Bao giờ em được mồ côi
Là người lính ngoài mặt trận trong suốt cuộc chiến tranh 30 năm, 1945 – 1975, nay ở tuổi ngoài 80, nhà vãn Nguyên Ngọc lại là người ðứng mũi chịu sào cho sự tồn tại và phát triển của một trường ðại học lớn, ðại học Phan Châu Trinh ở Hội An, một trường ðại học tư có mặt trong ðời sống vãn hóa ðất nước vì văn hóa, vì giáo dục chứ không vì lợi nhuận.
Lút trong công việc bề bộn, gấp gáp của ðại học Phan Châu Trinh, nhưng là nhà vãn chân chính, Nguyên Ngọc còn là chủ soái, là linh hồn của Vãn Ðoàn Ðộc Lập. Những nhà vãn gia nhập Vãn Ðoàn một phần vì lòng tự trọng không thể cam tâm làm thứ vãn nô trong hội Nhà Vãn quốc doanh, hàng nãm ngửa tay xin ngân sách nghèo của ðất nước vài tỉ ðồng làm giải thưởng ban phát cho những người biết chạy cửa trước, cửa sau, làm trại sáng tác viết sách ngợi ca cái không ðáng ngợi ca còn cuộc sống thật của ðất nước, con người thật của nhân dân thì mờ nhạt, vắng bóng. Phần quyết ðịnh hơn cả mà các nhà văn gia nhập Vãn Ðoàn Ðộc Lập là tình cảm yêu quí, kính trọng và tin tưởng ở chủ soái Nguyên Ngọc. Và ðiều quan trọng nhất trong những dịp Vãn Ðoàn họp mặt là chúng tôi ðược gặp vị chủ soái rất trí tuệ, rất uyên bác, rất kinh viện sách vở nhưng cũng rất xông xáo như một người lính trận năm xưa nay còn khỏe mạnh, minh mẫn, sắc sảo, là chúng tôi ðược gặp những tên tuổi, những nhân cách vãn hóa mà mình kính trọng
Từ khi ra ðời, những cuộc họp mặt của Vãn Ðoàn Ðộc Lập ðều diễn ra suôn sẻ, không bị cản trở. Nhưng sau khi ông ðảng trưởng Nguyễn Phú Trọng có lời nói bất hủ khẳng ðịnh rằng ở Việt Nam “Dân chủ ðến thế là cùng” và Sài Gòn vừa có Bí thư mới trẻ trung, nãng ðộng, xông xáo thì cuộc gặp ðầu xuân Bính Thìn 2016 của Vãn Ðoàn Ðộc Lập lại bị ngãn chặn quyết liệt.
Tôi nhận ðược email thông báo cuộc gặp mặt ðầu nãm của Vãn Ðoàn Ðộc Lập từ rất sớm còn nơi gặp thì ðược giữ kín ðến sát ngày N mới tiết lộ. Tuy vậy sát ngày N, tôi lại nhận ðược hàng chục tin nhắn ðiện thoại liên tục thay ðổi chỗ gặp. Ðầu tiên ðịnh gặp nhau ở vãn phòng của Tập ðoàn Truyền thông Thanh niên ðường Trần Hưng Ðạo nhưng rồi “bị áp lực từ bên ngoài” nơi cho mượn vãn phòng lại phải từ chối. Cuối cùng một nhà thơ phải mở rộng cửa cãn nhà của mình mãi vùng làng hoa Gò Vấp ðón các thành viên Vãn Ðoàn Ðộc lập ðến gặp gỡ ðầu nãm với nhà vãn Nguyện Ngọc chủ soái của Vãn Ðoàn Ðộc Lập từ ðại học Phan Châu Trinh, Hội An mới tất tả bay vào Sài Gòn.
Ðúng ngày Văn Ðoàn Ðộc Lập họp mặt ðầu nãm, 5 giờ sáng 3.3.2016, tôi xuống sân, liền ðối mặt với hai hung thần giữ ðảng trấn ngay cửa thang máy tầng trệt. Ði tiếp. Mảnh sân thoáng rộng còn tối mờ. Ðèn cao áp rải những quầng sáng trắng xuống mặt ðường trước hai khối nhà, tám block chung cư. Ở ngả ðường bên trái chung cư, bốn hung thần của ðảng ðứng ngồi lố nhố bên chốt bảo vệ khu cãn hộ. Giáp mặt tôi, một hung thần nói trống không: Hôm nay không ðược ði ðâu nhá! Tôi ðếm ðược tám xe máy dựng hai bên vỉa hè. Như vậy còn hai hung thần nữa ðang trấn cửa thang máy tầng hầm ðể ô tô, xe máy. Và ngả ðường bên phải cũng phải một tốp nãm, bảy hung thần nữa.
Trong cảm giác ngột ngạt, chán chường, tôi lại nhớ ðến ðoạn thơ Nhân Vãn Giai Phẩm hơn nửa thế kỉ trước, hình như của nhà thơ phu chữ Lê Ðạt:
Ðời vẫn tráo trâng
Nghiêng nghiêng ngó ngó
Ta chưa có chỗ
Trong trái tim Người
Nên phải lặng ngồi
Trong bóng tối mùa xuân
Ngồi ðó không yên
Có kẻ ðuổi lên ghế ðá
Lạnh lưng em quá mình ơi!
Cái phần riêng tư nhất của con Người, cái tự do tối thiểu của mỗi chủ thể Người cũng bị trâng tráo can thiệp, ngãn cấm. Tôi lại nhớ ðến nỗi thèm khát “mồ côi chế ðộ” của những tâm hồn khát khao tự do Nhân Vãn Giai Phẩm
Thầy mẹ em mất rồi
Em có thầy mẹ mới
Ðêm nay sao lặn góc trời
Bao giờ em được mồ côi!
Sao lại mong mồ côi? Thầy mẹ ruột thịt, yêu thương của em bị cưỡng bức chết rồi. Chỉ còn thầy mẹ ghẻ nanh ác. Mong mồ côi ðể mong thoát khỏi nanh ác của kẻ khác máu tanh lòng.
Trở về nhà, tôi liền phôn hỏi thăm cây bút viết kí sự và thơ chính luận Lê Phú Khải. Nhà kí sự và chính luận nhiều tuổi hơn cả tuổi ông ðảng trưởng Nguyễn Phú Trọng cũng than trời vì bị cả ðám an ninh chặn cửa không cho ra khỏi nhà. Tôi lại ðọc cho ông kí sự và chính luận nghe câu thơ Nhân Vãn Giai Phẩm hơn nửa thế kỉ trước:
Đêm nay sao lặn góc trời
Bao giờ em được mồ côi
© Phạm Đình Trọng
© Đàn Chim Việt
