Công luận trên thế giới ảo
Hết sức đắn đo:
Chúng tôi hết sức ngần ngại khi đề cập đến đề tài này. Hàng ngày bỏ ra biết bao nhiêu thì giờ chìm đắm trong thế giới ảo trên máy điện toán. Tìm tòi, nghiên cứu và viết bài. Gần như mọi tin tức đều nhờ điện toán. Từ Anh ngữ đến Việt ngữ. Tra cứu chuyện gì cũng có hết. Cần viết cho đúng chữ. Ghi cho đúng ngày tháng các dữ kiện. Mọi nhu cầu đều được giải đáp. Tiện lợi trăm đường. Nhiều lúc cảm thấy không có cái kho dữ kiện mênh mông bát ngát như vậy, không thể nào hoàn tất được bài tham luận hàng tuần.
Cũng nhờ hệ thống điện toán, biết bao nhiêu tài liệu, hình ảnh được phổ biến rộng rãi và công việc sưu tầm di sản cho Bảo Tàng Viện của chúng tôi đã tiến hành hết sức tốt đẹp.
Tuy nhiên, cái giá phải trả cho những thuận lợi cũng khá cao. Dù muốn hay không, mỗi ngày đã nhận được hàng trăm thư điện toán. Tiếc thay nếu là thư tín của thân hữu hay tài liệu hiếm quý thì còn nói làm gì. Thư của bà con, của chiến hữu, gởi cho riêng ta đôi lời trực tiếp thì hết sức welcome. Nhưng toàn là bài thơ, bài báo và các tin tức chuyển tiếp không cùng tần số. Thường phải gạn lọc và bỏ đi đến hơn 90%.
Nếu nhắm mắt bỏ đi hết thì lại sợ mất thư của bà con, thân hữu, mất tài liệu hiếm quý của anh em. Ngoài ra, cái bệnh tò mò của con người vẫn còn. Ðôi khi cũng mở ra coi thư từ thiên hạ chửi nhau để thấy rằng lời lẽ còn ác liệt hơn cả trận pháo kích của cộng sản trên đại lộ kinh hoàng.
Phần lớn phe nào cũng nhân danh tinh thần chống cộng nhiệt thành và cảnh giác cao độ. Họ thảo luận với nhau bằng loại Việt ngữ mà chúng ta không thể dùng để hướng dẫn cho thế hệ tương lai.
Tuy nhiên, nếu là thiên hạ bàng quan gây chiến thì quả nhiên là thiên hạ sự, còn nói làm gì. Tôi lại có mấy ông bạn, ngày xưa vốn cũng rất thân thiện, mấy năm gần đây chợt tranh cãi dữ dội. Thậm chí còn đổ tội cho nhau là tiếp tay với cộng sản. Anh em quen nhau, tửu hậu trà dư trên thế giới ảo, bỗng đám cộng sản Hà Nội đưa ra nghị quyết gọi là số 36, bày ra giải pháp vuốt ve hải ngoại. Hai ông bạn thân của tôi đang rảnh rỗi, trở thành hai phe cùng tích cực thi hành nghị quyết. Tinh thần cảnh giác hết sức cao, chỉ mặt nhau bảo chính anh là người làm lợi cho cộng sản. Trận chiến ồn ào trên thế giới ảo hết sức đau lòng. Vì vậy dù quản ngại và đắn đo, tôi cũng xin lên tiếng . Một lần.
Ðầu đuôi cũng từ chuyện Ðông Hà
Như quý vị đã biết, khi làm phim về Quảng Trị, chúng tôi được anh em quân nhân hỏa tuyến giới thiệu về miền đất địa linh nhân kiệt, rực rỡ tên vàng. Ðã có người đưa tên nhân vật nữ là cô Leyna Nguyễn, sinh trưởng tại Ðông Hà năm 1969. Cô Leyna hiện nay là người nổi danh trong giới truyền thông cả Hoa Kỳ và Việt Nam. Ðây là một nữ phóng viên gốc Việt đầu tiên đoạt 2 giải Emmy, đang làm việc cùng 1 lượt cho 2 đài KCBS và KCAL của CBS. Sự ngiệp truyền thông của cô gái Ðông Hà là 1 chuỗi dài những thành tích liên tiếp. Cuộc đời riêng của cô được đưa lên thành phim truyện qua 1 đám cưới với họ hàng thân hữu nhà trai Hoa Kỳ về tận làng quê tham dự theo tục lệ truyền thống Việt Nam.
Tra cứu trên máy điện toán với hàng chữ Leyna Nguyễn người ta thấy hàng trăm mối liên hệ với rất nhiều đề tài. Mỗi đề tài lại có thêm nhiều tiết mục. Nào là tiểu sử, chồng con, nghề nghiệp, đám cưới, các giải thưởng. Nói tóm lại, Leyna hiện là tên tuổi nổi danh trong danh sách các nhân tài làm vẻ vang dân Việt. Các thân hữu Quảng Trị của chúng tôi đều nhiệt thành nói rằng phải phỏng vấn Leyna và đưa cô vào cuốn phim Quảng Trị. Bởi vì, ngoài danh tiếng vẻ vang dân Việt trong lãnh vực truyền thông hoa Kỳ, cô là người rất nhiệt thành tình nguyện yểm trợ cộng đồng Việt cho các lần gây quỹ tượng đài hay thương phế binh.
Tuy nhiên, vì thời gian không thuận tiện, vả lại cô không phải là ca sĩ để dễ dàng góp tiếng hát Ðông Hà trong bộ phim Quảng Trị. Vì vậy chúng không có dịp phỏng vấn thu hình.
Búa rìu dư luận:
Có thể nói là từ khi ra trường về làm việc cho KCRA tại Sacramento cho đến nay, số mệnh chiều đãi cô gái Ðông Hà suốt 15 năm dài.
Chuyến về xứ Quảng qua cuốn phim vinh quy bái tổ với hôn lễ đông tây họp mặt như nhạc cảnh của đám cưới trên làng quê ngày xưa của Hoàng thi Thơ là 1 thành công ngoạn mục. Giải thưởng cao quý của truyền thông nhận lãnh 2 lần. Tổ chức cơ quan thiện nguyện của Leyna thành lập để giúp quê nghèo cũng hết sức thành công.
Mọi chuyện tưởng như mãi mãi thuận buồm xuôi gió trong cả 2 lãnh vực. Từ xã hội rộng lớn Hoa Kỳ cho đến cộng đồng thiểu số Việt Nam. Nhưng ai có ngờ đâu niềm vui đã nằm trong thiên tai. Mọi sự bắt đầu trên thế giới ảo. Hai tuần qua, một điện thư vô danh gởi ra và các nhà truyền thông điện toán hết sức vô tư đã phổ biến rộng rãi trên toàn cầu. Thư tố cáo cha mẹ cô Leyna Nguyễn vốn có thành tích rất xấu tại nơi định cư cũ ở tiểu bang MN miền đông Hoa Kỳ. Tố cáo cha của cô phạm tội lừa đảo đã vào tù. Gia đình dùng tiền gian lận để chạy chọt cho cô mua chức xướng ngôn viên TV Hoa Kỳ. Cũng gia đình này chuyên tổ chức văn nghệ từ thiện gọi là giúp cho đồng bào tại Việt Nam nhưng thực sự là lợi dụng làm giàu. Lá thư với tinh thần xây dựng khuyên mọi người nên cẩn thận vì đồng hương đang bị lợi dụng. Chẳng biết đúng hay sai, dù không có xuất xứ, nhưng nội dung thư tố cáo hết sức tàn độc. Bản tin mở ra như “hot news” và được quý vị tổng đài chuyển tin hết sức vô tư, hăng hái phóng đi bốn bốn phương trời. Không một người nào tìm hiểu xuất xứ của nguồn tin, không một người nào tìm cách kiểm chứng các tin tức. Thực sự nếu có tên người bị tù tội vì gian lận, việc tìm hiểu tra cứu không khó khăn. Và lại nghĩ thêm 1 chút, liệu có ai có đủ tiền chạy cho con cái trở thành xướng ngôn viên truyền hình Hoa Kỳ để rồi lại còn được lãnh các giải thưởng. Tiền đâu mà chạy cho đủ và chạy lối nào.
Sau 1 tuần lễ, dường như Leyna Nguyễn mới biết tin và cô vội vàng viết thư cải chính. Lá thư với lời lẽ chừng mực, cô gái Ðông Hà thanh minh là tất cả các tin tức đều không đúng. Cô xin mời tác giả vô danh của nguồn tin vui lòng cho gặp gỡ để đối chất.
Và cũng may mắn cho cô, hầu hết các tổng phát hành tin tức trên thế giới ảo đều đăng ngay bức thư thanh minh của cô.
Trong cuộc sống hiện nay, vinh quang nào mà không phải trả giá. Vấn đề không phải là bị buộc tội đúng hay sai. Công luận lên án không cần chứng cớ và cũng không cần hợp lý. Công luận trên thế giới ảo lại càng tự do. Trường hợp của Leyna đã lên tiếng kịp thời với lời lẽ lịch sự khả tín. Mọi nguồn tin đã loan, cũng đã đăng cải chính. Hy vọng mọi chuyện sẽ được giải tỏa. Nhưng vết thương sẽ vẫn còn lâu lắm mới hàn gắn được.
Leyna học được bài học về búa rìu dư luận. Dư luận cũng học được bài học về mức độ khả tín của tin tức. Sau cùng những nhân vật làm vẻ vang dân Việt cũng phải chuẩn bị chờ ngày ngậm đắng nuốt cay vì tin tức phản diện ồn ào trên thế giới ảo. Bởi vì 1 đài TV, 1 chương trình radio, một tờ báo đều có thể bị kiện, nhưng tác giả 1 lá điện thư vô danh và các nhà tổng phát hành tin tức trên thế giới ảo thì chưa hề có án lệ phải lãnh trách nhiệm pháp lý.
Trách nhiệm về ai:
Thí dụ trên đây không phải là bênh vực nạn nhân và lên án nguồn tin. Bởi vì trên thế giới ảo, ai cũng có thể là nạn nhân và ai cũng có thể là thủ phạm. Nếu có ác ý, người ta dễ dàng viết một tin vu cáo, ghép hình, ghép cả tiếng nói rồi phóng lên thế giới ảo. Vấn đề nên thảo luận là sự chuyên chở nguồn tin. Phần lớn thân hữu, bạn bè của tôi thường say mê sưu tầm tin tức và mỗi người đều có một hay hai, ba, bốn danh sách email trên thế giới vô hình. Gặp câu chuyện hay, bài thơ, tấm hình ta thấy quá thú vị, bèn copy và bấm cái tách, chuyển đi cho bằng hữu cùng thưởng thức. Tấm lòng tốt lớn như sông bể. Vì vậy khi nhận được và thưởng thức “hàng họ” của tri kỷ, tôi thường cảm ơn.
Nhưng rồi ngày qua ngày, bạn tôi gửi đến nhiều quá, lời cảm tạ thưa dần rồi bây giờ đành thấy tên “người yêu” là phải loại bỏ.
Trong số này có bạn thân nhất, gặng hỏi nhiều lần, tôi bèn viết ra 1 số đề nghị gởi bạn hiền. Tiện đây xin phổ biến rộng ra cho bằng hữu xa gần trên thế giới ảo:
Thứ nhất: Chuyện đánh nhau, lên án, buộc tội, tuyệt đối xin đừng chuyển đi. Mình không phải là ông tòa, cũng không phải là thừa phát lại. Ðồng thời mình cũng không cùng phe cùng đảng với anh em đang lâm chiến, lỡ nhận được tin tức trời đánh xin bỏ qua. Xe của bạn là xe tốt, sạch sẽ thơm tho, tại sao lại chở rác bẩn đưa qua xe tôi.
Thứ hai: Khi nhận được món hàng văn hóa quá hay, bài thơ trác tuyệt, tác phẩm hội họa phi thường, áng văn xuất sắc. Bạn đã đọc đi đọc lại, thấy rằng giữ 1 mình là ích kỷ. Chợt nghĩ đến anh em, đồng hội đồng thuyền bèn chuyển tiếp cho nhau. Thế thì được, nhưng phải chắc chắn rằng chính bạn đã đọc đi đọc lại. Rồi xin làm phúc kèm theo chút tin tức. Cho biết đây là văn hay là thơ. Tác giả là ai, xuất xứ từ đâu. Quí hồ tinh, bất quí hồ đa? Tài liệu không cần nhiều, nhưng cần xuất sắc, giơiÔ thiệu rõ ràng cẩn thận. Quí biết chừng nào. Nếu là tài liệu đính kèm xin vui lòng dặn cho biết là phải mở bao lâu mới xong.
Anh em ta phần lớn tuổi cao niên, thuộc loại anh hùng sốt ruột. Mở ra hơi lâu là ta tắt ngay để lướt qua bài khác.
Thứ ba: Nếu là chỗ bạn hiền, thơ văn chính bạn sáng tác, cần ghi rõ, đã là anh em, dù hay dù không hay, mình cũng sẽ đọc hết. Nhưng là sản phẩm văn hóa của thiên hạ, phải xuất sắc lắm, phải tâm đắc lắm thì hãy chuyển cho anh em. Không nên lạm dụng.
Dễ tính cả tin.
Nếu quý vị chia sẻ với chúng tôi quan niệm kể trên, chắc hẳn bản điện thư tố cáo như trường hợp Leyna Nguyễn đã không trở thành tin tức ồn ào trên thế giới ảo. Tin không có xuất xứ rõ ràng. Bản tin mang mục đích cảnh giác mọi người đừng bị lừa, nhưng thực ra là một tài liệu mạ lỵ độc ác rất đáng tiếc. Ai cũng có thể mở ra 1 địa chỉ Email dễ dàng và gởi đi các tin tức mà chưa rõ thực hư ra sao.
Rồi từ đó, bản tin hấp dẫn đưa đi xa. Cá nhân chúng tôi nhận được 6 vị tổng phát hành tin tức trên thế giới ảo gửi đến. Hầu hết đều yêu cầu đọc rồi chuyển tiếp cho rộng đường dư luận. Ôi, dư luận ở đâu mà lại cần rộng đường như thế.
Sự hăng hái của các bạn có lẽ cần phải được xem lại, ít nhất là 1 lần vào dịp cuối năm.
Bởi vì hình như các bạn tôi khi gửi đi các tin tức đã có những bản tin chính quý vị cũng không đọc kỹ.
Ðã có 1 lần tôi nhận được danh sách đông đảo quý vị dự buổi họp đón tiếp 1 nhân vật từ Việt Nam qua San Jose. Phe chào mừng gọi ông là người chống đối chế độ Cộng sản tại Việt Nam. Phe khác lên án cho là nhà dân chủ giả hiệu do cộng sản đưa qua.
Bạn tôi thuộc phe lên án nên chuyển đến tôi danh sách đối thủ mang tội đón gió trở cờ. Tôi đọc qua tên họ thấy có nhiều người quen, lại có cả tên bạn hiền.
Bèn gọi phone báo tin: “Này, sao anh gửi cho tôi danh sách mà anh gọi là đón gió trở cờ lại có cả tên anh” Bạn hiền hốt hoảng nói rằng, “Có thằng khốn nạn nào nó bỏ tên ‘moi‘ vào, ‘moi’ lại không đọc kỹ, đã phổ biến tổng quát rồi. Khổ quá”
Khổ thật. Tôi phải nói rằng, “từ nay chuyện của người ta, nếu ông có chuyển đi thì nhớ đọc ngược đọc xuôi hai lần rồi hãy phổ biến.” Không khéo có ngày ông phổ biến danh sách 100 tên mới đón gió trở cờ, đi đêm với cộng sản, có cả tên chúng mình. Dù ông cẩn thận thêm hàng chữ hết sức lịch sự:
Gửi đến với sự dè dặt thường lệ và xin phổ biến để rộng đường dư luận.
Ông bạn rất thân của tôi, mỗi tuần đang phải đi lọc thận một lần, nhưng vẫn còn hăng hái chuyện thiên hạ sự. Con người cao niên nhưng chân thật, cả tin. Tin tức trên máy điện toán làm bạn hiền tẩu hỏa nhập ma. Mùa Xuân năm nay chắc phải mua biếu bạn một bộ máy lọc tin tức để sử dụng mỗi khi lên chơi với anh em trên thế giới ảo.
Bài do tác giả gửi đăng
