Cuộc cờ chính trị cho kẻ trưởng thành

Xin hãy nhìn từ  địa phương ra cả thế giới.  Như ở trong cộng đồng người Việt ở San Jose, California này, về chuyện chính trị Việt Nam, tôi thấy một số không nhỏ những người đã lớn tuổi nhưng vẫn mang tánh khí, tư duy của những chàng trẻ con.  Đó là những người mà nói như “Mệ” Nguyễn Khoa Thái Anh, đang mang “một căn bệnh trầm kha của thế kỷ.” Họ cứ cho mình, và chỉ có mình, là tuyệt đối đúng, miệng thì oang oang hoan hô đả đảo, tố cáo, mỉa mai, ca tụng về những chuyện chính trị đầy ảo tưởng, như là “không bao giờ thoả hiệp với cộng sản,” “không về nước nếu còn cộng sản,” “giải thể chế độ”  – mà không thấy được những chuyện họ làm chỉ là những trò múa rối vô nghĩa.

Họ là những tên tù nhân trong hang đá Platon, ngồi trong bóng tối, chỉ nhìn về một hướng, hoang tưởng tranh biện về những hình bóng di động trên bức tường trước mặt.  Cho đến khi có một người đã nhìn thấy nhiều hơn để nhắc nhở họ rằng, các ông cần phải tỉnh thức và bước ra ngoài cái hang đá đầy bóng tối và sai lầm này.  Nhưng họ vẫn ngoan cố, vẫn cứ khăng khăng ngồi nhìn bóng tối để tự mãn về chính mình.

Họ là ai?  Không lắm, nhưng cũng đủ hiện diện nhiều nơi.  Như ở San Jose này thì đó là những anh chàng hung hăng thích đi biểu tình “chống cộng,” nhìn ai khác với ý kiến của mình, dù là ngày hôm trước họ ở trong cùng một tổ chức, là kêu to lên “cộng sản!”  Thỉnh thoảng tôi còn thấy có kẻ lại còn nhảy tới người khác để  “thượng cẳng chân, hạ cẳng tay,” thân hình nhảy loi choi như con khỉ.  Họ là những chàng nhìn đâu cũng thấy cộng sản – cứ như là mình đang còn đang đánh trận gần 40 năm trước ở trên miền cao nguyên trung Việt.  Hễ có người khác bình tĩnh hơn, ôn hòa, tôn trọng lẽ phải, công bằng để đưa ra những phân tích tinh hình Việt Nam hiện nay một cách khách quan thì những người này – mà một số cũng có học vị – lại lên tiếng, viết lách thóa mạ đủ điều.

Họ cũng là những cư dân mạng internet đến từ các cộng đồng người Việt khắp thế giới.  Họ cứ tố cáo cho người khác chính kiến là “tay sai,” “bưng bô,” “liếm giày cộng sản” là xong chuyện.  Trách nhiệm chính trị nay đã trở thành thói quen mạ lỵ.  Những kẻ này không biết họ đang khổ đau – một thứ bệnh tâm thần, bị ám ảnh bởi quá khứ.  Trong khi chế độ độc tài trong nước bỏ tù những người bất đồng chính kiến thì những đứa trẻ con ở hải ngoại chỉ biết lăng mạ người không chia sẻ tư duy.

Còn nhiều loại trẻ con lắm.  Họ ở trên internet, trong các buổi tiệc, ngoài quán cafe, trên các đài radio, trang báo địa phương ở hải ngoại.  Một số thì ưa đăng ý kiến lung tung trên các trang mạng chính trị, hình như họ không có việc gì làm ngoài việc “thùng rác nào cũng thò mũi vào mà ngửi rồi la.”  Cái tệ hại của đám người này được thể hiện qua phong cách và ngôn ngữ thiếu trưởng thành và không có khả năng lý luận, phán xét.  Cái gì chửi rủa cộng sản là hay, là đúng.  Họ không nhận thức được rằng tinh thần “chống cộng” không thể được xếp ngang hàng với một thái độ nguyền rủa hạ cấp.  Ngôn ngữ phán xét đạo đức nhằm thay thế phương án chính trị khả thi chỉ là lối đi vào ngõ cụt của những kẻ non dạ và bất trí.

Họ đang bị đào thải, dù hơi chậm, và họ biết điều này.  Họ như là những chùm nấm độc mọc lên từ những đám cỏ mục của những cộng đồng di dân.  Quá lắm thì chúng chỉ làm phiền những người có ý thức; nhưng hơn thế, chúng đã làm ô nhiễm cái văn hóa chính dòng của cư dân, của tất cả.  Chúng ác độc từ ngôn ngữ đồng lúc lợi dụng sự ngây thơ của một số không nhỏ vốn nghe chúng nói nhiều thành ra bán tín, bán nghi.  Những người này chỉ tồn tại trong góc tối ẩm ướt, không có ánh nắng mặt trời.  Và trong cộng đồng ở San Jose này, một ví dụ điển hình, cũng vẫn còn có rất nhiều khoảng không gian đầy ẩm mốc và u tối để cho loại nấm độc này dung thân cho những hành vi hạ cấp và thô thiển này.

Điều may mắn là con số của những kẻ con nít này có vẻ như ngày càng ít đi.  Nhưng ít hay nhiều, không lẽ cộng đồng người Việt hải ngoại cứ nuôi dưỡng bọn con nít này hoài sao? Hãy làm sao cho bầy trẻ nít này trưởng thành và khôn ngoan lên đi chứ!

Không lẽ họ cứ đứng bên lề của thời cuộc, không chịu đi sát với tình hình để nhìn thấy Việt Nam đang chuyển hóa như thế nào, cái logic nội tại của cơ chế và con người, của mâu thuẫn giữa giáo điều và thời đại, của quá khứ đối với thế hệ mới đang lên – để hòng tìm ra một hướng đi khả thi?  Không lẽ họ lại cứ dùng ngôn ngữ và tư duy của 40 năm trước, như một thói quen khẩu hiệu, cho một hoàn cảnh hoàn toàn khác như hiện nay, để muốn nhận chìm tương lai chính trị Việt Nam vào một tầm mức hạ đẳng hơn?

Dĩ nhiên đa số ai cũng biết rằng, về nhiều phương diện, nhất là chính trị và thể chế, Việt Nam cần phải cải tổ sâu rộng và toàn diện.  Đảng Cộng sản cho đến nay đã đóng được một vai trò lịch sử lớn lao và thành công ngoạn mục cho nhu cầu lịch sử độc lập ở thế kỷ trước, và ở một chừng mực khá cao, phát triển kinh tế và ổn định chính trị, ngoại giao trong hai thập niên qua.  Nhưng hiện giờ thì ai cũng phải thấy những gì đang xẩy ra.  Đó là sự xuống cấp và băng hoại quá rõ ràng của các tầng lớp cán bộ về đạo đức cách mạng, chính trị và kinh tế, kèm theo những chính sách sai lầm nghiêm trọng.  Một mặt thì hèn yếu đối với Tàu bên ngoài; mặt kia thì thô bạo và sống sượng đối với trí thức bất đồng chính kiến ở bên trong.  Người xưa có nói rằng khi mà luống hoa lan vốn đã từng xinh đẹp và thơm ngát nay đang bị tàn lụi thì thân xác và mùi hôi của nó lại càng tệ hại.  Đó là quy luật lịch sử.

Nhìn sâu rộng hơn vào chuyện đất nước, bằng công tâm, chân thành, để mà thấy rằng vấn đề cơ bản là làm thế nào để giải quyết ván bài nan giải này.  Đây là một cuộc cờ lịch sử lớn – mà chỉ có những kẻ trí lớn lao và can đảm, có viễn kiến và thông hiểu được sự việc mới nhận chân ra giải pháp và dám bắt tay dấn thân.  Ngay cả những nhân vật quyền lực nhưng có ý chí cải cách ở trong đảng Cộng sản hiện nay cũng đang thú nhận bất lực trước vấn đề. Đây không phải là ván cờ tôm cua ngoài vỉa hè cho những kẻ vô học, tiểu nhân tham dự được.  Nó là một ván cờ lịch sử mà chỉ có những ai đã trưởng thành về ý thức chính trị mới có tư cách tham dự.  Đối với mấy đứa con nít ồn ào, mang thói quen lăng mạ hạ cấp, hãy để cho chúng tự thỏa mãn với con chữ của kẻ khùng, kẻ say và trẻ con.  Đừng để ý đến – hay cho chúng đến gần.

Việt Nam đang chuyển động.  Ai cũng thấy đang có nhiều anh chị em trí thức chuyên gia trong nước dấn thân tranh đấu công khai trên nhiều lãnh vực – không chỉ duy về chính trị.  Họ ý thức đủ và rõ về tình hình, làm việc với thái độ tích cực và cao thượng, mang tinh thần vô uý, can đảm, dám thử thách.  Một số nhỏ đang bị tù đày, quản chế, trừng phạt trên nhiều phương diện.  Họ là những anh hùng. Vâng!  Nhưng không chỉ có họ mà thôi.

Hãy biết rằng còn có rất nhiều, hàng ngàn, hàng vạn, các trí thức khác, chuyên gia, doanh nhân, nhà báo, nhà tu, trong và ngoài hệ thống chính quyền và đảng Cộng sản, ý thức được vấn đề, mang ý chí dấn thân vào cuộc cờ lớn này, đang làm việc từ từng chuyện nhỏ, trong những công tác thực tiễn và khiêm tốn, để đẩy mạnh sự chuyển hướng và chuyển hóa vận mệnh quốc gia.  Chính họ là những “anh hùng,” những “anh thư” âm thầm, can đảm hơn, sáng giá và mang nhiều thực chất hơn là những người lừng danh khác.  Tương lai Việt Nam đang nằm trong ý chí và ý thức của lớp người âm thầm này.

Và song song với những người trong nước, trong và ngoài đảng Cộng sản, đang có rất nhiều trí thức, chuyên gia, doanh nhân Việt kiều đã và đang về nước dấn thân đầu tư, đóng góp trên nhiều phương diện.  Có nhiều người đã thất bại.  Nhưng cũng có rất nhiều người thành công.  Chúng ta không thể phủ nhận những công trình, dự án thành công rất lớn, từ bất động sản, đến giáo dục, kỹ thuật, nông nghiệp, môi trường…là của Việt kiều.  Một số trường hợp thất bại vì lý do cá nhân lại được đem lên làm thí dụ điển hình cho những luận điệu chính trị thuần phủ định.  Vâng, cái gì ở Việt Nam cũng khó khăn, phức tạp cả.  Ngay cả đi băng qua đường phố đã gian nan rồi, huống gì là chuyện lớn hơn.  Và với chế độ hành chánh công quyền nhiều khuyết điểm và tệ hại ở đó cũng không giúp ích gì nhiều.  Làm ăn ở Mỹ như thời buổi bây giờ, rất đông, ví dụ trong giới đầu tư xây cất bất động sản chẳng hạn, đã trở thành tay trắng, huống chi ở Việt Nam, một nền kinh tế thứ ba, mới thoát thai từ lạc hậu và chiến tranh thì mức độ rủi ro rất cao.  Nên nhớ rằng cái bánh bèo dù mỏng bao nhiêu thì vẫn có hai mặt.  Hãy nhìn từ hai phía.  Đó là trưởng thành tư duy.

Những Việt kiều về nước để tiếp cận đóng góp, làm ăn không la to khẩu hiệu chính trị.  Hầu hết họ cũng không có chủ ý chính trị. Họ chỉ làm việc theo trình độ, khả năng và nhu cầu.  Họ mang tinh thần “thực dụng mới,” bắt tay làm tốt từng chuyện nhỏ. Từng bước hoàn thiện chính mình và công việc của mình, họ như là những hạt mưa sẽ góp sức làm đầy dòng sông lịch sử Việt Nam.  Những Việt kiều đang làm việc ở Việt Nam, mà tôi có dịp tiếp xúc, là những người có nhân cách, lý tưởng, có ngôn ngữ và thái độ tương xứng với hành động của mình.  Họ mang lý tưởng quốc gia dân tộc lớn lao, sâu sắc trong tinh thần kiên nhẫn, từ tốn.  Họ nhìn thấy được từ đâu mà vận nước của ta đến đây – và làm sao để nó thoát ra khỏi cái khối chỉ rối bời này.

Vâng, những Việt kiều về nước đầu tư, đóng góp là những con người cao cả. Họ là những nhân tố trưởng thành trong bàn cờ lớn của thế kỷ.  Họ đích thực là một năng lực lịch sử mới cho Việt Nam. Ta hãy cùng chúc họ thành công.

© Nguyễn Hữu Liêm

Bài liên quan:

Kẻ không trưởng thành