Ba Lan vĩnh biệt thủ tướng dân chủ đầu tiên

Chủ Nhật, 3/11/2013 là ngày quốc tang ở Ba Lan. Chính quyền đã dành những nghi thức tang lễ trang trọng nhất cho một cưu nguyên thủ, dân chúng  tiễn vị thủ tướng đầu tiên của nền dân chủ với sự lưu luyến sâu sắc. Tadeusz Mazowiecki (1927-2013) đã ra đi hôm 28/10, ở tuổi 86 sau một thời gian dài bệnh nặng.

Linh cữu ông Tadeusz Mazowiecki – được quàn tại dinh Tổng thống Ba Lan – đã được hàng ngàn người dân Ba Lan tới viếng trong ngày hôm qua và hôm nay từ sáng sớm, tang lễ bắt đầu với sự đưa tiễn của rất đông người dân Warsaw.

Kiến trúc sư của cách mạng Nhung

Tadeusz Mazowiecki được coi như một trong số kiến trúc sư và người trụ cột trong cuộc cách mạng Nhung lật đổ chế độ công sản. Ông cũng là người đã đưa ra sáng kiến Hội nghị Bàn Tròn và là một trong những thành viên tham gia đàm phán với chế độ cộng sản vào mùa xuân năm 1989.

Ông tham gia tranh đấu từ rất sớm. Trong thập niên 50s, ông hoạt động trong nhóm trí thức công giáo, tham gia vào các hoạt động chống cộng sản, rồi làm Tổng biên tập Tuần báo Công giáo Wrocław. Sau đó ông tham gia vào nhiều tổ chức chính trị đối lập tranh đấu cho tự do dân chủ của Ba Lan.

Tadeusz Mazowiecki từng phản đối quyết liệt việc sửa đối hiến pháp khi chính quyền cộng sản muốn thêm vào những điều khoản nhằm đảm bảo sự lãnh đạo của họ.

Trong giai đoạn quan trọng nhất của cuộc cách mạng Nhung (1980- 1989), Tadeusz Mazowiecki là một trong những người ký tên kêu gọi ủng hộ cuộc đình công của công nhân thành phố cảng Gdansk, rồi đứng ra thay mặt những người đình công đàm phán với chính quyền. Ông cũng từng nhiều lần diễn thuyết kêu gọi công nhân tranh đấu và nhiều năm là cố vấn thân cận, gần gũi của Lech Walesa trong giai trứng nước của cuộc cách mạng dân chủ.

Cũng trong thời kỳ này, ông là Tổng biên tập đầu tiên của tuần báo “Solidarność”, tờ báo đối lập của công nhân Ba Lan.

Ông bị bắt giữ vào đúng đêm Ba Lan ban bố thiết quân luật 13/12/1981 và được tự do sau hơn một năm giam cầm không án. Sau khi ra tù, ông tiếp tục hoạt động trong phong trào của Công đoàn Đoàn Kết và luôn giữ vai trò quan trọng trong từng bước đi của cuộc cách mạng.

Năm 1987, trong một chuyến ra nước ngoài, Tadeusz Mazowiecki đã nói chuyện ở nhiều nước phương Tây như Bỉ, Đức, Áo, Pháp .v.v. và tranh thủ được sự ủng hộ quốc tế quan trọng cho phong trào tranh đấu ở trong nước.

Khẩu hiệu “Tổng thống của các anh, thủ tướng của chúng tôi” được đưa ra vào nửa đầu năm 1989 trong tiến trình đàm phán với phe cộng sản đã đưa Mazowiecki trở thành thủ tướng đầu tiên của quá trình chuyển tiếp chế độ. Ông đã chèo lái trong giai đoạn rất khó khăn này với một bên là Tổng thống Wojciech Jaruzelski – cựu Tổng bí thư đảng Công Nhân Thống Nhất.

Tadeusz Mazowiecki đại diện cho một thế hệ dấn thân, một thế hệ hy sinh cao cả và trong trắng để đem lại sự đổi thay không chỉ cho dân tộc mà cho một phần quan trọng của châu Âu và thế giới. Ông là chính trị gia được đánh giá là cởi mở, biết lắng nghe, hài hước thông minh và liêm khiết. Ông sống đạm bạc trong một căn hộ chung cư rất bình thường ở Warsaw; một mình nuôi dậy 3 con do vợ mất sớm.

Với người dân Ba Lan, ông là một trong số những chính trị gia được kính trọng nhất.

Trong tang lễ ông sáng nay hội tụ tất cả chính trị gia hàng đầu của Ba Lan cả đương nhiệm và mãn nhiệm, lãnh đạo các đảng phái đối lập và những bạn đè từng hoạt động với ông. Tất nhiên, có mặt cả 2 cựu Tổng thống Lech Walesa và A. Kwasniewski.

Thế giới tiếc thương

Ngay khi tin Tadeusz Mazowiecki từ trần, nhiều quốc gia, chính trị gia và những nhà hoạt động đã gửi lời chia buồn hay chia sẻ những cảm nghĩ về cuộc đời về những cống hiến của ông.

Trong bức điện chia buồn, Barack Obama viết: “Ông đã đem lại hy vọng cho những đàn ông và những người phụ nữ – những người khao khát được tự do thể hiện các quyền cơ bản của mình. Ông đã góp phần xây dựng nên một châu Âu thống nhất, điều mà chúng ta không bao giờ quên. Nhờ sự can đảm và kiên trì của những người như Tadeusz Mazowiecki mà Ba Lan trở thành một nước có vị thế trong khu vực và trên thế giới; trở thành một ví dụ điển hình cho những đất nước đang chuyển đổi dân chủ trên thế giới”.

Thủ tướng Đức, Angela Merkel nói, “ông đã tham gia không mệt mỏi và đóng góp xuất sắc vào quá trình làm sụp đổ chế độ độc tài và hình thành một châu Âu thống nhất”. Bà nhấn mạnh, “trong thời gian làm thủ tướng, các chính sách của ông đã giúp sụp đổ nhanh chóng bức tường Berlin và thống nhất nước Đức và vì thế đã đặt nền tảng cho mối quan hệ hữu nghị giữa 2 quốc gia.

Dalai Lama cũng bày tỏ sự thương tiếc và lòng ngưỡng mộ tới Mazowiecki trong một bức điện ngắn được gửi tới. Chính phủ và chính khách nhiều nước dân chủ đều bày tỏ sự thương tiếc. Trong lúc, báo chí Việt Nam không có một dòng tin nào về sự ra đi của ông.

© Đàn Chim Việt