Thử trả lời Trương Duy Nhất về 4 cái “giá như”

Mấy tuần nay trên các mạng xã hội trong nước rộ lên nhiều bài viết xung quanh việc Giáo sư Ngô Bảo Châu trả lời phỏng vấn của báo Tuổi Trẻ, mà đoạn ’’nặng kí’’ nhất khi anh nói về vai trò của Trí Thức VN trong Phản Biện xã hội!

Phải nói rằng NBC đã điểm đúng huyệt ’’Tức (giận)’’ của một số trí thức– văn nghệ sĩ đang đau đáu nỗi niềm trước hiện tình đất nước… Ngay sau khi nhận giải thuởng cao quý phát minh ’’Bổ đề cơ bản’’ – trở về nước, anh đã mang kiến thức, kinh nghiệm thu nhận được từ những cường quốc Khoa học cơ bản (Mĩ, Pháp, Anh…), hăng hái bắt tay vào việc xây dựng cho đất nước một cơ sở nghiên cứu khoa học cơ bản hàng đầu – Viện toán cao cấp (VTCC).

Ở một đất nước như VN ta, khi Kinh tế, Quản lí còn ngổn ngang trăm mối, Khoa hoc – Kĩ thuật còn tản mạn, tách riêng, xa rời giữa thực tế và lí thuyết… và nhất là tổng thu nhập quốc dân còn thấp, đời sống của đa số nhân dân còn nghèo, có nơi còn đói. Đề xuất ý tưởng này với chính phủ rồi lí giải, thuyết phục được cả một bộ máy tư vấn KHKT – của chính phủ là công việc không dễ. Chắc chắn VTCC kia có ý nghĩa quan trọng như thế nào trưóc sự phát triển toàn diện, bền vững đối với Kinh tế – An ninh – Quốc phòng, mà mũi nhọn là xây dựng – vận hành những cơ sở kĩ thuật cao (…), tham gia chế tạo – sử dụng vũ khí hiện đại nhằm bảo vệ hữu hiệu đất nước. Trong khi mục đích chính này ẩn nấp sau những lời nói công khai của phó thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân. Từ hành động đến phát ngôn của GS NBC đã có một số ý kiến’’bàn’’, trong đó cụ thể: Nhà báo Trương Duy Nhất (TDN) Phản biện với 4 ’’Gía như’’ trong bài viết đăng trên truongduynhat.vn ngày 27.1.2012:

Thứ nhất:

TDN viết – ’’Giá như Ngô Bảo Châu không ngửa tay nhận 650 tỷ từ nguồn ngân sách chính phủ để… làm gì tùy thích mà “không bị yêu cầu phải nghiên cứu cái gì”. Nếu muốn làm gì thì làm, “không bị yêu cầu phải nghiên cứu cái gì” thì lập ra cái Viện nghiên cứu toán kia để làm gì? Vả lại, số tiền đó nếu có, với tình hình hiện tại, nên dồn cho việc khác. Tôi không nói là việc nghiên cứu toán cao cấp với “bổ đề” bổ điếc kia không cần tiền, nhưng trong lúc này, hoàn cảnh này, nhiều thứ khác cần tiền hơn, thiết thực, cấp thiết và “bổ” hơn những bài toán “bổ đề” nhiều – hết trích (1).

Chúng ta tự hỏi: Ông TDN đã được đọc luận chứng Kinh tế Kĩ thuật công trình xây dựng VTCC chưa , có kiến thức về Toán học – ngành khoa học cơ bản nền tảng của mọi khoa học, không? Có thông tin gì xác thực hơn về quyết định xây dựng cơ sở nghiên cứu Toán học kinh phí hơn 30 triệu USD, hay, chỉ nghe (tin lan truyền ) ông phó TT Nguyễn Thiện Nhân nói rồi nhấn mạnh (in ngiêng) mà ’’hăng máu – Phản biện’’ – vậy? TDN chỉ là nhà báo ngồi ở ’’đáy’’ Bờ lốc của mình? Chẳng lẽ ông chỉ có một cái đầu, một bộ óc – lại nghĩ thay cho cả bộ máy tư vấn Khoa học khổng lồ của chính phủ ông Nguyễn Tấn Dũng?

Tổ tiên ta có câu nói răn dậy hậu thế ’’Biết thì thưa thốt, không biết dựa cột mà nghe’’. Chúng ta nếu chưa biết rõ vấn đề thì… đừng bàn!

Cái GIÁ NHƯ tiếp theo – TDN ’’Khuyên’’ GS NBC: Đừng nhận món qùa của chính phủ tặng: Một căn hộ cao cấp trị giá hơn 10 tỉ VNĐ.

Tại sao lại không nhận món qùa cao qúy này?

Dù muốn hay không, ông Nguyễn Tấn Dũng đương nhiên vẫn là người đứng đầu nhà nước VN, đại diện cho Nhân dân VN, thay mặt nhân dân tặng quà cho người đã được cả thế giới ngưỡng mộ, khen tặng. Lẽ nào, cả dân tộc VN không tự hào đáp lại cử chỉ đó? NBC chỉ là hạt cát trong biển cát, anh không thể – (không được) – tách ra khỏi biển cát đó. Tách ra, hạt cát sẽ bị gió bão thổi bay, chìm xuống đáy nước, bị rác rưởi trùm lấp…

NBC thực ra rơi vào hoàn cảnh ’’Thân bất vô kỉ’’!

Anh đã hành xử với tư thế của người trí thức nhìn xa trông rộng: Vì nghiệp lớn, không chấp nhặt điều nhỏ, như người Trung hoa có câu nói rất hay ’’Tiểu bất nhẫn – Tất loạn đại mưu’’. NBC hành động thông minh, khôn ngoan làm chúng ta nhớ lại câu thơ của Chế Lan Viên trong bài thơ Bánh Vẽ:

’’Chưa cần cầm lên nếm, anh đã biết là bánh vẽ
Thế nhưng anh vẫn ngồi vào bàn cùng bè bạn
Cầm lên nhấm nháp
Chả là nếu anh từ chối
Chúng sẽ bảo anh phá rối
Đêm vui!
Bảo anh không còn có khả năng nhai
Và đưa anh từ nay ra khỏi tiệc…
Thế thì còn đâu dịp nhai thứ thiệt?…’’
Còn cái GIÁ NHƯ thứ 3: ’’Chúa đảo’’ Đào Hồng Tuyển’’ rút ruột’’ tặng Viện Toán Cao Cấp một biệt thự ở khu du lịch Tuần Châu (nghe nói trị gía mấy triệu USD) – lại càng cần phải nhận. Dù chúa đảo là ai, dù với mục đích gì… đây là món qùa dành cho tập thể VTCC, GS NBC không thể vì cái sĩ diện cá nhân mình từ chối món qùa lớn phục vụ cho tập thể do anh lãnh đạo.

Người xưa nói: Nước qúa trong sẽ không có cá. Nước qúa trong chỉ có ở trong phòng thí nghiệm (nước cất) chứ trong đời sống không có. Nghĩa đen của quan điểm này, là: Trong cuộc sống thường nhật (ao hồ, biển cả…) – không thể có ’’nước qúa trong’’. Muốn sống cùng dòng nước không có sinh vật (tạp chất ) – chỉ có …Chết!

Nhà thơ Khuất Nguyên – người sống thời Sở Hoài Vương nước Trung Hoa cổ đại, thời Đông chu liệt quốc cách nay hơn 2000 năm – đã chọn cách hành xử này: Cuộc đời’’Đục’’ – mình ta ’’Trong’’, để giữ trọn danh tiết, ông ta đã ôm tảng đá, nhẩy xuống sông Mịch La kết liễu đời mình!(1) Thời đại của Ngô Bảo Châu khác xa thời đại Khuất Nguyên!

Anh còn cần phải sống, sống kiên cường, sống vui vẻ hết mình, để phục vụ dân tộc đã cho anh làm người Việt, giành vinh quang cao qúy… Nhận món qùa của chính phủ và nhân dân , khiến anh phải có trách nhiệm với cuộc đời này. Đây là hai tín vật để GS Ngô Bảo Châu luôn nhớ mình là ai và phải làm gì để khỏi phụ lòng Nhân dân Việt Nam. GS NBC không nhận qùa mới đáng tiếc, đáng ngại, đáng suy nghĩ!…

Cái GIÁ NHƯ thứ 4, sau cùng – cần phải nói:

Trương Duy Nhất sau cùng mới bật ra: ’’Giá như Ngô Bảo Châu không trả lời Tuổi Trẻ bằng một câu…(2) phũ phàng đến thế. Không phải báo chí người ta không nhìn ra, không biết viết. Nhưng trong tình thế hiện tại (tôi không tin là Ngô Bảo Châu không hiểu), khi báo chí đã cài một câu hỏi như vậy là họ muốn mượn nhờ câu trả lời của anh, chỉ có anh, với tên tuổi và vị thế của anh nói ra mới có thể đứng được trên mặt báo. Điều đó là cực kỳ lợi hại, hữu ích. Cái tên Ngô Bảo Châu cần cho những thời khắc đó. Tôi không tin là Ngô Bảo Châu lại không hiểu, không nhìn ra vị thế của trí thức và vai trò phản biện, đặc biệt trong bối cảnh này.
Giá như…(hết trích (3) .

Câu trả lời báo Tuổi Trẻ, có thể khai triển như sau:

- Định nghĩa về Trí Thức. Không nên coi Trí thức phải phản biện. Mọi người đều có thể phản biện (…), không phản biện, xã hội coi như ’’chết lâm sàng’’.

- Khi phản biện cần tỉnh táo- Không phải người có học hàm, học vị – trí thúc – ’’Phản biện’’ đều đúng… Cái phản biện đưa ra cần phải vững chắc, thuyết phục. Nhà lãnh đạo văn minh, có bản lĩnh (nlđtmcbl) – sẽ biết lắng nghe… Nhà Trí thức gây sức ép lên người lãnh đạo, cũng như lãnh đạo – nhà Phản Biện không độc quyền chân lí!

Đây mới là thông điệp quan trọng mà GS Ngô Bảo Châu đã gửi tới cả hai phía‚’ Người lãnh đạo thông minh có bản lĩnh’’ và ’’nhà Trí thức – những người Phản biện’’!

Vấn đề mấu chốt ở đây là: Khi lập luận của phản biện đã vững chắc, có sức thuyết phục mà’’Nlđtmcbl’’ vẫn – vì lí do này hay khác – không tiếp thu… thì nhà Trí Thức chân chính – phải làm gì? Bó tay, im lặng, buông xuôi, hay tiếp tục phản biện, lôi cuốn mọi tầng lớp nhân dân đều lên tiếng, cùng Phản Biện… đến chừng nào đó – nhà lãnh đạo ’’Không thông minh’’ – (hay giả vờ không thông minh), không có bản lĩnh (vì bị thế lực nào đó ngăn cản) – quyết đoán, sẽ không thể ù lì được nữa mà phải lắng nghe , biện giải cho hành động của họ hoặc thực hiện theo phản biện của nhũng người phản biện!

Tóm lại: Ý kiến của NBC hoàn toàn khúc triết, mạch lạc, mang tầm vóc của một chính khách – trí thức đẳng cấp cao. Hành xử – phát biểu của GS NBC làm tôi nhớ đến câu nói của một vĩ nhân (Hình như của nhà bác học M.Lô mô lô xốp), đại ý được diễn tả bằng một công thức Toán học mà bất cứ cậu học sinh tiểu học nào cũng hiểu – biết:

Tài năng thực của con người ví như TỬ SỐ
Tài năng mà anh ta tưởng tượng ra là MẪU SỐ
MẪU SỐ càng lớn – PHÂN SỐ càng nhỏ!

Câu nói của nhà bác học ngắn gọn nhưng sâu sắc, thuyết phục hàng trăm triệu người. Ngay cả những thư viện sách, chưa chắc đã thuyết phục, bằng!

Cũng từ bài trả lời PV báo Tuổi trẻ, tôi nhớ lại: Có lần (mới gần đây thôi), GS NBC còn nói một câu nổi tiếng khác, đại ý: ’’Đi theo Lề (phải, trái) là cách đi của bầy Cừu! (Chứ không phải cách đi của con người)!

Đọc, nghe lời Vĩ nhân nói, viết cần nghiêm túc, suy nghĩ bằng tư duy sâu lắng. Một người thông minh khác, nói – tôi đã quên tên, chỉ nhớ nội dung lời khuyên: Đọc, hiểu tác giả là tự nâng mình lên ngang tầm với tác gỉa!

Berlin 1.2.2012

© L.X.Q

© Đàn Chim Việt

(Tiêu đề bài viết do Đàn Chim Việt đặt lại. Tiêu đề nguyên bản của tác giả là: “THỬ PHẢN BIỆN : Sự Phản biện về 4 cái cái phản biện ’’Gía như…’’ !

————————————————

(1) Theo Wikipedia: Khuất Nguyên (chữ Hán: 屈原; bính âm: qū yúan), tên Bình, biệt hiệu Linh Quân (340 TCN – 278 TCN) là một chính trị gia, một nhà thơ yêu nước nổi tiếng của Trung Quốc. Ông là người trong hoàng tộc nước Sở, làm chức Tả Đồ cho Sở Hoài Vương. Ông học rộng, nhớ dai, giỏi về chính trị, lại có tài văn chương. Lúc đầu ông được vua yêu quý, sau có quan lại ganh tài ông, tìm cách hãm hại. Vua Sở nghe lời gièm pha nên ghét ông. Ông âu sầu, ưu tư viết thiên Ly Tao để tả nỗi buồn bị vua bỏ.
Ngoài tập Ly Tao là tập thơ bất hủ của ông để lại, ông còn có nhiều sáng tác thơ khác như Sở từ, Thiên Vấn (Hỏi trời).v.v.
Đến cuối đời ông bị vua Tương Vương (người nối ngôi Sở Hoài Vương) đày ra Giang Nam (phía nam sông Dương Tử). Ông thất chí, tự cho mình là người trong sống trong thời đục, suốt ngày ca hát như người điên, làm bài phú “Hoài Sa” rồi ôm một phiến đá, gieo mình xuống sông Mịch La tự tử.
Ông cũng chính là nhân vật trong sự tích tết Đoan Ngọ (Đoan Dương). Theo truyền thuyết này, để tưởng nhớ về con người và cái chết bi ai của ông, hàng năm người ta tổ chức vào ngày mồng năm tháng năm là ngày tết Đoan Dương ở Trung Quốc và một số nước khác ở Châu Á

(2) – Giáo sư Ngô Bảo Châu:
Bạn trẻ vẫn đầy niềm tin tương lai

(3) – Giá như Ngô Bảo Châu…