Đặng Thân: Bình thơ hay tấu hài?

Trong các tác giả ca ngợi thơ Nguyễn Quang Thiều vượt qua sự HAY-DỞ để đạt tới mức thơ vũ trụ, thơ thiên hà, các ông Nguyễn Quyến, Đặng Thân, Hữu Thỉnh,Nguyễn Đăng Điệp…đồng thời đã sáng tạo ra một hình thức bình thơ mới ở Việt Nam; đó là lối bình thơ tấu hài, bình thơ cốt gây vui nhộn, cốt chọc thiên hạ cười sái quai hàm há chẳng phải là một đóng góp cho một văn đàn đang ngủ gà ngủ vịt thức dậy cười ré ru?

Đầu tiên, chúng tôi xin giới thiệu một thiên tài chọc cười vui nhộn gấp tỉ lần anh chị Xuân Hinh, Minh Vượng là nhà văn trẻ Đặng Thân, núp trong bài bình thơ Nguyễn Quang Thiều có tên: “NGƯỜI BUÔNG LƯỚI DỆT ÁNH SÁNG TỪ HỐ THẲM” trên website http://tienve.org.http://tienve.org.

Cần phải đọc câu kết thúc của Đặng Thân mới hiểu được phần đầu rất “ hậu hiện đại” của bài viết rất khôi hài này. Đoạn kết đó như sau:

“Khi Thánh Phê Rồ còn đang mải mê quăng lưới đánh cá ngài đã được gặp Đức Ki Tô. Đức Chúa đã bảo ngài thôi hãy theo ta rồi ta dậy cho cách đánh lưới người. Sau này Thánh Phê Rồ đã được trao chìa khóa “Golden Gate” của Nước Trời. Giờ đây người đánh lưới bằng ngôn từ ấy đang gác cửa “tháp ngà” một đại tộc thơ, không biết người đã gặp Đức Ki Tô? Thi sỹ đích thực – đó cũng ắt một Sứ Đồ “

Hóa ra, Đặng Thân dùng Kinh Thánh để giải mã hiện tượng thơ siêu bí ẩn Nguyễn Quang Thiều. Ông Đặng ví ông Thiều giống như thánh Phê Rô, đã được Thượng Đế ban cho cái lưới thần để đánh mẻ lưới người Việt Nam vào cái lưới thiêng là rọ thơ to hơn vũ trụ của ông Thiều. Ông Thân có ngầm ý bảo Nguyễn Quang Thiều đã đã thay Nguyễn Du “gác cửa tháp ngà của đại tộc thơ”. Thánh Phê Rô cầm chìa khóa vào Thiên Đường còn Nguyễn Quang Thiều cầm chìa khóa vào đại tộc thơ Việt. Nghĩa là, lạy Chúa tôi, nếu chúng con không qua cửa thơ Nguyễn Quang Thiều, dứt khoát không thể vào được toàn bộ nền thơ nước Việt. Việc ông Đặng Thân vừa nhảy ra văn đàn chân ướt chân ráo đã lao lên sân khấu tấu hài rằng Nguyễn Quang Thiều vĩ đại bằng mấy Nguyễn Trãi, Nguyễn Du…vì không thông qua ông trùm thơ Nguyễn Quang Thiều không thể vào được nước thơ Việt đó sao? Xin kính chào thánh Phê Rô Nguyễn Quang Thiều giữ chìa khóa vào nước thiên đường thi ca Việt Nam. Đặng Thân viết như thế này không phải là vui nhộn lắm hay sao?

Đầu bài viết này, Đặng Thân sắm đúng vai tuồng trên sân khấu: bước ra khệnh khạng trên đôi hia kỳ ảo một bước tới giời, đoạn hống hách xưng như ta đây…Nhân vật xưng NHƯ TA ĐÂY ĐẶNG THÂN lấy mình để luận công án “ lưới học”…Rằng Thân tôi được mời đi thuyết trình một vấn đề bá cháy thiên hạ, trước một đám đông ngang kiến, tôi chơi một chiếc áo lưới rất xiếc khiến người ta nhìn tôi không thiện cảm,thậm chí có người còn chửi tôi dị hợm…Nhưng khi tôi xuất chiêu thuyết trình, mới vài đường tuyệt chiêu hùng biện kinh người, khiến đám đông ngây ngất mà vỗ tay tán thưởng tí ngất. Từ đó thiên hạ quên ngay cái áo lưới của phường tuồng trước đó mà chỉ chú ý đến nhà đại hùng biện Đặng Thân.

Qua màn NHƯ TA ĐÂY, Đặng Thân muốn áp dụng cho siêu thi sĩ Quang Thiều; rằng phải nhìn qua chiếc lưới dệt bằng ánh sáng từ hố thẳm mới nhận biết được sự quá lớn của thơ Thiều; như đứa bé trong truyện Andexsen nhìn qua TẤM ÁO BÀO CỦA HOÀNG ĐẾ dệt bằng ánh sáng mà muôn dân đang hò reo ca ngợi là tuyệt trần…he he he he. Thơ ông giời Quang Thiều dệt bằng ánh sáng của Andexsen chứ không phải của hố thẳm. Chỉ cần một chú bé nói thật chỉ vào hoàng đế thi ca Quang Thiều nói nhỏ : tức cười chưa, hoàng đế thi ca cởi truồng chứ có ai lại mặc bộ quần áo thi ca dệt bằng ánh sáng bao giờ…

Xin xem tiếp vở tuồng chọc cười của nhà hùng biện Đặng Thân với những lời lẽ đao to búa lớn, với lối phúng dụ, phóng đại hết cỡ, sến ( cải lương hết cỡ), bốc phét tới mức ghê người, vô lối, vô bằng cứ, vô phép, hoàn toàn thoát li văn bản, bốc Nguyễn Quang Thiều lên như một vị thánh sống, hoặc hóa phép thần thông quảng đại kinh hơn Tôn Ngộ Không, như sau:

“Trong mắt tôi, thơ Nguyễn Quang Thiều như một tấm lưới vô biên, không phải được dệt bằng sợi gai, sợi cước PA hay nylon sợi xe như người ta thường gặp; nó được dệt bằng ánh sáng, thứ ánh sáng của “hố thẳm”. Và anh đã tung chài khai mở:
[T]rong thế giới trong suốt, hay trong cõi hư vô làm ta có thể chết vì khiếp sợ lại hiện lên một phong cảnh đầy đủ nhất. Phong cảnh ấy, đối với tôi, nó là một cõi. Cái cõi ta vừa làm đầy nó vừa không chiếm lấy dù chỉ là một điểm nhỏ nhất, mà chỉ có trí tưởng tượng kỳ diệu mới có thể lờ mờ nhận ra.”

Chắc Đặng Thân có con mắt thứ ba…rồi có con mắt thứ một tỷ kiểu như mắt chiếu yêu của Bạch Cốt tinh mới nhìn thấy đại xu hào ( đại thi hào) Nguyễn Quang Thiều từ mấy tỉ năm trước đã vút lên một vầng sáng siêu tinh gồm nửa tỉ mặt trời từ hố thẳm hư vô thông qua vụ nổ Big Bang mà sáng tạo ra càn khôn vũ trụ thi ca tân con cóc hôm nay. Xin kính chào những hố thẳm văn chương, những vầng sáng văn học thi ca được dệt bằng triệu triệu mặt trời tinh tú : Nguyễn Quang Thiều-Đặng Thân…Các ngài còn kinh hơn cả Thượng Đế hóa phép khôn cùng…

Xin xem những lời thần chú rất ư tù mù của ông Thiều vừa phát ra từ hố thẳm Big Bang do Đặng Thân dẫn; rằng cõi thơ Thiều còn bí ẩn hơn cả cõi Thượng Đế:”chỉ có trí tưởng tượng kỳ diệu mới có thể lờ mờ nhận ra”. Rằng thơ của người giời Nguyễn Quang Thiều chỉ có những người giời khác như Đặng Thân, Hoàng Ngọc Tuấn, Hữu Thỉnh, Nguyễn Quyến, Nguyễn Đăng Điệp, Đỗ Quyên …mới có thể lờ mờ nhận ra.

Thế thì xin thưa các người giời trên, xin thương lấy những người trần chúng con cùng mà mỗi khi chúng con đọc thơ ông giời Nguyễn Quang Thiều, xin các ông giời tấu hài phê bình theo chúng con vào giương ngủ hay toilet để chỉ cho chúng con cách đọc thi thiên của giời tân con cóc…Amen.

Nhà hùng biện tù mù học, lưới học, hố thẳm học, ánh sáng học Đặng Thân tiếp tục thọc lét người đọc bằng sự bốc phép mà quỷ Sa tang cũng phải gọi bằng cụ để bốc ông giời Thiều lên ba vạn chín nghìn thế giới thi ca tân con cóc như sau:

“Hạng thiện trí thức đều yêu văn chương và tư tưởng. Nếu có ai như đó hỏi hãy nêu hai nhà thơ Việt cần đọc nhất trong 100 năm qua chắc rằng tôi, sau vài hồi cân nhắc cỡ trăm cái tên, sẽ bảo nên đọc Hàn Mặc Tử “vỗ cánh bay chín từng trời cao ngất”, và Nguyễn Quang Thiều. Tử thì ném tư tưởng vào vạc dầu cho thơ bốc hơi; Thiều thì lập kỷ lục Guinness thổi thơ ra thành thiên hình những bong bóng tư tưởng muôn sắc, ví dụ 1 là câu trên. Với người phàm, cả hai đều tôn thờ đường lối có định hướng “loạn thần kinh”, vì kẻ trước (đã chết trong tủi hủi) thì đẻ ra trường thơ loạn, còn người sau (đang sống vinh) thì làm loạn trường thơ. Cả hai đều đến từ và đi về “hố thẳm” (của những vô thức, giấc mơ, tâm tưởng, ẩn ức, bi ám…), để đẩy ngôn ngữ con người thành tiếng kêu trên đỉnh núi, khả dĩ làm “lạnh cả thái hư”.

Chao ôi là ngôn từ của những người cõi khác (cõi âm). Đặng Thân phán như ma phán, như quỷ thần giảng sấm, như tiếng hú lạnh cả thái hư của Không Lộ thiền sư trong bài thơ “Ngôn hoài”:”Trường khiếu nhất thanh hàn thái hư” của cõi hố thẳm, vực sâu, mộ địa, thái hư, vô thức, giấc mơ, bị ám, ẩn ức, quỷ ám, ma hành…vô thiên lủng ma quỷ và các thiên thần chim chích đi săn đầu các nhà tư tưởng khai hỏa bằng đại bác thi ca tân con cóc…Viết như thế này, ngành tấu hài Việt Nam có khi phải đệ đơn kiện Đặng Thân đã núp bóng phê bình thi ca mà cướp cơm chim của họ; khi đưa sự tấu hài lên cõi thiên lôi mà nhà du hành vũ trụ Phạm Tuân dù đã lên vũ trụ còn phải gập đầu liên tù tì như con bổ củi vái ông trăm vạn mớ…

Thi hào Hàn Mạc Tử giờ này đang ngự dưới chân Mẹ Maria trên thiên đường của người Ki tô giáo, chắc phải thót tim khi nghe Đặng Thân bôi nhọ ông là loạn thần kinh, tố cáo ông phạm tội kiêu ngạo, phạm tội ngông cuồng, phạm tội du côn như sau: “Tử thì ném tư tưởng của mình vào vạc dầu cho thơ bốc hơi”.

Xin ông Đặng Thân hãy thương lấy linh hồn Hàn thi nhân vốn yếu đuối “ run như run thần tử thầy long nhan” mà viết lời đính chính, như ông đính chính việc mình lầm thánh Phê rô ra thánh Phao lồ, rằng “Đặng Thân con ở cõi mê có nói bậy về Hàn Mặc tử, xin Chúa tha cho Hàn mà không ném nhà thơ đàn em của ông Thiều này xuống vạc dầu địa ngục vì hành vi ngông cuồng, kiêu ngạo mà con đã vu vạ cho nhà thơ tỉnh táo vô cùng trong niềm tin Thiên Chúa ba ngôi”

Cũng xin ông Đặng Thân đính chính lại về việc ông cho ông giời thơ là Nguyễn Quang Thiều vừa đạt được kỷ lục Guinness về thiên tài thổi bong bóng, dù là bong bóng tư tưởng đi chăng nữa; vì nếu bài viết của người cõi trên này được hai nhà lý thuyết hậu hiện đại là các ông Hoàng Ngọc Tuấn và ông Nguyễn Hưng Quốc dịch ra Anh ngữ, thì nhất định nhà vô địch thế giới về thổi bong bóng là Sam Sam Bubbleman ( còn có tên khác là Sam Health,kỷ lục Guinness thổi một quả bóng khổng lồ lên trời chứa 56 quả bóng con con bên trong) có thể sẽ kiện ông giời thơ Quang Thiều và ông Đặng Thân ra tòa bắt bồi thường nhiều triệu đô la; vì hốt nhiên lừa dối thế giới cướp kỷ lục thổi bong bóng của họ có phải nguy không ? Chúng tôi xin can ông Đặng Thân đừng có mà đùa với luật pháp quốc tế; như ông đang đùa dai với dân tộc Việt Nam về chuyện Thánh Phê Rô thơ Quang Thiều đang trùm tấm áo choàng hoàng đế bằng ánh sáng thi ca lên đầu Nguyễn Trãi, Nguyễn Du vậy…

Nói ba láp ba xàm vung xích chó mãi về ông hố thẳm thơ, ông ánh sáng thơ, ông thổi bong bóng thơ, ông canh giữ nền thơ Việt, ông đánh lưới thơ, ông Tôn Ngộ Không thơ, ông thiên lôi thơ Quang Thiều, cuối cùng ông thầy bói mù xem voi Đặng Thân đã phải trưng ra cái tuyệt chiêu thơ rất cụ thể bằng mấy câu bùa chú rất tân con cóc, nôm na mách qué,nhưng sáo rỗng, đao to búa lớn dễ dãi nhạt nhẽo của người cõi trên thơ như sau:

“Chàng trai trẻ mãi Nguyễn Quang Thiều mang trong mình sức mạnh của cả dòng sông Đáy xưa bên chốn quê nhà mà tung lưới. Bản thân những vẩy cá bám trên người đã lấp lánh như những huân chương.[3]Nào hãy cùng anh về với cội rễ ngày xưa, khi chàng trai bỗng thấy

Ngẩng mặt một vầng mây đỏ
Nổ vang tiếng sấm lưng trời
Cúi đầu một miền cỏ trắng
Nở xòe tám hướng bốn phương.
mà ghi lại trong bài “Lễ tạ”.

Điềm trời rạng rỡ! Xuất bước trường chinh là hành lễ; “lễ” là gốc con người anh. Cái gốc hiếu kính “ngẩng mặt” đó ngay lập tức đem đến danh vọng, tiếng tăm vang dội của một danh sỹ phương Nam “cộng sản nòi” (“mây đỏ” / tượng quẻ Ly), để rồi khiến hầu khắp phương Tây (“cỏ trắng” / tượng quẻ Đoài) phải “cúi đầu” quý phục, rồi sau đó là “tám hướng bốn phương” phải “nhiệt liệt chào mừng”. Quả là một hổ tướng bất hư truyền! Nhớ câu “mỹ nhân tự cổ như danh tướng” của người xưa mà, vận vào cho anh rằng: “danh tướng bạch đầu hứa mỹ nhân”.

Chao ôi là những lời bình kinh hãi:ông Thiều giời con thơ vốn nòi cộng sản, NGẨNG MẶT lên một phát là danh vọng nổ vang trời như sấm, khiến cả thế giới phương tây CÚI ĐẦU bái phục thơ ông. Dựa vào mấy câu đao to búa lớn dễ dãi như thế mà bốc nhau lên thành Thái thượng lão quân thơ Quang Thiều như thế, quả là người bốc thơm này đã mất dây thần kinh xấu hổ, than ôi!

Xin chép lại hai câu nền tảng trong bốn câu thần chú trên của ông giời thơ Quang Thiều do ông thầy bói mù sờ voi thơ Đặng Thân vừa trích xem ông đại xu hào kia ĂN CẮP CỦA NHÀ THƠ NÀO:

“NGẨNG MẶT một vầng mây đỏ
….
CÚI ĐẦU một miền cỏ trắng”

Ý thơ này ông Thiều thó từ hai câu thơ của Lý Bạch, trong bài thơ nổi tiếng nhất của vị thánh thi đời Đường “Tĩnh dạ tứ” : “Cử đầu vọng minh nguyệt/Đê đầu tư cố hương”; Tương Như dịch rất hay như sau :”NGẨNG ĐẦU nhìn trăng sáng/ CÚI ĐẦU nhớ cố hương”…

Có thể ông Thiều còn thó bao nhiêu ý thơ của các nhá thơ Mỹ La tinh và các nhà thơ Mỹ khác, ai người kiểm chứng vạch sâu tìm lá đây?

Hãy nghe nhà tấu hài Đặng Thân chọc cười rất vô duyên khi bói ra từ mấy chữ tầm thường, dễ dãi được gọi là thơ của ông Thiều, rồi bốc lên vô cớ, hoàn toàn phi văn bản, một sự tán phét không hề biết ngượng, như sau:

“ Trong tiếng kèn “xung phong” của bài “Lễ tạ” cũng có những điềm thật day dứt, đó là khổ thơ đầu:

Con đường
Con đường
Con đường
Dắt ta về hồ nước cũ
Và khổ cuối:
Ra đi từ hồ nước cũ
Con đường
Con đường
Con đường

Chà chà… cái “hồ nước cũ”! Bài thơ này ắt hẳn đến với nhà thơ từ trong vô thức, vì chàng trai trẻ chưa hề đi mà sao đã mở đầu với việc “đi về” rồi sau đó mới nhớ về cái lúc “ra đi”. Có thể nói, Nguyễn Quang Thiều làm thơ như bị “giời xui”.
Chà chà cái… “hồ nước cũ”!!

Đó ắt chăng nạn thủ cựu? Đó phải niềm dục tống cựu nghinh tân, cho anh dấn thân trong sự nghiệp cách tân, đổi mới? Đó cũng là truyền thống sâu bền, nơi phát sinh mọi ngả đường hướng tới, có những con đường “đi” thì vòng vèo mà “về” thì thẳng tắp? Vẫn là vần luật đấy mà phá cách đấy; vẫn đời đấy mà điềm đấy; như cửa ngõ huyệt đạo cho mọi sinh tử thăng giáng hư thực vào ra…

Đó chăng là chính nơi anh sợ hãi: thâm hiểm, hôi thối, cố hương, bần cố, tù đọng, dập tắt, trì trụ… mà không thể nào dứt bỏ; nhưng cũng chính là nơi anh xuất phát; và, anh đã vượt qua sợ hãi: ngọn lửa nơi anh đã dũng cảm đương đầu đốt hồ nước ấy mà không hề kinh nó sẽ dập tắt mình, đun sôi nó lên cho nó được thăng hoa?

Đó ắt là “hố thẳm”… Vì thế, là nơi anh đã ra đi, đã từ bỏ, đã dứt níu… để rồi lại hiển hiện trở về sau khi đã “uống rượu cùng người dưới ba tấc đất” và “hầu chuyện cùng đấng trên bảy tầng trời”.[10] Cõi tâm linh u minh đầy niềm riêng ấy làm sao có ai vào được. Thi nhân ém mình trong hố thẳm, tối tăm, tối tăm lắm, tối tăm không chịu nổi… và trong cõi uyên mặc của huyền tẫn dần dần hiện ra những sợi tơ, những sợi tơ từ lung mung bỗng hóa lung linh trong cảm thức kỳ bí, bủa lưới hồn, khiến hồn thi đầy hưng phấn trong thiên la địa võng ánh sáng ngũ sắc rồi bùng nổ như chùm chùm pháo hoa. Hố thẳm đã ban cho tấm lưới vô song, nay vào tay người được hưởng phúc.”

Qủa tình, đọc những lời tán dương phi văn bản mấy chữ dông dài kia của Quang Thiều, người đọc hẳn đều ngượng chín mặt như khi xem một cuốn phim dở vô cùng tận.

Chúng tôi xin mượn cách bình thơ phi văn bản rất tấu hài của ông Đặng Thân để bình bài thơ dưới đây của thi sĩ Huyền Kiều, so với mấy chữ phi thơ trên của ông Thiều do Đặng Thân trích còn hay chán:

Vịnh thành Huế

Ơ hay thành Huế vẫn đang còn
Trải mấy nắng mưa chẳng xói mòn
Bò bún Đông Ba chan nóng hổi
Phải nhiều tương ớt mới thơm ngon…
Huyền Kiêu

Bài thơ tuyệt vời này bắt đầu từ cảm giác vũ trụ :Ơ HAY…Con người từ loài khỉ bước ra chợt kêu Ơ hay. Khi Thượng đế nặn ra con người từ đất ngạc nhiên quá cũng kêu ơ hay…Ơ hay chính là ngôn ngữ của hố thẳm, của hư vô, của cõi ta bà…Ơ hay, do đó đã đưa bài thơ của Huyền Kiêu lên tầm thế giới mà Nguyễn Quang Thiều còn một tỉ năm cũng chưa đạt tới. Bài thơ này còn lớn hơn nữa khi tác giả dùng một đảo ngữ làm kinh thiên động địa, làm thay đổi toàn bộ cấu trúc AND của ngôn ngữ Việt:BÒ BÚN…Kẻ tài mọn thì chỉ biết dùng từ sáo mòn RẤT ĐÁNG CHÊ LÀ BÚN BÒ, bậc thiên tài mới phát hiện ra cách đảo ngữ làm càn khôn còn nức nở : BÒ BÚN. Ôi hạng Lý, Đỗ cũng tủi trước thiên tài Huyền Kiêu- người của hội chứng HỐ THẲM…Chỉ có Hố thẳm mới sinh ra tiếng sét BÒ BÚN mà thôi. Ô hô hô hô…bậc giời thơ còn cho chúng ta một bất ngờ mà vô biên cũng sửng sờ kinh ngạc ? Sao thơ ca từ xưa đến giờ ngu đến mức chưa ai phát hiện ra TƯƠNG ỚT ư ? Ha ha ha ta ta khoái chí vỗ đùi đánh đét, lại vỗ nhầm vào núi Thái sơn mà ca rằng : tương ớt tương ớt, Kinh Thi đã quên mày, Khuất Nguyên đã quên mày, bọn Lý Đỗ cũng quên mày, mày làm Thánh Thán và Đặng Thân đều khoái chí mà ca rằng tương ớt tương ớt linh hồn của hố thẳm, chính mày đã dệt nên ánh sáng của vua thơ Quang Thiều he her he he …

Nhân hứng chí lối bình thơ tấu hài của Đặng Thân bình thơ Quang Thiều, Trần Mạnh Hảo xin mượn bút pháp Đặng Thân bình tiếp bài thơ NÚI VOI của thi sĩ Bút Tre:
NÚI VOI
Núi voi trông thật giống con voi
Đủ cả đầu đuôi đủ cả vòi
Voi cũng như người hăng sản xuất
Đầu thì trồng sắn đít trồng khoai

Ha ha ha một bài thơ vượt qua mọi ngưỡng thi ca, vượt qua hậu hiện đại đến mấy thế kỷ. Lần đầu tiên trong lịch sử nhân loại, từ ĐÍT được tôn vinh lên chín tầng trời. Đít đây không chỉ là đít con người- nơi để ngồi và để ném bom ngã quỷ. Đít đây là đít triết học, đít minh triết, đít tôn giáo, đít thiền, đít Tôn Ngộ không có nhúm lông thần linh 72 cái, nhổ một lông đít lên, thổi cái phù một phát là xuất hiện một phép thần thông quảng đại; chẳng hạn nhổ một lông đít, thổi phù gọi cho ra một triệu bài thơ hậu hiện đại kiểu nào cũng có một lô một lốc thi ca tuyệt đỉnh…Đít đây là một phạm trù đít, một nguyên tắc đít, một motif đít, một thi pháp đít…Tóm lại, thi sĩ Bút Tre bằng bài thơ này đã trở thành nhà đít học số một thế giới.Đít ấy chính là lối vào hố thẳm của ánh sáng dệt nên thi ca tuyệt đỉnh NÚI VOI…

Cứ đà phê bình tấu hài theo phương pháp Đặng Thân có thể viết cuốn sách nghìn trang bình bài thơ này: một cách bình thơ ngoài văn bản, bình thơ tùy tiện và nhảm nhí vượt qua mọi sự nhảm nhí trên đời…

Đại Ngu Quốc ngày 13-7-2012

© Trần Mạnh Hảo

© Đàn Chim Việt