Đi qua thời vàng, đỏ

V.  …đã trần truồng rồi vậy mà còn chưa rõ ràng …

Đảng ta rất trong sạch; là người “khởi xướng” và “lãnh đạo đổi mới”(!). Hơn 20 năm rồi nhưng bây giờ “đảng ta” cũng vẫn phải ráo riết để “trong sạch vững mạnh”(!), nhưng khổ nỗi, những nơi “vững mạnh, trong sạch” ấy lại hay …là những “địa chỉ đỏ” bị các “chiến sỹ” ta trên mặt trận báo chí “tóm” là …tham nhũng. Cũng nhờ có “nhũng”, mà cái “nhũng” nó nhiều dây mơ rễ má, mọc lên thấu tận thiên đình nên…”tham” rất an toàn, có “bảo kê”. Lại  cũng vì là “vốn quý của cách mạng”, ai cũng có “nhân thân tốt”, có thành tích nhiều huân, huy chương nên  “vốn cách mạng” luôn được “bảo toàn”. Đảng ta sạch, các lãnh tụ của đảng ta sạch, vì sạch bong nên ai cũng “rõ ràng” như “Vua truồng cởi”. Ai cũng thấy, cũng biết nhưng chỉ có một mình Vua…cứ tưởng!. Có không ít ông Vua làm “tủ lạnh” bị đóng băng, đảng, nhà nước ta phải tốn công, tốn người, tốn của của nhân dân để “nghiên cứu” làm cho rõ ràng, sạch sẽ nhưng cũng …đầy vết lem. Có người có “nhân thân” dính vàng, dính trấu tổ chức nhà ta “nghiên cứu” để dành phòng khi…”trao đổi”; có người dành để làm ô che, làm lá bùa dán trên ngọn cờ bay theo chiều ngược gió…. . Còn tôi, một anh chàng cán bộ trần truồng nhưng với đảng ta, có lẽ, nghĩ ai cũng như mình nên …cứ xăm soi, cố tìm cho ra cái quần, cái áo nào đó tôi đã mặc. Tìm không thấy cứ dán cho con tem ” không rõ ràng” là chắc ăn! Vì dính vào bộ máy vận hành dưới sự lãnh đạo của đảng có ánh đèn pha chiếu dọi; có lẽ do chưa có điện hạt nhân mà điện độc quyền hay bị cúp, nhờ cái “tích điện” của anh bạn Tàu nên đèn pha ấy chiếu vào cái trần truồng của tôi lúc nào cũng ám ảnh cái …đen đen !  Cuộc đời “cách mạng” của tôi đã “thật là sang” vậy mà khi tôi nghỉ hưu cũng có những “đồng chí” mừng tôi đã “hạ cánh an toàn”! Cứ “suy bụng ta ra bụng người”! Tôi có bao giờ được “bay” đâu mà “hạ cánh”!?

1.Tôi thuộc “thành phần giai cấp” lao động, “tay làm hàm nhai”! Từ nhỏ đến khi lớn lên tôi chỉ đi học rồi đi làm anh giáo làng trong thời chiến; tham gia sinh hoạt ở một vài đoàn thể như Oanh vũ gia đình Phật tử; Thanh niên Hồng thập tự; sau đó cùng bạn bè thành lập Toán Du ca Hồn Quê, sau đổi tên thành Đồng Lúa Reo (1970); tham gia Ban chấp hành Tổng đoàn học sinh Đà Lạt; Liên toàn trưởng Du ca Đà Lạt (1971); tham gia sinh hoạt Đoàn sinh viên Phật tử Đà Lạt; giao lưu sinh hoạt với các đoàn thiếu của Hướng đạo; rồi khi đi dạy học cùng các bạn giáo chức thành lập Tổng đoàn học sinh Phật tử Tuệ Trung Tuyên Đức(4)….Từ nhỏ cho đến nay  gia đình tôi chỉ ở một nơi; không chạy từ Bắc vô Nam; không chạy từ Nam ra Bắc, vào Quảng, vô Trung, hoặc lên tỉnh xuống Huyện hoặc chạy lên Tây nguyên xin anh bạn Tàu cho …khai thác Bau-xít…Nếu mà được như vậy, có “ ơn  đảng”  may ra tôi có thể kiếm được cái nhà, mãnh đất để cho “cuộc đời cách mạng” (!) của tôi sang ….một chút. Những bạn bè cùng xóm của tôi vẫn còn đó. Có những đứa đi lính đã về, có đứa không bao giờ về nữa; bà con xóm giềng còn nguyên dù rừng xưa nay đã thành đất vườn, thành những khu chung cư, thành khu du lịch nổi tiếng mời gọi đầu tư nước ngoài, nước trong. Các trường tôi học từ tiểu học đến trung học, cả thầy cô, nguời còn, kẻ mất, dù đã già, trí không có những ngọn đèn pha chiếu dọi nhưng cũng còn nhớ, chưa quên quá khứ; những bạn bè “đồng chí” cùng hoạt đông, công tác còn đó, cuộc đời có người trắng kẻ lem, người ngay kẻ nịnh, có kẻ lưng còng, miệng không còn khẩu khí yêu nước chống xâm lược như xưa … Đã là lịch sử, có muốn bôi, muốn xóa, muốn văn vẹo kiểu này, cách nọ nhưng “lịch sử” cũng vẫn là “lịch sử” nhưng  vì sao hơn 30 năm, thời gian dài hơn cả “hai cuộc kháng chiến thần thánh” cọng lại chẵng lẽ cũng chưa đủ thời gian để  thẩm tra xong lý lịch của tôi?

Sau 1975 đến nay tôi chẵng đủ tiêu chuẩn để làm ông cán bộ đảng, quan chức nhà nước, chỉ làm anh chàng cán bộ đoàn thể nhưng được Luật hóa cho mang danh là cán bộ công chức, ăn lương của công nhân nhưng được gọi là của nhà nước, là “ngân sách đảng”. Vì cái lý lịch luôn được tổ chức “ấn” cho là “không rõ ràng” nên tôi đã làm Đơn Kiến nghị các cấp có thẩm quyền, cả địa phương, TW làm cho “rõ” cái “không rõ ràng” của tôi là gì nhưng đã qua cái con đường trần cách mạng(!) cho đến khi nghỉ hưu chẵng ai thèm trả lời cho tôi một câu. Từ cái cơ quan tổ chức của tổ chức không do dân bầu nhưng có thẩm quyền quyết định cuộc đời cán bộ của tôi-dù tôi không phải là đảng viên -đến tổ chức Trung ương nhân danh “đại diện, bảo vệ người lao động”, cả chủ tịch của tổ chức đó mà tôi làm anh cán bộ cũng…chẵng thèm có một tiếng nói, chẵng có một câu trả lời. Cán bộ của mình mình cũng chẵng “đại diện, bảo vệ” thì “giai cấp công nhân, người lao động” là …cái thá gì mà công đoàn bảo vệ! Từ vấn đề riêng, trong đơn Kiến nghị tôi cũng đã nói rõ – cuộc đời của tôi rất rõ ràng, chỉ có “tổ chức” mới không rõ ràng thôi! Thực tế “quản lý cán bộ” và các “công… án” đầy dẫy trong xã hội “dưới sự lãnh đạo, quãn lý của đảng” đã tự nói lên điều ấy…

Những kẻ thích moi móc, ngoài không ít cán bộ cách mạng “tham gia kháng chiến” ở “hậu phương miền Bắc xã hội chủ nghĩa” …tăng cường là những kẻ mà như GS Nguyễn Lang viết cho  ông Chủ tịch nước – “chắc hẳn không phải là con cháu của cách mạng”, (!). Hết nói chuyện lý lịch về người anh ( dù đã không ở trên thế gian này từ trước ngày tôi tham gia vì “sự nghiệp giải phóng miền nam”, “đánh cho Mỹ cút, đánh cho Ngụy nhào”); rồi chuyện ông anh rễ của tôi, gia đình cũng là gia đình” có công với CM”, Bà nội sau này được tặng danh hiệu là “Mẹ việt Nam anh hùng”. Chế độ trước cho rằng anh là “Việt cọng”; chế độ này cho rằng anh là “Việt gian”…làm cho con cái trước đã khổ, sau này lại càng khổ hơn. Đi học cũng bị phân biệt lý lịch, thậm chí không được xét vào Đội thiếu niên, không cho thi Đại học. Rồi, vì cái quá trình “tham gia cách mạng”, hoạt động phong trào văn nghệ góp phần tạo nên “tiếng hát những người đi tới” nên có nhiều kẻ sợ tôi giành chức, giành quyền, họ không biết tôi đã là “ thằng phản động” từ sau năm 1975 vì hay bất đồng, phê phán trực diện lãnh đạo, thủ trưởng cơ quan và muốn cho đi cơ quan khác cho khuất mắt…

2.Khi về công tác tại công đoàn tỉnh, tiếp tục làm anh cán bộ. Ở cơ quan mới, ngoài những cán bộ tập kết trở về, những cán bộ khác thì mới tuyển sau thãng 4/ 1975, tôi là người được “biết tiếng” từ trước đó nên cũng có nhiều người “thiện cảm”, cũng có người “lo lắng” và cũng được …cơ quan ”quan tâm” cho đi “đào tạo”!  !…

Trong khoảng 10 năm, hàng loạt cán bộ công đoàn tại cơ quan, cơ sở, chọn các ban nghành đi thi học Đại học công đoàn liên xô…chỉ có 3 người thi đậu. Tôi là người thứ hai.Qua một năm dự bị đại học, chủ yếu học tiếng Nga, rồi  kỳ thi cuối cùng cũng đã qua. Mọi thủ tục để đi Nga Tổng công đoàn đã làm xong và chờ ngày đi thì tôi nhận được một quyết định của tổ chức tỉnh ủy bắt tôi trở về lại địa phương vì …tôi “không phải là đối tượng đào tạo lâu dài”(!); khi tôi đi học “công đoàn không báo cáo với tổ chức”; vì “lý lịch…không rõ ràng”..! Tôi vừa buồn vừa mừng!. Buồn vì không được đi, lại mang tiếng về lý lịch, thành phần, vừa thấy lộ trắng ra quan điểm của tổ chức đối với cá nhân mình. Trước đây tôi nghĩ rằng người ta có thành kiến cá nhân đối với tôi, nay rõ ràng là “vấn đề tổ chức”, về quan điểm cán bộ, sử dụng, đào tạo cán bộ. Mừng là tôi được ở lại nhà để phụ giúp cuộc sống gia đình, chăm lo cho Mẹ và các con còn nhỏ, thằng con trai mới 2 tuổi.  Tôi có đi thì cũng chẵng lợi lộc gì mà chỉ khổ thêm cho gia đình, con cái…

2..Tôi trở về lại cơ quan. Về lại địa phương thì biết tin Hội văn nghệ Lâm đồng đang vận động thành lập. Anh Bảo Cự, nhà văn từ trong phong trào sinh viên học sinh đô thị tôi đã nghe tiếng từ trước 1975 và biết sau tháng tư năm 1975 vì trước đó cùng làm công tác đoàn thanh niên.  Thời gian ấy anh đang công tác tại Uỷ ban Mặt trận tổ quốc Huyện được tỉnh ủy điều về làm Thường trực Ban Vận động. Nhà Thơ Bùi Minh Quốc ở Hội Văn nghệ Đà Nẵng được tỉnh ủy xin về làm Phó ban vận động và ông Chủ tịch Mặt trận tỉnh làm Trưởng ban.Tôi tham gia cuộc vận động và làm hội viên sáng lập. Thời ấy là thời ký mới bắt đầu “đổi mới”; “nhận thức lại chủ nghĩa xã hộI” cùng với không khí  glasnost, perestroika ở Liên xô…

Những sự việc Hội Văn nghệ Lâm đồng sau thời gian đại hội thành lập đã nổi tiếng cả nước. Với riêng tôi vì đã  ký Kiến nghị tập thể (2)qua sự việc khai trừ Đảng đối với 2 anh-Nhà thơ Bùi Minh Quốc và Nhà văn Bảo Cự, rồi sau này có thêm những chuyện có quan hệ với các  anh Hà sỹ Phu, Mai Thái Lĩnh cùng với những anh em thân tộc ruột thịt bên phía vợ tôi, nguyên là quan chức của chính quyền thành phố, là tỉnh ủy viên… ;gia đình là cơ sở cách mạng; cả mấy anh em, người thì tập kết, người thì đã từng thoát ly ra khu tham gia kháng chiến vậy mà…bỏ hết, trả thẻ đảng, xin ra khỏi Đảng!…Vì Ký kiến nghị, viết báo và bị không cho đi học …nên tôi bị kết cho là thành phần bất mãn, dân chủ, đa nguyên và tôi hơn 10 năm bị cấp ủy cơ quan hàng năm bắt làm Bản kiểm điểm, có lẽ do chỉ đạo từ cấp trên. Trong các Bản kiểm điểm tôi cho  chuyện Ký kiến nghị tập thể là không có gì sai, là chuyện  bình thường trong một xã hội dân chủ. Những việc làm ấy trước đây trong đấu tranh vì dân chủ, dân sinh, vì hòa bình, độc lập  “đảng ta” cũng đã từng chỉ đạo (!)nên tôi nghĩ là …chuyện bình thường. Còn các anh ấy là những anh em bạn bè tôi đã mấy chục năm qua, có người từ trước 1975, sống rất gần gủi với nhau, cũng  từng tham gia kháng chiến, đã từng vì”sự nghiệp giải phóng miền Nam”, đã mang thương tích, hiến tất cả tuổi trẻ vì đất nước, dân tộc… Anh em, bạn bè vẫn luôn là anh em. Mỗi người có cuộc sống riêng.  Chẵng lẽ vì các anh ấy bị nhà nước cho là  “bất đồng chính kiến”, là thế này, thế nọ thì tôi phải từ bỏ, chối từ, không còn là bạn bè, anh em ??…Đạo lý con nguời sống trong xã hội ở đâu? Nếu hoặc giả, những trường hợp ấy là Cha, là Mẹ, là anh, chị của mình thì mình cũng phải từ bỏ?   Hay tàn tích của quan điểm, đường lối “đấu tố” từ trong gia đình của ngày xưa giờ vẫn còn?  Cuộc sống con người trong chế độ mới này không cần có quan hệ gia đình, bè bạn, chỉ có mỗi một quan hệ “đồng chí” ?!   Lần cuối cùng trong bản Kiểm điểm tôi viết rõ, dù có bắt tôi làm Kiểm điểm hoài thì tôi cũng viết như vậy thôi. Đây là lần cuối cùng, lần sau thì tôi sẽ không viết nữa. Từ đó về sau tôi mới thôi…  !

3. Có lẽ, với tôi, làm bất cứ việc gì, quan hệ với bất cứ ai đều là …có tội, là “có vấn đề”?!  Những thủ đọan bỉ ổi, đặt điều ( hơn 20 năm trước) như tung tin là có một cô gái  làm  ở lãnh sự quán Mỹ đến tìm tôi(?!) (tìm tôi để làm gì? Phải chăng để gán cho tôi cái tội  có quan hệ với Mỹ(!)? Tôi chẵng biết và cũng chẵng quen ai làm ở lãnh sự Mỹ (mà thời gian ấy VN chưa có quan hệ ngoại giao với Mỹ ?!). Đến tìm tôi, biết nhưng sao không chỉ cơ quan tôi đang làm việc chỉ cách đó khoảng hơn km, rồi chụp hình, chụp bóng mà làm chứng cứ?!…Tôi cũng chẵng có ai là thân nhân ở nước ngoài, nếu có thì tôi cũng …đỡ khổ(!) vậy mà cũng tung tin ra rồi đưa vào bàn hội nghị của “tổ chức tiền phong” mà tôi lại chẵng phải là thành viên của tổ chức đó để …kiểm điểm”, quy kết, làm cái gì đó tôi chẵng biết. Chuyện ấy không chỉ một lần!  ….

Rồi lại cái chuyện Đảng Dân chủ! Đảng Dân chủ của ông TT Nguyễn Văn Thiệu đã “chạy” theo ông ta từ năm 1975 rồi, còn tôi là giáo chức của chế độ cũ, tuổi thanh niên lại “tham gia hoạt động cách mạng”(!). Lúc đó, Hiệu trưởng nhà trường thông báo: theo quy định, tất cả giáo chức phải vào đảng Dân chủ. Cũng vì “nhiệm vụ cách mạng”(!) tôi đã ghi tên vào Đơn, đưa cho Hiệu trưởng rồi sau đó Hiệu trưởng làm gì tôi nào có biết. Thẻ tôi cũng chẵng có; sinh hoạt cũng không. Một thời gian  ngắn sau khi tôi đưa Đơn cho ông Hiệu trưởng thì đến cái ngày 30/4… Vậy mà tổ chức của ta, có lẽ sợ âm mưu của “Mỹ- Ngụy”; sợ cái đảng dân chủ ấy có “âm mưu” như …”đảng ta” hay sao đó nên phải “cảnh giác” với  “âm mưu”… .Tôi chẵng biết đảng dân chủ ấy như thế nào, chẵng lẽ đảng ấy bây giờ chắc phải là một lực lượng “đối trọng” và đang tranh giành quyền lực lãnh đạo với đảng ta hay là vì cái tên “dân chủ”? Cũng có thể! Đảng Dân chủ”, “Xã hội” do đảng ta lập ra đảng ta còn sợ, cho “hoàn thành nhiệm vụ lịch sử” sớm, huống gì (!); xã hội ta lại “dân chủ triệu lần hơn” lại có công cụ “chuyên chính vô sản” dưới sự lãnh đạo của đảng ta nữa  thì sao lại sợ cả cái tên!  Sự việc này tôi đã “báo cáo ” với “tổ chức” từ lúc ấy, những người lãnh đạo tôi sau này đã có xác nhận. Hay văn bản “giấy” và văn bản “miệng”…khác nhau (?) cho nên đối với “tổ chức” tôi …vẫn “không rõ ràng”!  “Không rõ ràng”, tôi nghĩ,  là bản chất của tổ chức “không rõ ràng”; của những kẻ đã quen “rèn luyện” trong bối cảnh, môi trường xã hội “không rõ ràng”, luôn biến màu như con Tắc kè để thích nghi với môi trường “sống, chiến đấu…”, chung quanh ai cũng là địch, ai cũng có thể là kẻ thù và khi nắm chính quyền không công chính mới luôn luôn sợ người khác như mình!  Rồi hơn 36 năm sau, tổ chức lại đi điều tra, “xác minh” tìm thấy cái thẻ đảng dân chủ của tôi và những gì đó còn trong hồ sơ cũ của chế độ Sài gòn ngày xưa. Sự việc ấy làm như là một phát hiện ghê gớm! Tổ chức lại quy kết tôi hơn nữa – tại sao lại có thẻ Đảng, có bí số? Với “đảng ta”, suốt đời dù tôi chẵng có đảng phái nào nhưng cứ buộc tôi phải là đảng viên đảng Dân chủ của ông Thiệu thì mới chịu hay sao đó, và có phải như vậy thì mới có “đối tượng” để đấu tranh chống lại “âm mưu diễn biến hòa bình”?..”Âm mưu” đó nếu có, theo tôi, chính là do cái mãnh đất xã hội đảng ta đang lãnh đạo tạo ra chứ có phải ở đâu khác. Đảng ta càng chống thì nay lại càng “tự diễn biến”(!), hay lại do cái Đảng Dân chủ ấy…làm cho “tự diễn biến”?! “Âm mưu” của cái Đảng Dân chủ” ấy thiệt là ghê, chỉ là cái bóng Ma thôi vậy mà lại làm đảng ta lúc nào cũng cảm thấy “tại vị” không yên, làm cái thằng tôi cả đời đã “vô sản”, trần truồng, đến nay  già teo cả  rồi mà cũng không chịu cho mặc quần áo….!

Rồi, lại thêm một chuyện rất ư “là nghiêm trọng”, đó là lời lãnh đạo cơ quan thông báo miệng với tôi, nghiêm trọng lắm, nghiêm trọng hơn tất cả các vấn đề lâu nay đối với tôi, đó là tôi đã dám gọi “công an là bọn chó săn”! Tôi chẵng biết tôi nói ở đâu? Lúc nào? Và vì sao nếu nói như thế thì lại” rất nghiêm trọng” ?! “ Chó săn” thì xã hội nào mà không có.  Những kẻ luôn đi rình mò,  “đánh hơi”, sống trước mặt mình thì rất là thân thiện, “tâng bốc”, sủa lãng; sau lưng thì đi báo cáo những gì đó mình không biết. Những kẻ sống 2 mặt, bất chấp đạo lý, tâng công lấy điểm, sống không trung thực, luôn tìm cách hại người ngay …thì ai mà không ghét. Nói về mặt xã hội, mỗi người có một công việc, nhiệm vụ đều cần thiết cho xã hội, bảo vệ mỗi công dân sống an ninh, bình đẳng, tự do trong cuộc sống xã hội có luật pháp. Tất cả các nhiệm vụ, công việc cũng đều  “vì nước, vì dân”!   Chỉ vì một câu nói,  không biết tôi có nói hay không, hoặc có nói thì trong trường hợp nào, chỉ lấy một câu nói “chụp” cho tôi thành chuyện hệ trọng như chuyện bán nước, phản bội tổ quốc !! …Người có quyền, nắm quyền lực trong tay muốn “nghiêm trọng” thì thành “nghiêm trọng”, muốn “không” thì “không” ! Quyền lực có trong tay dân đâu mà đòi công bằng, luật pháp! Tôi chỉ buồn một nổi là công dân sống trong một xã hội được mệnh danh là dân chủ xhcn pháp quyền mà quyền công dân tối thiếu của mình, chuyện lý lịch thôi mà cả một đời người đi làm việc vậy mà “tổ chức” có thẩm quyền vẫn không thẩm tra, xác minh xong!!! Bây giờ đảng, nhà nước vận động Việt kiều về xây dựng đất nước thì có thật lòng không? Trí thức trong nước đảng, nhà nước còn chưa tin, “săn” cho đến nơi đến chốn” huống gì! “Kiều bào” có lý lịch 3 đời tốt như “ý đảng” muốn hay không mà chế độ mở vòng tay…!

Hay do từ cái bút danh của tôi mà tổ chức không nêu ra nhưng luôn đặt thành nghi vấn!??Trong thời trước 1975 tôi viết nhạc lấy tên là  Nguyễn Việt Quang. Cái tên này, từ thời đầu tôi “tham gia” các anh lãnh đạo tôi có hỏi -vì sao lại lấy tên ấy? Tôi đã nói rõ rồi. Đó  là tên -bí danh -của anh tôi khi tham gia đảng Đại Việt mà tôi nghe lõm được khi đảng ấy làm Lễ truy điệu cho anh tôi. Cái tên ấy tôi thích vì là: “Việt Quang”- Ánh sáng Việt. Việt là Việt Nam; Quang là  chữ lót họ của tôi. Vậy thôi! Miền Nam thời đó với tình cảm yêu nước nên nhiều thanh niên thích lót chữ “Việt”. Tự hào mình là người Việt Nam! Chẵng có gì là bí mật mà phải dấu!

4.Trong xã hội dân chủ, lý lịch người công dân  quản lý bởi một nhà nước pháp quyền. Những chế độ có ông chủ quyền lực xã hội khác nhau  sự “đối đãi” với  lý lịch  của con người cũng có những khác nhau. Tôi không dám so sánh nhưng trong chế độ Miền Nam trước đây, lý lịch của công dân trong xã hội người ta gọi là lý lịch tư pháp và do Tòa Án quản lý. Khi công dân có yêu cầu ( như đi học, làm việc….) tòa án sẽ cấp cho họ một bản gọi là  phiếu trích lục “ lý lịch số 3”. Lý lịch ấy ghi rõ tất cả những gì cuộc đời con người ấy có quan hệ đến tư pháp trong cuộc sống công dân đến ngày người ấy xin cấp….

Trong chế độ xã hội mới sự quản lý lại không như vậy. Trong đất nước này chắc không ít người là nạn nhân của “chủ nghĩa lý lịch”, cái chủ nghĩa nó đã hại đời không biết bao nhiêu con người, nói không quá đáng, nó như là một thứ vũ khí giết người không gươm súng, giết một cách vô hình, nó như là một công cụ  để quản lý, phân biệt, khống chế con người trong tham gia các hoạt động bình đẳng  xã hội trên tư cách công dân. Nếu xã hội thật sự “của dân, do dân, vì dân”, người cai trị còn chút nhân bản thì “ Trí, phú, địa hào” không bị “đào tận gốc, trốc tận rễ ”, không bị đấu tố cuồng điên, xã hội có một chút trật tự, có kỷ cương, luật pháp… thì mọi “công dân” còn có thể có quyền bình đẳng, có cơ hội cống hiến tài năng, trí tuệ của mình cho xã hội, đất nước; con người sống được luật pháp bảo vệ. Trái lại, nhìn bằng quan điểm giai cấp, đấu tranh giai cấp, “trật tự” đẳng cấp xã hội chỉ dành quyền cho những “con cáo và chúa sơn lâm”, quyền công dân của con người trong xã hội có chỉ là hình thức với nhiều sự phân biệt nó sẽ làm cho một xã hội mang danh “tiên tiến” nhất trở thành như một xã hội bầy đàn của “chúa rừng xanh”…!

Pages: 1 2 3 4 5 6