Phạm Duy và lời nói vị tha

Ra giêng, trời Ninh Hòa thật đẹp.  Hôm rằm, một trận mưa rào đổ xuống tầm tả. Sau cơn mưa, nắng trong và ấm, đồng ruộng xanh hơn và gió đượm hương xuân thơm ngát.

Em vẫn khoẻ. Sau khi ”ăn Tết”, em có mập lên vài ký và hiện nay em trông rất giống một con sùng. Các con trai em lần lượt chào mẹ để về nơi chúng làm việc. Chồng em, theo lời rủ rê của một anh học trò cũ, đang chu du một nơi nào đó ở tận miền đồng bằng sông Cửu Long.

Em ở nhà với cô con gái. Khi rảnh em đọc lại những quyển sách mà em thích. Và em vừa mới xem xong đĩa hình chương trình nhạc của Phạm Duy diễn năm ngoái ở Sài Gòn.

Theo lời anh thì Phạm Duy đã không còn uy tín ở Hải ngoại. Ông bị mang danh là ”Ông già hư hỏng”. Em tin điều đó là đúng vì ở VN vừa rồi ông lại bị một số người kết tội đồi trụy vì đã cho ra đời một bài hát ”kỳ cục”. Bài hát ấy do Bảo Yến hát và nó được người ta loan truyền trên Internet như một bằng chứng rằng Phạm Duy đã ”điên” rồi.

Em cũng nhận được cái thông tin đó và mới đọc sơ sơ lời bài hát, em đã thấy choáng váng. Em không dám đọc kỹ và không dám nghe bài hát.

Tội nghiệp cho các thiên tài ! Có lẽ kiếp người quá ngắn đối với họ và họ muốn cháy cho đến giọt nến cuối cùng. Dù sao em vẫn không thấy ghét ông ấy. Em đã từng chịu ơn ông ấy. Tuổi trẻ của em, cuộc đời của em đã được nuôi dưỡng tưới mát bằng nhạc của ông. Và cả bây giờ em vẫn cho rằng nếu không có Hàn Mặc Tử, Huy Cận, cuộc sống vẫn tiếp diễn bình thường nhưng nếu không có nhạc Phạm Duy tâm hồn mình chắc sẽ nghèo đi rất nhiều.

Em vẫn nhớ thuở anh và em còn nhỏ, anh thèm có một cây đàn còn em thèm có một con búp bê. Em đã lấy giấy gói một viên gạch để bồng cho nằng nặng trên tay còn anh đã dùng carton cắt thành một cây đàn với dây đàn làm bằng dây thun. Rồi chúng ta đã vui mừng biết bao khi ba mang về một cái máy hát dĩa cùng vài cái dĩa hát 33 tua. Em không quên được cảnh anh vừa ”đàn” vừa nhảy như một nhạc công chuyên nghiệp trong khi ban The Beatles từ dĩa hát đàn hát hát inh ỏi với ”Love Me Do” hay” I want to hold your hand”.  Bài hát mà chúng ta thích nhất là bài ”Eleanor Rygby” vì tiếng đàn kỳ ảo của Beatles trong bài này y hệt tiếng xay bột cút kít từ cối đá ở xóm mình.

Rồi đến lúc anh kiếm được một cây đàn guitar thật dù nó hơi cũ kỹ. Rồi em thán phục ngồi nghe anh gãy từng nốt bài ”Ngày trở về” của Phạm Duy. Từ đó chúng ta lớn lên cùng dòng suối âm thanh tuyệt vời của ông. Nếu em là bộ trưởng bộ giáo dục em sẽ cho tất cả học sinh tiểu học học hát bài ”Tình Ca” của Phạm Duy. Bài hát ấy có tác động nhiều hơn trăm bài luân lý, giáo điều.

Ai cũng đồng ý là Văn Cao, Phạm Duy, Trịnh Công Sơn là ba nhạc sĩ tài năng nhất của nước mình. Em cũng nghĩ thế nhưng Văn Cao khép kín quá. ”Buồn Tàn Thu” của ông cổ kính như lời thơ trong ”Chinh Phụ Ngâm” Sông Lô của ông thật tuyệt nhưng nó phảng phất một nửa là sông Danube, một nửa là một dòng sông nào đó trong thơ Đường nơi người ta ngâm ”Quân hướng Tiêu Tương, Ngã hướng Tần”. Phạm Duy thì xông thẳng vào cuộc sống ”Nhớ, Nhớ thuở nào anh đi làm công, em thì gánh rong. Đôi ta cùng gặp nhau dưới cầu, bóng mát dưới cầu…” Nghe câu hát ấy em liên tưởng ngay đến Cầu Kiệu, Cầu Bông… cũng như em vẫn muốn khóc mỗi lần nghe câu hát ”Làng tôi, không xa kinh kỳ sáng chói. Có những cánh đồng cát dài, có mái tranh nghèo tả tơi…” Xóm Rượu của mình không xa phố xá mà sao nghèo giống cái quê ấy quá!!

Rồi mình lớn lên với chiến tranh, chết chóc. Thế hệ của mình ai quên được câu hát

“Người từ trăm năm

Về qua trường Luật

Ta hỏng tú tài

Ta vụt tình yêu

Thi hỏng mất rồi

Ta đợi ngày đi

Đau lòng ta muốn khóc” (*)

Nhưng bài hát mà em thấy lạ và thích nhất là bài ”Tuổi Biết Buồn”

Có hàng trăm bài hát hay chuyên chở nỗi buồn của một chàng trai mới biết yêu nhưng rất ít bài hát dành cho một cô gái. Tâm trạng của ”Nàng” rất khác với ”Chàng” Thật khiên cưởng và dễ dãi khi chỉ cần đổi chử ”anh” thành chữ ”em” trong bài hát. Trong ”Tuổi Biết Buồn”, em thật sự kinh ngạc tự hỏi làm sao một người đàn ông lại có thể len lỏi vào tận cỏi hồn kín đáo của một thiếu nữ để viết được những câu hát:

“Buồn đã tới rồi một buổi tối không trăng

Tình len lén vào cửa mở lớn tim nàng

Ôi những phút say sưa, những phút dịu dàng

Yêu người mà sao lòng còn mãi băn khoăn” (*)

chữ” băn khoăn” ở đây quá dễ thương.

Khi một cô gái bắt đầu yêu cũng là lúc cô bắt đầu đánh mất những ngày tháng vô tư rồi.

“Buồn đã tới rồi từ thuở biết thương yêu

Tình sẽ lớn dần và buồn sẽ thêm nhiều…”

Và em cứ rưng rưng nước mắt khi nghe câu hát :

“Buồn đã biến rồi khi chợt đến cơn vui

Bàn chân ấu thời DŨNG MÃNH bước trên đời”

Tại sao là ”Dũng mãnh” để dành cho một người con gái. Chẳng phải khi bước vào con đường tình cô đã hoàn toàn không còn ai để nương tựa. Cha, mẹ, anh chị, bạn thân… cũng không ai giúp đỡ được gì ngoại trừ sự mách bảo của trái tim non tơ. Cô đã phải tự quyết định có nên lao tới một nơi mà cô cho rằng đó là bến bờ hạnh phúc hay không. Cô như người làm xiếc dũng mảnh bước trên sợi dây chăng ngang thác Niagara để một là cập được bến bờ vinh quang, hai là tan xác dưới vực sâu.

Trịnh Công Sơn rất nhân hậu với người nữ. Ông biết rất rõ ông trân trọng và yêu người nữ đến như thế nào nhưng ông hoàn toàn mù tịt những gì xảy ra trong lòng một người con gái khi yêu. Chính Phạm Duy mới là người đọc được trái tim đau đớn đến dường nào. yếu đuối đến dường nào mà cũng dũng mãnh đến dường nào của… em.

Cám ơn Phạm Duy và thương quá những cô gái bắt đầu biết yêu.

Cuộc đời của Phạm Duy không bình yên. Hình như ông không chịu nổi sự ràng buộc và ông thà bị” chửi” còn hơn là sống mà không được làm theo ý mình. Vì vậy ông đã nhiều phen đi tìm tự do cho riêng mình. Đó là nói cho nhẹ nhàng, thực ra ông đã nhiều phen bị rượt chạy.

“Ta chạy lòng vòng

Ta chạy mòn chân

Nào có hay đời cạn

Nào có hay cạn đời” (*)

Rồi sau mấy mươi năm

“Ta chạy mù đời

Ta chạy mòn hơi

Quì té trên đường đời

Sợi tóc vương chân người..”(*)

Ông lại trở về.
Và sự trở về của ông cũng thật ghê gớm

“Người từ trăm năm

Về như dao nhọn

Dao bén ngọt dâm

Ta chết trầm ngâm

dòng máu chưa kịp tràn” (*)

Hàng ngàn người Việt đang ngồi chật kín khán phòng để được nghe nhạc Phạm Duy với giá vé không rẻ chút nào. Dù chàng trai trẻ Đức Tuấn hát ”Nương Chiều” không sánh được với Anh Ngọc, Duy Trác. Dù Thu Minh” Cô Bắc Kỳ nho nhỏ” không đẳng cấp bằng Lệ Thu trong ”Thuyền Viễn Xứ”, người đi xem vẫn thấy hạnh phúc vô cùng. Trong niềm vui vì được nghe những giai điệu bay bỗng có pha nỗi niềm của những con tim được trong một phút tung cánh bay về một cõi tự do dù là trong tâm thức. Cuộc đời ai mà biết được. Những buổi biểu diễn nhạc cách mạng ở trong nước hiện nay lâm vào cảnh chợ chiều, không bán vé nhưng không kéo được khán giả kể cả khán giả con nhà ”Cách mạng“!!!

Em vẫn cho rằng người Nghệ sĩ đích thực họ có cái xác phàm y như mình, nhưng thỉnh thoảng họ được thần nhập vào và cũng có lúc họ bị ma nhập, quỷ nhập…

Dù sao Phạm Duy cũng đã tuyên bố:

“Tôi còn yêu

Tôi cứ yêu

Cho dù tôi đã chết rồi

Cho dù ai oán ghét tôi

Cho dù ai xa lánh tôi” (*)

Phải mấy trăm năm mới có một Nguyễn Du. Không dễ có được một Phạm Duy, một Trịnh Công Sơn. “Ngoài những giây phút xuất thần, họ cũng có quyền sống cuộc đời bình thường, lắm lúc u mê, sai lầm giống như anh và em. Và em chẳng dại gì ghét hai ông rồi ghét lây nhạc của họ để rồi tâm hồn vốn đã nghèo nàn của em lại thêm cảnh túng thiếu.”

Thiên tài dầu sao cũng có giá riêng. Nhìn trong băng ghi hình em thấy rõ nét mặt hân hoan, xúc động, rạng rỡ của những người già đã hơn 30 năm mới được nghe nhạc Phạm Duy, của những người trẻ lần đầu nghe nhạc Phạm Duy. Trở về Việt Nam, Phạm Duy bị nhiều người ”chửi” là ”Vô Liêm Sĩ”. Tội nghiệp cho người dân trong nước, họ đã hưởng lợi từ sự ”Vô liêm sĩ” của thiên tài.

Em gái của anh Lương Lệ Huyền Chiêu

(*) lời ca của Phạm Duy