bá Lân, Anh Thơ, Nguyễn Bính được mệnh danh là’’người thư kí thời đại đã lưu giữ hồn quê trong thi ca của mình’’ – đó là những người lớn , có cái nhìn của người lớn trước khung cảnh đồng quê Việt Nam. Thì các sáng tác của chú bé Trần Đăng Khoa cũng có thể xem là’’Chú thư kí thời đại đã lưu giữ hồn quê trẻ thơ trong thi ca của mình’’ – vậy !…

01.06.08 – 2-4-2011
LXQ

© Đàn Chim Việt
————————————————-
(1) – Thực ra đó là những thùng dầu phụ, bằng kim loại nhẹ, mầu bạc, (trông như phần đuôi của máy bay). Sau khi ném hết bom, phi công vứt bỏ để về tầu sân bay hạ cánh cho an toàn.
(2) Hiện là Ca sĩ – Nghệ sĩ nhân dân. Lúc đó Quang Thọ làm thơ máy khoan mỏ, đội viên đội văn nghệ xung kích, đoạt nhiều giải thưởng ca hát của Mỏ, Công ty Than Hồng Gai và Tỉnh Quảng Ninh.
(3) – Theo bản năng: Cứ khoảng từ 7 đến 9 giờ tối, lũ chó thường sủa ông ổng. Chúng cứ nhắm mắt ’’sủa vu vơ’’, chẳng hướng vào ai. Hiện tượng này dân gian gọi là ’’Chó cắn ma’’. Chính nhũng tiếng chó sủa ban đêm tô đậm khung cảnh thanh bình của miền quê, gây dấu ấn sâu đậm cho người Việt về quê hương mình…
(4) – Năm 1998, NXB TN in một tuyển tập 30 năm đời thơ của TĐK (1968 – 1998). Từ 1968 đến 1982 – 14 năm – tuyển được 137 bài. Từ 1982 đến 1998 – 16 năm – chỉ tuyển được 17, những  bài tuyển này qủa thật  thua xa các bài thơ cũ của TĐK…
(4a)- Lời của nhà văn Hoàng Lại Giang trả lời phỏng vấn của đài BBC (hôm 9/6/08). Lúc đó ông là đại diện của NXB Văn học tại thành phố HCM, cùng giám đốc NXB – Lữ Huy Nguyên chủ trương cho xuất bản CDNV của Xuân Sách nhưng không thành…
(5), (6) CD và ĐT trang 78, 79 – NXB Thanh niên năm 1999.
(7) – theo truyền thống ở thôn quê VN thời xưa : 50 tuổi đã làm lễ lên Lão.

Phụ lục:

NÓI VỚI CON GÀ MÁI

Mày nhìn tao, con mắt lạc hẳn đi
Trong mắt vằn những tia mắu đỏ
Cái nhìn cháy như hai hòn lửa
Có phải tại tao đâu!

Đàn con mày xuống ổ ngày nào
Lông tơ mịn óng vàng bỡ ngỡ
Chun chun những cái mỏ
Rúc ấm lòng mày những đêm trở gío
Mày nhìn tao đôi cánh xù tung

Đập rối loạn như điên như dại
Lông bù xù mỏ sao không chải
Có phải tại tao đâu!

Đàn con mày chiều qua còn ríu rít bắt sâu
Vườn trước, ngõ sau, Mối ra nhiều qúa
Mày tớp mồi, nhằn nhừơng con tất cả
Diều con no kềnh, diều mày vẫn lép không

Mày nhìn tao, chân cào đất lung tung
Con mày có ở đâu trong đất
Mắu tòe rồi, những ngón chân rách nát
Có phải tại tao đâu!

Đàn con mày trưa nay còn tránh nắng dưới giàn trầu
Những cuống lá vàng như mật đọng
Chói lói tiếng ve, da trời nóng bỏng
Mày thiu thiu rồi, cánh vẫn thức che con
Mày nhìn tao, lảo đảo không hồn
Lối rộng không đi cứ lao vào vách đất
Mày gọi con, tiếng còn, tiếng mất
Có phải tại tao đâu!

Gà mẹ ơi!
Mày không biết trên trời
Có những qủa bom lao xuống như gío độc
Mày chưa kịp gọi con, đã bị vùi trong đất
Có nhìn thấy gì đâu
Xác con mày bay lên cùng với những lá trầu…
(1972 -  14 tuổi)

ĐỢI MƯA TRÊN ĐẢO SINH TỒN

Chúng tôi ngồi trên đảo Sinh Tồn
Bóng đen sẫm như gốc cây khô cháy
Mắt đăm đăm nhìn về nơi ấy
Nơi cơn mưa thăm thẳm xa khơi
Ánh chớp xanh lấp lóang phía chân trời…

Ôi ước gì được thấy mưa rơi
Mắt chúng tôi ngửa lên như đất
Những mầu mây sẽ thôi không héo quắt
Đá san hô sẽ nẩy cỏ xanh lên
Đảo xa khơi sẽ hóa đất liền
Chúng tôi không cạo đầu, để tóc lên như cỏ
Rồi khao nhau
Bữa tiệc linh đình bầy toàn nước ngọt
Ôi ước gì được thấy mưa rơi…
Cơn mưa lớn vẫn rập rình ngoài biển
Ánh chớp xanh vẫn lấp lóang phía chân trời
Ôi ước gì được thấy mưa rơi
Chúng tôi sẽ trụi trần nhẩy choi choi trên cát

Giẫy giụa tơi bời trên cát
Như con cá rô rạch nước đón mưa rào
Úp miệng vào tay, chúng tôi sẽ cùng gào
Như ếch nhái uôm uôm khắp đảo
Mưa đi ! Mưa đi ! Mưa cho táo bạo
Mưa như chưa bao giờ mưa, sấm chớp đùng đùng
Nhưng làm sao mưa cứ ngại ngùng
Chập trờn bay phía xa khơi…

Chúng tôi ngồi ôm súng đợi mưa rơi
Lòng thắc thỏm niềm vui không nói hết
Mưa đi! Mưa đi! Mưa cho mãnh liệt
Müa lèm nhèm chúng tôi chẳng thích đâu
Nhưng không có mưa rào thì cứ mưa ngâu
Hay mưa bụi… Müa li ti… cũng được
Mặt chúng tôi ngửa lên hứng nước
Một hạt nhỏ thôi, cát cũng dịu đi nhiều
Ôi đảo Sinh Tồn, hòn đảo thân yêu
Dẫu chẳng có mưa, chúng tôi
vẫn sinh tồn trên mặt đảo
Đảo vẫn sinh tồn trên đại dương gío bão
Chúng tôi như hòn đá ngàn năm
trong đập trái tim người…
Như đá vững bền, như đá tốt tươi…

Mưa vẫn giăng màn lộng lẫy phía xa khơi
Mưa yểu điệu như một nàng công chúa
Dù mưa chẳng bao giờ đến nữa
Thì xin cứ hiện lên thăm thẳm phía chân trời
Đến bao giờ cánh lính chúng tôi
Cũng có một niềm vui
đón đợi…
(1982 -  24 tuổi)

20 Phản hồi cho “Trần Đăng Khoa: Nói Với Con Gà Mái, Đợi Mưa, Đối Thoại Cùng Chân Dung…”

  1. D.Nhật Lệ says:

    Hình như Võ Hưng Thanh lúc này làm thơ… thẩn qúa nhiều,có lẽ muốn đánh bạt Nguyễn Hữu Viện
    chăng ? Không lẽ có người từng chê anh bạn NHV.để dọn đường cho VHT.hay sao ? Như thế thì hơi buồn đấy nhé vì có văn có thơ mới hài hòa,không thiên về bên nào cả,chứ văn hay thơ không thì đơn điệu qúa ! Nhưng cũng đừng….sản xuất nhiều qúa đến…lạm phát thơ khiến bạn đọc ngán !
    Có điều 2 nhà thơ chưởi nhau nặng lời là ngu thì không nên chút nào ! I “can” you ! Muốn phê phán đến cùng của sự phê phán thì nhắm vào lý luận,chứ không nhắm vào con người.Đồng ý chứ ?

    • Võ Hưng Thanh says:

      TRẢ LỜI D. NHẬT LỆ

      Ông Hữu Viện chuyên môn công kích trước
      Giống như ông vẫn nả pháo tấn công
      Phảo nả trước thì bom càng dội lại
      Sao ai cho chống trả lại bất công ?
      Cực chẳng đả tôi chơ trò tấn kích
      Bởi không dưng ai lại tấn công người
      Nguyên tắc đó tôi là người tử tế
      Chỉ nhìn vào thiên hạ biết ngay thôi
      Bởi rất tiếc tại sao ông Hữu Viện
      Vì nhỏ nhen mới lại tấn công người
      Người vô can sao mình đành hẹp lượng
      Hay muốn mình như kiểu thước đo ngang
      Đo kiểu đó ngang tàng không đúng đắn
      Có khác gì trưởng giả học làm sang !

      VHT

  2. Võ Hưng Thanh says:

    GỬI NHÀ THƠ
    TRẦN ĐĂNG KHOA

    Ông là nhà thơ lớn
    Là nhà thơ thiên tài
    Lâu nay đời bảo vậy
    Chỉ trừ ông chớ ai

    Bởi vì ông mới nói
    Có xúc cảm gì đâu
    Khi có người đăng ký
    Ông đều viết như nhau

    Điều này tôi đoán được
    Những bài thơ hô hào
    Ông viết như người lớn
    Dễ có chú bé nào

    Thơ là ngôn ngữ đẹp
    Kèm với ý thơ hay
    Với lời thơ trong sáng
    Không vết đục mảy may

    Thơ ông đầy khẩu hiệu
    Nhiều khi rất chói tai
    Nghe như thế giới lạ
    Ít khi giống đời này

    Đến nay ông thố lộ
    Thế mới đúng là thơ
    Tuy là văn ngôn ấy
    Nhưng lại rất có hồn

    Với ông chưa quen biết
    Nay được biết lời ông
    Thơ ông tôi đã đọc
    Chỉ nay thấy thực lòng

    Hồi trẻ tôi đọc ông
    Nghĩ ông là thần đồng
    Đến sau tôi vỡ lẽ
    Nên thấy hoài nghi ông

    Nhưng nay ông thố lộ
    Khiến tôi cảm xúc nhiều
    Ông là người chân chất
    Thật đáng quý bao nhiêu

    Tôi cho thơ là ngọc
    Chẳng cần gì có nhiều
    Chỉ cần vài chuỗi đẹp
    Cũng thật quý bao nhiêu !

    VHT
    (28/3/2011)

  3. Cắc Kè says:

    Nhìn mặt , mất cảm tình ! không nhá nỗi thơ !

    • Võ Hưng Thanh says:

      Cắc Kè quả thật vô duyên
      Mới nhìn mặt đã huyên thuyên chuyện đời
      Cảm tình đâu phải đồ chơi
      Phải nên cất lại cho đời mai sau
      Vì khi đã đánh mất rồi
      Gặp thơ hay ấy, lại ngồi tiếc ư !

      VHT

  4. caohai says:

    Hãy thử đọc bài thơ :
    Em kể chuyện này, câu chuyện có thật của TĐK lúc bé:
    Sáng nay em và bạn em đi đánh dậm
    … Chúng em rất vui vì đánh được nhiều cá…
    …..
    Bỗng vài bạn nhỏ,
    Dáng chứng đi học về
    Đầu đội mũ rơm
    Lưng đeo túi thuốc
    Khăn quảng nở xè trên ngực
    Theo gió bay bay
    Các bạn tìm gì nơi đây ? Bút may hay lọ mực rơi ?
    Các bạn đều trả lời :
    Hôm qua phi công Mỹ rơi xuống cánh đồng ta
    Các chú dân quân dong nó đi qua
    Còn để lại dấu chân trên cát
    Dấu chân độc ác
    các bạn đào để xuống dòng mương…

    …. Chúng em lặng nhìn nhau
    Chao ôi , những lão cá trê nhảy võ bẹp đầu
    Những chị cua càng giơ tay chào biển lúa
    … đã ăn dấu chân này
    Bẩn thỉu biết bao
    Chăng ai bảo ai, lũ chúng em đổ hết cá xuống ao
    Trở về nhà với chiêc giỏ không và hát nghêu ngao …

    Hoặc bài khác :

    Hay nói ầm ỹ
    Là chú vịt bầu
    Hay hỏi đâu đâu
    là con chó vện
    Hay chăng dây điện
    là chú nhện con
    Béo trục béo tròn
    là cối xay lúa..

    …Chăm ngoan học giỏi
    Là cháu thiếu nhi
    … Ngu xuẩn nhất nhì
    Là Tổng thống Mỹ !

    Hình như trong chú bé 7-8 tuổi ấy có một THẦN ĐỒNG… TUYÊN TRUYỀN

    • Lý Toét says:

      Người ơi xin đừng hỏi
      Trong cái tuổi thần tiên
      Vẫn bị đầy nhồi nhét
      Chính trị và tuyên truyền
      Phải tìm đủ mọi cách
      Tạc nên một thần đồng
      Để khua chiêng gióng trống
      Khoe mẽ với nhân rân
      Rằng dân ta giỏi lắm
      Thần đồng rải khắp sân

    • Võ hưng Thanh says:

      TỘI NGHIỆP TRẦN ĐĂNG KHOA

      Khi Đăng Khoa còn nhỏ
      Biết gì đâu căm thù
      Chẳng qua do người lớn
      Tiêm vô nên lu bù

      Đó là điều đáng tiếc
      Làm sai lạc tuổi thơ
      Chuyện lợi cho người lớn
      Làm tuổi thơ bơ phờ

      Bây giờ ngoảnh nhìn lại
      Thơ Khoa hơi giống vè
      Cũng có nhiều ý lạ
      Nhưng thơ mắt như tre

      Đúng thơ cần hiền dịu
      Cần trong sáng, thần tiên
      Thơ không như vũ khí
      Không cần nổ huyên thuyên

      Đăng Khoa không đáng trách
      Đáng trách những người nào
      Thấy khoa chưa hiểu biết
      Lại bơm chính trị vào !

      VHT

  5. Võ hưng Thanh says:

    CON GÀ CHÍNH TRỊ

    Nhìn Đăng Khoa mắt gà sao lạc hẳn
    Còn sôi lên tia máu đỏ hận thù
    Cái nhìn cháy như hai hòn lửa đỏ
    Rất căm hờn nhưng nào tại Khoa đâu !

    Bới mõi mòn tìm đàn con đã mất
    Chân sắp cùn còn đôi cánh xù lông
    Thân xơ xát nhưng con không tìm thấy
    Gà nhìn Khoa trong ý thức rối tung !

    Con gà mái quả thân tàn ma dại
    Hồn tơi bời vì nhớ tiếc đàn con
    Không tìm thấy dù mõi mòn đào bới
    Những đứa con lông mượt, non tròn

    Đàn con đẹp nay biết tìm đâu nữa
    Vốn bay lên cùng với những lá trầu
    Bởi bom Mỹ giống như làn gió độc
    Tự trên trời rơi xuống biết gì đâu

    Bom rơi xuống hất tung lên sạn đất
    Lấp lên gà, gà mẹ lẫn đàn con
    Gà mẹ sống còn đàn con đã mất
    Nhìn Đăng khoa nay gà mới căm thù !

    VHT

    (Cảm hứng theo bài thơ “Nói với con gà mái” do nhà thơ thần đồng Trần Đăng Khoa làm năm 1972, lúc mới có 14 tuổi)

    **

    MƯA RƠI TRÊN ĐẢO SINH TỒN

    Hai bốn tuổi anh đâu còn trẻ nữa
    Nhìn mưa rơi, trên đất đảo Sinh Tồn
    Anh cảm xúc, thấy sinh tồn là quý
    Sá gì đâu, kìa những hạt mưa rơi !

    Là thi sĩ anh ôm niềm mơ ước
    Một niềm vui sao mãi được sinh tồn
    Anh ví mưa giống như nàng công chúa
    Công chúa rơi xuống đất đảo Sinh Tồn !

    Anh tưởng tượng, mưa sao toàn lộng lẫy
    Phía trời xa, xa lắc phía trời xa
    Đảo Sinh Tồn, đại dương trong gió bão
    Còn các anh, như đã vững ngàn năm …

    Anh còn bảo mưa phải cho mãnh liệt
    Đừng mềm lòng, giống như kiểu mưa ngâu
    Giống mua bụi, thì có gì để quý
    Mưa nặng vào, để cho đá tốt tươi !

    Cùng đồng đội anh chờ mưa xa đến
    Bởi các anh đang khao khát mưa rào
    Đảo Sinh Tồn, mà không mưa thật tiếc
    Mưa thật nhiều, sinh tồn mới càng cao !

    VHT

    (Cảm hứng mới theo bài thơ “Mưa rơi trên đảo Sinh Tồn” của nhà thơ tài danh Trần Đăng Khoa viết năm 24 tuổi, 1982)

  6. Võ hưng Thanh says:

    Thơ chỉ đẹp như cây không hề ghép
    Cây ghép ơi còn có biết loại gì
    Vì nghệ thuật hay chỉ vì chính trị
    Là thi ca sao hương sắc loạn màu
    Chính trị phải giống thơ đâu có khác
    Tức thơ hay đâu thể chỉ thơ xoàng
    Còn trái lại chỉ loàng xoàng kiểu ghép
    Dẫu loại gì cũng chỉ có đi lang thang
    Bởi thơ quý nhờ hồn thơ mới quý
    Chính trị thì phải tim óc sáng choang
    Thơ cao cả làm nhà thơ cao thượng
    Chính trị hay tất yếu cũng đàng hoàng
    Điều lợi dụng thì còn chi để nói
    Điều ngợi ca thơ thì chỉ lang bang !

    VHT

  7. D.Nhật Lệ says:

    Hình như nhà thơ TMHảo có lần nói rằng TĐK.vẫn là cậu bé thần đồng cho đến ngày hôm nay ?
    Câu này mới nghe qua tưởng TMH.phục TĐK.nhưng xét cho kỹ thì…nhà thơ đã mỉa mai vào loại thượng thừa !
    Đúng là “khẩu khí” nhận định như thần của nhà thơ TMH.!

  8. Trần Gia says:

    Tôi cùng tuổi với khoa, cũng sanh ra đồng bằng Bắc bộ, cũng mò cua bắt ốc, cũng một nắng hai sương, cũng sống với con vàng con vện, cũng thấy máy bay Mỹ bay ngang qua nhà mỗi ngày.

    Thời đó, những bài thơ tiền chiến được coi là “Văn hóa phẩm đồi trụy”, là “cực kỳ phản động” nên bị cấm tuyệt đối. Tuổi học đường của chúng tôi đâu được biết đến tên Hàn Mạc Tử, Nguyễn Bính, Trần Dần, hay Lê Đạt.

    Những bài thơ được xuất bản, hay bình giảng trong thời kỳ này đều cùng một dọng “hạnh phúc của thanh niên là ở tuyến đầu chống quân thù”, “vác bom tải đạn”, “sục sôi căm hờn”, “đồng bào miền Nam đang rên xiết dưới gót giầy đinh của bọn Mỹ Ngụy” v.v.

    Nên khi thơ Khoa xuất hiện, ít bom rơi đạn nổ, ít khói lữa chiến tranh. Lại được Xuân Diệu, Tố Hữu khen hết lời, nên chúng tôi tìm đọc. Cảm giác của tôi khi đó chỉ thấy có bài “Mưa” là đọc được.

    Nếu tất cả những bài thơ của các tác giả tiền chiến, các tác giả “Nhân văn giai phẩm” được in ấn, giảng dạy, phê bình một cách thiệt công bằng thì có lẽ thơ của “bé Khoa” cũng chỉ nằm dưới tận đáy rương của những người yêu thơ miền Bắc khi đó.

    Tóm lại thơ Khoa không hay, nhưng chúng tôi vẫn đọc, là vì nếu không đọc thì chẳng có gì để đọc cả. Chẳng lẽ cả ngày cứ ê a với “tiểu đội xe không kính” ở núi rừng Trường Sơn mãi sao.

    Trần Gia

    • Võ Hưng Thanh says:

      Rất hoan nghênh anh Trần Gia
      Tâm hồn thơ đó quả là lạ chi
      Ham thơ nên cũng yêu vì
      Tìm nhà thơ đọc khác chi tìm nguồn
      Tiếc thay anh chỉ có buồn
      Bởi chưng chỉ thấy một bài là “Mưa”
      ‘Thiên tài’ như lá lưa thưa
      Mà anh cảm thấy còn ‘thừa’ huống chi
      Quả là chẳng chút thị phi
      Nghĩ sao nói thế kém gì ai đâu !

      VHT

  9. Hong Tam says:

    Mỗi dịp nhắc đến Trần Đăng Khoa, những đồng nghiệp của ông thường phán rằng “cái thằng nói dối như cuội”

    Hình như tài nói dối của nhà thơ Trần Đăng Khoa cũng được phát tiết rất sớm. Khoa thường tự hào kể cho mọi người nghe về một giai thoại của tuổi thơ đại ý rằng: “Người ta cứ bảo rằng hồi còn nhỏ tôi rất hồn nhiên. Không đúng. Hồi nhỏ tôi chẳng có hồn nhiên gì cả. Nói dối như ranh”.

    Có một lần hội nghị y tế toàn miền Bắc tổ chức tại Hải Dương, những người tổ chức đưa Khoa đến để khoe “thần đồng” của tỉnh. Bác sỹ Phạm Ngọc Thạc là bộ trưởng Bộ Y tế đang có mặt tại hội nghị đã tặng cho Khoa một chiếc bật lửa. Ngoài hành lang hội nghị, Khoa thắc mắc tặng quà cho trẻ con mà lại tặng bật lửa, để làm quái gì, đúng là ngớ ngẩn.

    Mấy phút sau, Khoa được mời vào phát biểu. Khoa cầm chiếc bật lửa giơ lên, tay chém vào không khí miệng nói hùng hồn “Bác tặng em cái bật lửa là rất có ý nghĩa. Đây là ngọn lửa tượng trưng cho lý tưởng cách mạng. Em nguyện sẽ mang ngọn lửa này trong suốt cuộc đời mình…”

    Cả hội trường vỗ tay như xấm dậy, khen quả là “thần đồng”. Thằng bé quá giỏi. Các quan đầu tỉnh thì nức nở rằng Khoa đã làm cho cả tỉnh nhà nở mày nở mặt.

    Hồng Tâm

    • Võ hưng Thanh says:

      Ối ôi cái thứ con người
      Bây giờ mới được tâm hồng nói ra
      Hồng Tâm đây thực quả là
      Tim nồng biết phán tuột ra ở đời
      Thơ hay như hạt mưa rơi
      Trong lành rót xuống tự trời bao la
      Thế nên phơi phới mọi nhà
      Còn thơ ‘chính trị’ quả là chơi ngông
      Có ai biết thực trong lòng
      Nói điều sai trái khiến lòng người đau
      Đời bao nhiêu chuyện dãi dầu
      Thêm thơ ‘tâng bốc’ càng rầu lắm thay
      Thơ nên như chiếc lưỡi cày
      Phải đào xới tốt để đời thơm luôn
      Cớ còn như kiểu xanh rờn
      Loại cây chính trị được bơm từ ngoài
      Phân xanh có tốt cũng hoai
      Huống chi phân mục chỉ hoài nhà thơ
      Cuộc đời phải đẹp như mơ
      Chớ loàng xoàng quá còn thơ nổi gì
      Thơ hay vẫn được yêu vì
      Còn thơ dụng lợi ích chi cho đời !

      VHT

    • Lý Toét says:

      Còn nhỏ bỗng dưng được tặng chiếc bật lửa mà Khoa đã “xuất khẩu thành thơ” như vậy cũng đã là giỏi lắm rồi. Dĩ nhiên cũng phải hiểu rằng, khi đem con gà nòi đi đá thì nó đã được huấn luyện và chải chuốt ra sao. Trần Đăng Khoa phải là cháu ngoan đặc biệt của bác Hồ, được thầy cô chăm sóc đặc biệt và được dậy “nói dối như ranh” để tuyên truyền, hy vọng bây giờ anh Khoa đã nhìn thấy thực tế cuộc sống và không còn nói dối như thời thơ ấu nữa.

  10. vn says:

    Rất tiếc tài năng của Trần đăng Khoa đã bị thui chột. Tôi, một người đồng niên với Khoa, từng thích thơ của thiếu niên Khoa . Nhưng những tác phẩm của Khoa lúc lớn lên đã lạc hồn, không còn tự nhiên nữa Đáng tiếc thay. Nếu ” bỏ mả” thì cũng nên làm.

    • Thi Mầu says:

      Ông nói gì lạ vậy?
      Tôi đâu có thấy “thui chột” đâu.
      Từ bài thơ đầu tay đến nay đều một dọng điệu như nhau ma.

      Thien Di

      • Võ Hưng Thanh says:

        Tài năng xã hội rất cần
        Nhưng tài năng “ẩu” có cần chi a
        Phải như ánh chớp sáng lòa
        Mọi người nhìn thấy gần xa trầm trồ
        Chớ nên như kiểu thuốc Lào
        Âm vang rộn rã hít vào như không
        Tái tê đầy ứ trong lòng
        Làm như thưởng thức thật không có gì !

        VHT

Leave a Reply to Mai Tran