Anna Karénine: Tiểu thuyết lãng mạn nổi tiếng của Léon Tolstoi [2]

7- Kết luận.

Trong Introduction To Tolstoy’s Writings trang 83, 84   Ernest J. Simmons nói:

“Từ 1870, Tolstoy có nói với phu nhân  rằng ông đã có một đề tài mới cho cuốn tiểu thuyết của mình về một bà phu nhân dòng dõi quí tộc đã sa đọa về đạo đức. Tolstoy giải thích “ông chủ trương diễn tả người đàn bà này vô tội một cách xúc động”.

(As early as 1870, however, Tolstoy has told his wife that he has a new theme for a novel which would concern a married woman in high society who has lapsed morally. “His problem” he explained, “was to represent that woman as not guilty but merely pathetic)

Tác giả  lấy cái chết của nhân vật có thật Anna, người đàn bà hàng xóm thất vọng vì tình tự tử dựng lên nhân vật cùng tên  để đưa ra một luận đề xã hội về giai cấp thượng lưu xa đọa kinh thành Petersburg. Trước khi viết ông dự định mô tả một bà phu nhân sa ngã vào con đường ngoại tình nhưng không kết án tội lỗi của nàng.

“Sonya xác nhận:  “Anh ấy cho tôi biết anh sẽ viết một cuốn tiểu thuyết nói về sự sa đoạ của một người đàn bà thuộc giai cấp thượng lưu Petersburg, anh sẽ kể chuyện người đàn bà và sự sa đọa mà không kết án nàng.

(He told me that he wanted to write a novel about the fall of a society woman in the highest Petersburg circles, and the task he set himself was to tell the story of the woman and of her fall without condemning her – Morris Philipson, The Count Who Wished He Were A Peasant, page 79 ).

Anna Karenina, cuốn tiểu thuyết luận đề diễn tả bộ mặt hủ lậu của thành kiến xã hội lỗi thời so với Tây phương,  nhân vật Anna được tác giả  đưa ra như một người đàn bà đáng thương, nhưng ông đã có nhiều sơ hở làm giảm ý nghĩa của sự diễn tả.  Tolstoy đã nói nhân vật chính, hình ảnh nạn nhân của xã hội, một người sa đọa nhưng đáng thương, trên thực tế ông đã làm giảm sự đáng thương của độc giả ở nhiều đoạn.

Khác với Maslova, nhân vật chính trong cuốn tiểu thuyết lớn Resurection sau này của Tolstoy nghèo khổ, bị xã hội phong kiến vùi dập, Anna sống trong nhung lụa từ thuở thiếu thời cho tới khi trưởng thành. Anna thành hôn với Karenine một công chức cao cấp, mùa hè nàng ở riêng một biệt thự đầy những gia nhân kẻ hầu người hạ, sau sống chung với Vronsky, người chồng thứ hai này lại giầu sang phú quí hơn người chồng trước. Nếu như Maslova, con một bà nông dân, đẻ trong chuồng bò, lớn lên bị cậu công tử phá hoại cuộc đời, bị đuổi đi, sa vào đường tội lỗi trong chốn lầu xanh, bị tù đầy oan uổng, nạn nhân của xã hội phong kiến bóc lột… thì Anna là một bà hoàng xài tiền như nước, ăn trên ngồi chốc.

Để chứng minh cho luận đề của mình  tác giả đã tạo cho nhân vật nhiều cá tính không gây được cảm tình cho lắm, nàng tự bào chữa cho mình một cách ngụy biện như: Anna nghĩ  Karenine đã nghiền nát cuộc đời nàng tám năm, làm tan nát nguồn sống của đời nàng với cuộc hôn nhân không tình yêu, người đàn bà như nàng phải có tình yêu, nàng đã cố gắng hết mình để tìm ý nghĩa cho cuộc đời mình . Thượng Đế muốn nàng phải yêu và sống. Những lời độc thoại ấy chỉ là lý lẽ biện hộ cho cuộc đời sa ngã, ngoại tình tội lỗi của nàng, điều không thuận lợi cho tác giả nằm ở chỗ người ta tưởng đó là những lý luận của ông để bào chữa cho cuộc đời sa đoạ của Anna.

Một phu nhân thông minh tuyệt sắc nhưng tỏ ra tàn nhẫn với người chồng khi chồng thú thật với người bạn đời như: Tôi yêu anh ấy, tôi nghĩ tới chàng, tôi nghe mình nói nhưng tôi nghĩ tới chàng, tôi yêu chàng, tôi là người yêu của chàng, tôi không chịu nổi mình, tôi sợ và ghét mình muốn làm gì tôi thì làm…. Karenine chết điếng người đau khổ vì lấy phải con vợ hư nhưng cũng vẫn thản nhiên tha thứ, vẫn muốn gia đình xum họp như xưa vì danh dự của gia đình. Người chồng được mô tả là cao thượng, quảng đại chừng nào, dưới cái nhìn của độc giả người vợ có vẻ thấp hèn, đáng chê chừng nấy.

Ngay khi mới vào truyện, người đọc đã được giới thiệu nhiều cá tính thiếu đức hạnh của nhân vật chính như: phỗng tay trên người yêu của Kiity, em ruột của chị dâu, phá hoại hạnh phúc của người khác và của chính mình, gian díu với tình nhân nhưng vẫn sống trên nhung dưới lụa bằng tiền của chồng. Gần cuối  Phần 7,  Chương 12 khi Levin bạn của anh tới thăm, Anna tỏ ra lẳng lơ lấy sắc đẹp mê hồn để quyến rũ  chàng ta như mèo vờn chuột, nàng rất thích Levin. Khi khách đã về, Anna đi lại trong phòng tự mãn đã quyễn rũ được Levin cũng  như đã từng quyến rũ nhiều chàng trai trẻ khác, lần này nàng đã mê hoặc được một người có gia đình chín chắn, Anna nghĩ thầm nàng đã khiến nhiều chàng mê mệt, Levin đã mê nàng. Levin về kể cho cô vợ trẻ Kitty nghe xong nàng khóc bảo anh đã mê người đàn bà xấu, nó đã quyến rũ anh. Đoạn này cho thấy Anna từ đâu chí cuối làm cho Kitty đau khổ, trước đã giựt người yêu Vronsky khiến Kitty thất tình chết lên chết xuống nay lại mê hoặc chồng nàng.

Phần 7, Chương 28 trước khi Anna tự tử, nàng bị khủng hoảng tinh thần, lòng dạ rồi bời như bòng bong, nàng ghé thăm chị dâu Dolly cho khuây khoả, hôm ấy cô em Kitty đang ở trong nhà không muốn ra chào Anna vì không muốn gặp người đàn bà xấu nhưng Dolly nói mãi nên chịu mới ra . Lúc chia tay Anna thăm hỏi Kitty :

“Anna tười cười bảo:

-Rất mừng được gặp lại chị, tôi nghe nhiều người nhắc đến chị, cả chồng chị cũng nhắc tới.

Nàng nói bằng giọng ranh mãnh

-Anh ấy có đến thăm tôi, tôi rất thích anh ấy. Anh ấy đâu?

Kiity thẹn thùng đáp.

-Anh ấy về quê rồi.

-Nhớ cho tôi gửi lời chào anh ấy nhá.”

(Trang 809)

Bà phu nhân đã được mô tả như người đáng thương vô tội nhưng bằng những nét có phần thiếu chân thực, nàng vô tội nhưng nhiều ác ý. Bản chất quá lãng mạn và thiếu đạo đức nàng chứa đựng trong tâm hồn những ý tưởng đen tối đối với hạnh phúc gia đình người khác, thích tạo đau khổ cho người khác như qua mấy câu ngắn ngủi kể trên.  Kiity người đàn bà hiền lành, chân thật đã nhiều phen điêu đứng vì Anna, cho tới lúc này chị ta vẫn còn sợ sệt nàng.

Đoạn cuối truyện, Anna nghĩ tới cái chết vì muốn trả thù người yêu, để trừng phạt chàng, bắt chàng phải đau khổ trong ân hận để lấy lại tình yêu trong tim chàng .. Nàng chỉ nghĩ đến hận thù, trừng phạt và như thế cái chết của nàng đã mất phần bi thảm mà Tolstoy muốn diễn tả Anna như người đàn bà vô tội đáng thương.

Bản chất lãng mạn, khi tranh cãi với Vronsky Anna lập lại nhiều lần “Anh đã hết yêu em” khiến chàng phải thở dài “Trời! Lại yêu đương nữa”. Nàng  coi cuộc đời chỉ có tình yêu, hy sinh tất cả cho tình yêu, một tâm hồn bệnh hoạn đi tìm ảo  tưởng của hạnh phúc hơn là một nạn nhân đáng thương  của xã hội.

Phần Tám, chương 4 sau khi Anna đã gieo mình tự vẫn trên đường rầy xe lửa, lời bà nữ bá tước, mẹ Vronsky lên án Anna cũng khiến cho đoạn kết mất phần bi thảm. Bà nói với Sergey, anh Levin về những tội lỗi của ngườøi đàn bà xấu, sa đọa, ả đã làm hại đời người chồng, hại đời con trai của bà, Vronsky đã bỏ cả sự nghiệp vì ả, nàng chết như thế là đáng đời, cái chết thấp hèn tầm thường.

(Yes, hers was the fitting end for such a woman. Even the death she chose was low and vulgar – Page 829)

Bà cụ nói cái chết của ả là cái chết của người đàn bà tồi tàn, vô đạo, bà thù ghét ả vì đã hại đời con trai bà.

(..her very death was the death of a vile woman, of no religious feeling. God forgive me, but I can’t help hating the memory of her, when I look at my son’s  misery! –  Page 829)

Tolstoy đã không đưa lời biện minh cho Anna của Sergy hoặc của  bất cứ nhân vật nào khác nên mặc nhiên nàng bị coi như người đàn bà xấu, hư hỏng, phá hoại đời mình và hai người đàn ông khác và như thế cái chết của nàng mà Tolstoy có mục đích diễn tả như một thảm kịch thương tâm bị mất nhiều ý nghĩa. Vô tình tác giả đã làm  giảm ý nghĩa bi thảm của đoạn kết thúc cuộc đời Anna  khi một nhân vật cho rằng nàng xứng đáng với cái chết của mình.

Anna gặp Vronsky lần đầu tại ga xe lửa khi tai nạn tại đây của một người nhân viên đã gợi cho nàng một điềm gở. Khi khiêu vũ với Vronsky nàng mặc áo mầu đen, nàng nói nếu sinh đẻ sẽ chết.. những điềm xấu đã ám ảnh Anna đưa tới cái chết thảm khốc kết thúc cuộc đời gian truân của nàng.

Một số nhà nghiên cứu phê bình cho rằng Anna Karenina là một cuốn truyện tình nhưng lại đào sới những đề tài khác như kỹ thuật, canh nông, hành chánh.. những đề tài này nhiều khi làm khán giả mất hứng thú khi đang theo dõi câu chuyện tình sôi nổi, thật vậy nhiều khi tác giả đã đi lạc đề.

Phần 1, Chương 22, 23, trang 83 trong buổi khiêu vũ tác giả đã tả nội tâm Kitty quá dài khoảng gần 10 trang khi cô ngơ ngẩn sầu thấy người yêu khiêu vũ với Vronsky.

Phần hai, Chương 12, 13 trang 167 nói về việc canh tác trồng trọt của Levin tại  trang trại, đồng ruộng dài và khó hiểu nếu không nói là thừa.

Phần 3 Chương 27 có nhiều đoạn tranh luận về canh nông, giải phóng nông nô, có người nói nó làm nước Nga lụn bại, tác giả nói về canh nông, chuyện xã hội, cải cách  khá dài, Chương 29 trang 369 nói về cải cách canh tác rất khó hiểu, rườm rà.

Phần 4 Chương 23 trang 466, Anna sinh đẻ con gái rồi bị suy nhược gần chết, Vronsky trở về nhà lấy súng lục bắn vào ngực tự sát, chàng không phải đưa đi bệnh viện chỉ dưỡng sức ở nhà có ba ngày là bình phục cho thấy đoạn này giả tạo, một vết thương nặng có thể bình phục nhanh như thế.

Phần 5, Chương 9, 10, 11. .. nói dông dài về hôi hoạ rất khó hiểu và thừa thãi. Chương 15 trang 521 Levin viết sách về nguyên nhân sự nghèo đói ở Nga, những bàn luận về canh nông dài dòng khó hiểu

Phần 6 Chương 8, 9.. cho tới chương 13  tác giả tả cuộc đi săn quá dài từ trang 616 tới 639 khiến độc giả theo dõi mệt mỏi.

Phần 8, Chương một nói về cuốn sách của Sergey, anh Levin dài dòng, lộn xộn.

Phần 7, Chương 31, trang 818 khi Anna nhẩy vào đầu xe lửa tự vẫn coi như truyện có thể kết thúc được rồi vì nhân vật chính không còn. Tolstoy có thể kể thêm một số chi tiết liên hệ như Vronsky chán đời tình nguyện ra trận, bà cụ thân sinh, nữ bá tước than phiền về Anna và lên án nàng nhưng tác giả còn kéo dài thêm phần 8, 19 chương,  gồm 51 trang từ 819 cho tới trang 870.

Phần 8 kể lể nhiều chuyện vụn vặt của các nhân vật phụ như nói về cuốn sách của Sergey dài dòng lộn xộn, chuyện những người tình nguyện ra biên giới đánh quân Thổ Nhĩ Kỳ. Đoạn nữ bá tước Vronsky kết tội Anna như đã nói làm mất tính bi kịch của tác phẩm, vài chương cuối Tolstoy diễn tả dài dòng về tâm tư Levin, đức tin của chàng có thể đưa lên chương trước cho phần 8 ngắên hơn.

Anna Karenina là một truyện tình sôi nổi cảm động là điều không ai phủ nhận nhưng nếu những đoạn dài dòng không liên hệ được bỏ bớt, diễn tả ngắn gọn sẽ mang lại sự thoải mái hơn cho người thưởng thức.

Mặc dù chỉ là một tác phẩm cổ điển xưa cũ được sáng tác từ  trên 130 năm qua nhưng địa vị của Anna Karenine vẫn sáng ngời, có khoảng gần 10 cuốn sách tiếng Anh nghiên cứu, phê bình  về cuốn truyện này. Nay Anna Karenia vẫn được tái bản, dịch ra tiếng ngoại quốc, đượïc nhiều người tìm đọc và ca ngợi, giá trị vượt thời gian của nó là điều không ai phủ nhận được. Anna Karenine cũng đã được dịch ra hầu hết các thứ tiếng trên thế giới, từ đông sang tây cho ta thấy giá trị vượt không gian của tác phẩm.

Người đọc có cảm tưởng như thấy mình ở trong cuốn tiểu thuyết vĩ đại này, nó đã diễn tả chân thực tâm tình của con người, dù đông hay tây cũng đều như thế. Truyện đã thể hiện tính nhân bản tuyệt vời của tình thương, sự tha thứ, con đường đi tìm hạnh phúc, đức tin… trong một thế giới tràn trề chân thiện mỹ.

(Kết)

Tài liệu tham khảo:

Anna Karenina: Translated by Constance Garnett, SpellBinders 2004.

Anna Karenina: Translated by Joel Carmichael, introduction by Malcolm Cowley, Bantam Books 1981.

Wikipedia: Anna Karenina.

Gary Adelman: Anna Karenina- The bitterness Of Ecstasy, Twayne Publishers – Boston 1990.

Edward Crankshaw: Tolstoy, The Making of a Novelist, The Viking Press -New York, 1974

Dmitry Svyatopolk Mirsky: A history Of Russian Litterature, New York, Alfred A.Knoff, 1969.

Ernest J.Simmons: Introduction To Tolstoy’s Writings, The University of Chicago Press, Chicago & London 1968.

Morris Philipson: The Count who Wished He Were A Peasant-A Life Of Leo. Tolstoy, Panthe on Books 1967.

William W.Rose: Leo. Tolstoy, T Wayne Publishers, Boston, 1986.

Tolstoy: A Collection Of Critical Essays, Prentice-Hall, inc, Englewood Cliff, N.J 1967.

William L.Shirer: Love And Hatred, The Stormy Marriage Of Leo And Sonya Tolstoy, Simmon & Schuster 1994

Ernest J.Simmons: Introduction to Russian Realisme, Indiana university press 1965.

Henry Gifford: The Novel In Russia, Hutchinson & Co. (Publishers) LTD – 1964.

A.B. Goldenweir (Alek sandr-Borisovich): Talk With Tolstoy- Horizon press 1969.

(Translated by SS. Koteliansky and Virginia Woolf).

Fr. Wikipedia.org: Anna Karénine.

Google.Fr: Léon Tolstoi, Écrivain et penseur Russe (littérature classic) Google France.

Google. Fr: Léon Tolstoi, par Semione Filippovitch Egorov, docteur en sciences de l’éducation, le texte est tiré de Perspectives, Revue trimestrielle d’éducation comparée.

© Trọng Đạt

Phần trước:

Anna Karénine: Tiểu thuyết lãng mạn nổi tiếng của Léon Tolstoi [1]

Pages: 1 2 3