Ải Nam Quan trong hiện tại [3]

Tiếp theo các phần I và II

Phần III:

II. HỮU NGHỊ QUAN CÓ PHẢI LÀ ẢI NAM QUAN?

Cho tới nay, chúng ta vẫn dựa vào tiền đề: “Hữu Nghị Quan ngày nay chính là Ải Nam Quan ngày xưa”. Căn cứ của tiền đề này là những lời giải thích chính thức cho rằng sau năm 1954, ải Nam Quan được đổi tên là Mục Nam Quan (mục : hòa thuận, tin cậy, thân thiết) và sau đó, đổi tên một lần nữa thành Hữu Nghị Quan (cửa quan của tình hữu nghị, người Trung Quốc dịch sang tiếng Anh thành Friendship Pass).

Nhưng giờ đây, sau khi đã nhìn ra được diện mạo thật sự của ải Nam Quan – nhất là qua những hình ảnh chụp được từ thời Pháp thuộc, chúng ta buộc lòng phải đặt nghi vấn: Hữu Nghị Quan ngày nay có phải là ải Nam Quan ngày xưa hay không? Nói cách khác, khi xây dựng lại Hữu Nghị Quan, phía Trung Quốc có xây đúng vào vị trí cũ của ải Nam Quan hay đã dời sang một vị trí khác?

Có một số dấu hiệu cho thấy vị trí của Hữu Nghị Quan hiện nay không trùng khớp với vị trí của ải Nam Quan ngày xưa:

1. Đường biên giới phía trước ải Nam Quan

Như tôi đã trình bày trong bài “Ải Nam Quan trong lịch sử”, căn cứ vào bản đồ của Chapès, đường biên giới phía trước ải Nam Quan sau khi bị đẩy lùi 100 m theo Hiệp định Pháp-Thanh, vẫn là một đường tương đối thẳng.

Ảnh 16: Bản đồ ải Nam Quan thời Pháp (trái) và bản đồ 249 C (phải)

Điều này đã được phản ánh vào các bản đồ của thời Pháp thuộc. Trên ảnh 16, bản đồ bên trái được trích từ bản đồ Lạng Sơn Tây (số 28 Tây) liên quan đến vùng ải Nam Quan[1]. Nhìn vào bản đồ này, ta thấy đường biên giới nối liền từ cột mốc số 18 (B.18) qua cột mốc số 19 (B.19) đến đường sắt là một đường tương đối thẳng, chỉ nghiêng về hướng đông – đông nam theo một góc rất nhỏ. Trong khi đó nếu quan sát bản đồ khu vực 249 C, ta thấy cả đường biên giới mà Việt Nam yêu sách (vạch màu đỏ cam) lẫn đường biên giới đã thống nhất (vạch màu tím) đều là những đường gãy góc rất kỳ lạ. Nếu từ bên trái (hướng tây) chúng ta vạch một đường biên giới với độ nghiêng tương tự như trên tấm bản đồ của thời Pháp thuộc thì đường đó sẽ chạy ở phía bắc, sau lưng địa điểm được ghi là Nam Quan (chấm vuông màu xanh lục).

Sự thay đổi của đường biên giới nơi đây cho thấy khi xây dựng lại Hữu Nghị Quan, phía Trung Quốc đã thay đổi vị trí của cửa quan.

Điều này cho thấy ý đồ sâu xa của Đảng Cộng sản Trung Quốc khi họ lập luận: “Trấn Nam Quan là của Trung Quốc, do người Trung Quốc xây dựng; từ trước đến nay đường biên giới luôn luôn nằm ở phía Nam của Trấn Nam Quan”. Vị trí của đường biên giới đáng lẽ phải tùy thuộc vào tọa độ địa lý được xác định một cách khoa học lại lệ thuộc vào vị trí của cửa ải. Do vậy, khi “Trấn Nam Quan” bị dời đi nơi khác thì đương nhiên đường biên giới cũng bị dời theo cửa ải.

Thủ đoạn cướp đất này tương tự như thủ đoạn một anh chủ đất nhiều mưu mô: để cướp đất của hàng xóm, ban đêm anh ta lén dỡ ngôi nhà của mình và đem dựng lại trên mảnh đất của người hàng xóm; sáng hôm sau anh ta tuyên bố “đất này là của tôi, vì ngôi nhà của tôi nằm ngay trên mảnh đất này”.

2. Các ngọn đồi ở phía đông và đông-nam ải Nam Quan
Ảnh 17: Ải Nam Quan nhìn từ phía Việt Nam

Nhìn vào các tấm ảnh được chụp vào thời Pháp thuộc, chúng ta dễ dàng nhận thấy các ngọn đồi ở phía đông và đông-nam ải Nam Quan đều có độ cao tương đương với ngọn đồi ở phía tây của ải Nam Quan. Theo bác sĩ Neis, các ngọn đồi này có độ cao trung bình từ 50 đến 60 m (tất nhiên là so với độ cao trung bình ở vùng này chứ không phải so với mặt biển). Như trong tấm ảnh trên đây (ảnh 17), ta thấy ở phía tây là ngọn đồi cao và bức trường thành chạy lên tận dãy núi đá vôi, nhưng ngọn đồi ở phía đông cũng cao không kém.

Điều đáng nói là khi nhìn vào ngọn đồi ở phía đông-nam Hữu Nghị Quan ngày nay, ta thấy đó chỉ là một ngọn đồi rất thấp. Mặc dù người ta đã trồng cây để cố làm tăng thêm chiều cao của nó, ngọn đồi đó vẫn không thể đạt độ cao ngang với các ngọn đồi ở xung quanh ải Nam Quan trước kia (ảnh 18).
Ảnh 18: Quả đồi phía đông-nam Hữu Nghị Quan

Để có thể nhìn rõ hơn, chúng ta có thể xem tấm ảnh chụp quang cảnh khu vực phía đông-nam của Hữu Nghị Quan vào ngày 25.2.2009, nhân dịp một buổi lễ được mệnh danh là “Lễ chào mừng hoàn thành công tác phân giới  cắm mốc biên giới trên đất liền Việt Nam – Trung Quốc” (ảnh 19).
Ảnh 19: “Lễ chào mừng” đường biên giới mới

Trên tấm ảnh này, không phải chỉ ngọn đồi phía đông-nam sát Hữu Nghị Quan mà cả ngọn đồi đối diện về phía nam cũng chỉ là những ngọn đồi thấp, hoàn toàn không giống với các ngọn đồi ở phía đông và đông-nam của ải Nam Quan như trong các tấm ảnh chụp ngày xưa.

Bây giờ chúng ta hãy nhìn lại tấm bản đồ của Chapès (ảnh 20). Chúng ta thấy ngay trước đường biên giới là một lô-cốt của Pháp đang xây dựng có thể nhìn xuống ải Nam Quan (dòng chữ tiếng Pháp ghi Blockhaus Français en construction). Chính là từ điểm cao này và các điểm cao tương tự mà các nhiếp ảnh gia người Pháp đã chụp được các bức ảnh toàn cảnh về ải Nam Quan – tương tự như ảnh chụp từ máy bay.
Ảnh 20: Trích bản đồ Chapès

Đây chính là một bằng chứng cho thấy Hữu Nghị Quan không nằm đúng tại vị trí của ải Nam Quan.

3. Vị trí của Hữu Nghị Quan trên ảnh chụp toàn cảnh

Bằng cách so sánh môt số ảnh chụp toàn cảnh, ta có thể thấy: địa điểm của Hữu Nghị Quan ngày nay khác với địa điểm của ải Nam Quan ngày xưa.

Trong số các bức ảnh do tác giả Chân Mây[2] sưu tầm, có hai bức ảnh toàn cảnh được chụp từ một cao điểm ở phía tây – tây nam của khu vực ải Nam Quan. Mặc dù được chụp vào hai thời điểm khác nhau, cách nhau khoảng 30 – 40 năm, so sánh địa hình và phong cảnh trong hai bức ảnh, chúng ta dễ dàng nhận ra đây chính khu vực của Hữu Nghị Quan ngày nay.
Ảnh 21: Toàn cảnh khu vực phía nam Hữu Nghị Quan (đầu thế kỷ 21)

Tấm ảnh thứ nhất (ảnh 21) được chụp từ một cao điểm ở phía tây – tây-nam của Hữu Nghị Quan. Theo lời giới thiệu của Chân Mây, đây là ảnh của một cựu chiến binh người Trung Quốc chụp từ một địa điểm được gọi là núi Kim Kê. Quan sát tấm ảnh này, chúng ta thấy cổng Hữu Nghị Quan nằm ở sát phía trái tấm ảnh. Dưới chân của quả đồi phía đông-nam của Hữu Nghị Quan là hai đường hầm dẫn vào đường cao tốc đi Bằng Tường và Nam Ninh. Con đường song song với vạch màu xanh nước biển là đường xe lửa Đồng Đăng – Bằng Tường. Vòng tròn màu vàng, theo chú thích của người cựu chiến binh Trung Quốc, là “cao điểm tranh chấp Trung-Việt, hiện thời do quân ta khống chế; vùng màu xanh lá cây hình tam giác là khu vực gài địa lôi.”
Ảnh 22: Toàn cảnh khu vực phía nam Hữu Nghị Quan vào năm 1940

Tấm ảnh thứ hai (ảnh 22) được chú thích là “do trinh sát Nhật chụp vào năm 1940”. Nếu nhìn vào vị trí của Hữu Nghị Quan ngày nay (ở sát bên trái tấm ảnh, nơi con đường bộ dẫn vào ải Nam Quan), chúng ta không thấy bóng dáng của ải Nam Quan và hai bức trường thành chạy hai bên.

Căn cứ vào tấm bản đồ 249 C, chúng ta thấy khi phía Trung Quốc đưa điểm nối ray vào sâu hơn 300 m trong lãnh thổ của nước ta, họ đã chiếm quả đồi ở phía đông-nam của Hữu Nghị Quan và khống chế ngọn đồi đối diện ở phía nam, tức cao điểm được đánh dấu bằng vòng tròn màu vàng. Đến nay, theo thông báo của Bộ Ngoại giao Việt Nam, họ đã trả lại 148 m trên tuyến đường sắt. Do thiếu tài liệu để đối chứng, chúng ta chưa thể xác định cao điểm này đã được trả lại cho phía Việt Nam hay chưa. Điều có thể xác định chắc chắn là phía Trung Quốc đã chiếm trọn quả đồi ở phía đông-nam của Hữu Nghị Quan, tức là quả đồi có hai đường hầm mà ta nhìn thấy trên ảnh.

Nếu căn cứ vào tấm bản đồ 249 C thì các dải đất được đánh dấu bằng sọc màu tím là diện tích mà phía Trung Quốc vẫn tiếp tục chiếm giữ, không chịu trả lại theo yêu cầu của Việt Nam (ảnh 23). Nhìn vào dải đất bị lấn chiếm ở phía tây và tây-nam của Hữu Nghị Quan, ta thấy ngay cả núi Kim Kê – nơi người cựu chiến binh Trung Quốc đứng chụp ảnh, cũng có thể là đất của Việt Nam trước kia, nhưng về sau đã bị phía Trung Quốc lấn chiếm để dùng làm cao điểm khống chế khu vực này:
Ảnh 23: Các vùng đất còn bị chiếm giữ

(Còn nữa)

Bài và ảnh do tác giả gửi tới