Thay mới vỉa hè đã trở thành nạn dịch

Trong dịp về thăm nhà vừa rồi, tôi có xuống Qui Nhơn thăm bạn bè. Năm 2002, tôi có ôn thi đại học ở đây hơn nửa năm.
Từ đó đến nay, cũng có vài lần tôi ghé lại Qui Nhơn nhưng cũng chỉ thoáng qua, thấy thành phố cũng không có thay đổi mấy.

Đợt này có nhiều thời gian hơn với lại được bạn bè đón tiếp nồng nhiệt (trong số này có nhiều bạn bè tôi mới quen qua các bài viết của tôi trên diễn đàn) nên tôi có dịp đi nhiều nơi, trải nghiệm nhiều hơn. Tôi thấy Qui Nhơn cũng có nhiều thay đổi như khu sân bay cũ sầm uất, khang trang hơn, đường ven biển Xuân Diệu làm cho thành phố thơ mộng và thoáng đãng hơn, khu đầm Thị Nại với cầu vượt biển trông khác xưa nhiều, chợ Lớn Qui Nhơn được xây lại khang trang (nhờ bị cháy rụi năm 2006)…

Tuy nhiên về tổng thể trong thời gian trên 10 năm, những thay đổi như vậy là quá ít. Tôi hình dung khối lượng công việc đó làm trong 4-5 năm là cùng, với lại những cái làm được cũng không có gì nổi bậc hay tạo tiền đề cho thành phố phát triển. Cái khu công nghiệp Nhơn Hội được quảng bá rầm rộ, tôi đi ra xem thấy toàn cát là cát, không thấy bóng dáng nhà máy xí nghiệp, chỉ thấy những con đường rộng lớn, tít tắp với những khu cát được qui hoạch vuông vức.

Tôi nghe bạn bè và người dân đồn rằng cây cầu này, nay chỉ để làm cảnh thôi; lý do là do bị rút ruột nặng quá, xây dựng chất lượng kém nên xe trọng tải lớn qua không được. Nghe mà nẫu cả ruột.

Những năm tôi còn học ở Qui Nhơn, nghe dân tình đồn về một cây cầu vượt biển kỷ lục với khu công nghiệp đầy tiềm năng, dù mình không có sở hữu gì ở đó nhưng chúng tôi cũng thấy vui. Thời gian rảnh rỗi sau khi học, chúng tôi thường hay bàn luận sôi nổi những chuyện như vậy. Chúng tôi không chỉ nói về dự định, tương lai của mình mà còn nói về tương lai của quê hương, đất nước. Không biết bạn bè tôi năm xưa, nay làm ăn bốn phương trời có còn mang theo trong mình giấc mơ quê hương giàu có năm xưa không? Tôi nghĩ nếu còn nhớ thì họ cũng sẽ buồn khi về thăm lại Qui Nhơn như tôi.

Điều tôi thấy là rất nhiều vỉa hè ở đây được thay mới và một số vỉa hè đang gỡ lên để thi công. Nhìn ngắm vỉa hè mới toanh như còn thơm mùi gạch, mùi đá, tôi bỗng nhớ đến vụ lùm xùm thay mới vỉa hè ở Hà Nội cách đây vài năm. Năm đó Tp Hà Nội định thay mới vỉa hè khu vực Hồ Gươm, đã nổ ra cuộc tranh luận nên hay không nên. Người ủng hộ thì bảo Hà Nội là thủ đô, là bộ mặt đất nước nên cần làm mới cho khang trang dù có lãng phí, người phản đối thì bảo đất nước còn nghèo, nhiều cháu học sinh còn phải bơi sông đi học,…Vụ tranh cãi làm cho chính quyền lúng túng phải thông báo hoãn rồi lại thông báo làm và cuối cùng thì làm thật.

Vỉa hè lát đá và bo bằng đá hẳn hoi. Rất khang trang. Tôi có dịp ra Hà Nội và nhìn ngắm vỉa hè trong nhiều suy tư.

Tôi cứ nghĩ đây chỉ là chuyện ở Hà Nội như là cái duy nhất vì nó là thủ đô nhưng rồi tôi thấy người ta cũng thay mới nhiều đoạn vỉa hè còn khá tốt ở Đà Nẵng như đường Trần Phú, đường Hoàng Sa,….cũng rất khang trang, cũng ốp vỉa bằng đá.

Cách đây một tháng tôi đi Tp HCM, có ghé thăm anh Lê Thăng Long ở quận 1, quan sát tôi cũng thấy các vỉa hè ở đây cũng rất khang trang với vỉa ốp bằng đá xanh. Thật sự lúc này tôi giật mình.

Đến khi ngắm các vỉa hè thay mới ở Qui Nhơn, tôi không còn giật mình nữa mà là run người. Quá lãng phí!

Nhớ lúc xưa, khi xem tivi đưa tin các cán bộ, quan chức xúm xít nhau để khởi công hay khánh thành một công trình gì đó, bố tôi thường hay nói “chúng vẽ chuyện để kiếm ăn là chính”. Tôi không ngờ một người nông dân như ông mà nhìn thấu tim can cả một hệ thống chính trị, kinh tế như thế.

Tôi không cực đoan đến mức để nói rằng họ không làm được gì hết nhưng tôi không thể chống lại được suy luận là rất nhiều công trình được đầu tư, xây dựng là do động lực kiếm chát (phần trăm hoa hồng) chi phối.

Trong bao việc bộn bề, dân còn nghèo đói đến mức nhiều nơi trẻ con không có thịt để ăn, học trò phải bẫy chuột để ăn, cô giáo đi bắt nòng nọc ăn cùng cơm thì ở nơi phồn hoa đô thị người ta hết láng vỉa hè bằng xi măng rồi thay bằng gạch con sâu rồi lại gỡ lên ốp đá.

Hàng ngàn tỷ đồng quí giá thay vì đến các nhà máy hiệu quả, đến các cánh đồng xanh tươi để đi vào sản xuất, tạo ra công ăn việc làm cho hàng triệu người với dòng của cải tuôn trào thì nó lại đi vào hàng triệu mét vuông vỉa hè, nằm đó. Có thể vài năm trôi qua chúng lại cựa mình để vùi lấp thêm vài ngàn tỷ nữa khi mà hàng triệu công nhân, hàng triệu nông dân, hàng triệu viên chức kịp dành đồng tiền lương còm cõi đóng thuế để xây dựng tổ quốc.

 

Đó chưa phải là điều buồn nhất. Điều đáng buồn hơn là phần lớn người dân khắp nước như dân quê tôi, họ không biết đây là một trong những nguyên nhân đẩy cuộc sống họ ngày càng cơ cực hơn trong khi xã hội ngày càng nhiều đại gia ăn chơi phè phỡn hơn.
Chưa hết, các đại gia này và các quan chức ra sức tô hồng thành tích, tung hô thể chế. Họ không muốn thay đổi. Họ bỏ tù bất cứ ai mong muốn thay đổi dù trong ôn hòa và trí tuệ như ông Trần Huỳnh Duy Thức (và các bạn của ông). Họ chỉ muốn quyền lực họ vững bền. Họ chỉ muốn họ giàu có; ai nghèo khổ, ai bệnh tật, ai sống chết,…mặc!

Dưới góc nhìn của tôi, chuyện thay mới vỉa hè không chỉ là chuyện “vẽ chuyện kiếm ăn” mà là một nạn dịch. Nó “giết người” không thua bất cứ nạn dịch nào, thậm chí là dịch hạch nhưng chỉ có điều nó âm thầm, lặng lẽ.

Tôi thấy, tôi lên tiếng nhưng rồi cũng như một tiếng nói trong cõi hư không mà thôi!

© Nguyễn Văn Thạnh

© Đàn Chim Việt