Dưới chế độ thực dân Pháp Việt Nam đã từng có tự do báo chí

Gần đây dư luận khá sôi động về việc thủ tướng Trung Quốc – Ôn Gia Bảo liên tiếp đưa ra những phát biểu hô hào cho dân chủ, tự do và kêu gọi giới lãnh đạo Đảng Cộng Sản Trung Quốc nhanh chóng tiến hành cải cách chính trị.

Trong cuộc trả lời phỏng vấn gần đây của đài CNN, Thủ tướng Ôn Gia Bảo khẳng định rằng tự do ngôn luận là một quyền không thể thiếu ở tất cả mọi nước, bất kể là nước đang phát triển hay đã phát triển, nước nghèo hay nước giầu.

Học giả Trung Quốc cũng có nhiều người phát biểu, viết bài và viết kiến nghị tập thể ủng hộ ý kiến của Thủ tướng Ôn Gia Bảo. Có người còn nói rằng: “Ôn Gia Bảo muốn trở thành Mikhail Gocbachev chăng?” .

Sự thật thì vấn đề tự do ngôn luận, tự do báo chí ở Việt Nam hiện nay dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng Sản Việt Nam vẫn còn bị ngăn cấm. Song dưới thời thống trị của thực dân Pháp, ở nước ta đã có thời kỳ tự do báo chí. Báo của Đảng Cộng Sản Việt Nam lúc đó gọi là Đảng Cộng Sản Đông Dương ở cả Bắc Kỳ, Trung Kỳ, Nam Kỳ đều đã từng xuất hiện. Tên các tờ báo đó là: Đọc, Le Peuple, Tin Tức, Dân Tiến, Dân Muốn, Đời Nay, Điện Tín… Đấy là những thông tin rút ra từ tờ báo Dân Chúng của Đảng Cộng Sản Việt Nam xuất bản ở Sài Gòn, lúc đầu ra tuần hai số, sau ra hàng ngày. Trụ sở của báo ghi công khai ở số nhà 51-E Clorel Gimaud Saigon, nay là phố Phạm Ngũ Lão.

Xin gửi lại độc giả bài: “Từ đây nhân dân Đông Dương được hưởng hoàn toàn tự do báo chí “đăng số 15 ngày 10 tháng 9 năm 1938 của báo Dân Chúng:

“TỪ ĐÂY NHÂN DÂN ĐÔNG DƯƠNG ĐƯỢC HƯỞNG HOÀN TOÀN TỰ DO BÁO CHÍ

Sức tranh đấu oanh liệt hàng bao nhiêu năm của dân chúng xứ này hiệp với sức tranh đấu ủng hộ của bình dân Pháp đã đem đến cho nhân dân Đông Dương sự tự do báo chí, một điều trong các quyền tự do dân chủ mà chúng tôi là những người

cộng sản nhiệt liệt bênh vực và luôn luôn đi tiên phong trong sự chiến đấu để thực hiện những nguyện vọng thiết tha ấy.

Căn cứ vào sức tranh đấu của nhân dân Đông Dương, sức ủng hộ của bình dân Pháp, dựa vào lời quyết nghị của Tòa Thượng–Thẩm Paris về vụ Dân–Quyền ngày 22 juillet 1938, chúng tôi đã cho xuất bản tờ Dân–Chúng, một tên lính tiên phong cho sự tự do báo chí, không phải xin phép trước.

Toàn thể dân chúng xứ này đều hoan nghinh.

Hơn một tháng sau, quan bảo hộ ở Pháp ngày 6-9-1938 ấn hành sắc lịnh 30-8-38 bãi bỏ những điêu khoản 2, 4 của sắc lịnh 30-12-1898 về chế độ báo-chí ở Đông Dương, nhìn nhận chánh thức sự tự do xuất bản báo chí quốc âm.

Nhân dân Đông Dương!

Chúng ta được thêm một khí cụ để mạnh mẽ tiến bước đến sự thi hành triệt để các quyền tự do dân chủ khác. Tiến lên”.

© Phạm Quế Dương

© Đàn chim Việt