1 bài báo và 1.200 bài báo
Đã có khoảng 1200 bài viết trên báo in và báo điện tử về “vụ Tiên Lãng”- Con số này hôm qua đã được ông Lưu Đình Phúc một quan chức Cục Báo chí, Bộ thông tin truyền thông đưa ra tại Hội thảo “Nguồn lực đất đai và vai trò của truyền thông” do RED Communication và Đại sứ quán Vương Quốc Anh tổ chức. Tuy nhiên, ông Phúc cũng không quên nhắc lại, vụ việc thực ra đã được báo Viet Nam Economic News phát hiện và phản ánh từ năm 2008. “Báo chí chưa thực sự đeo bám vụ việc đến cùng. Chỉ khi có hành vi chống trả của ông Vươn thì báo chí mới vào cuộc. Việc đấu tranh với cái sai, cái tiêu cực với thái độ nửa vời sẽ thể hiện sự thiếu trách nhiệm của cơ quan báo chí, của nhà báo trước xã hội”- ông Phúc nói.
Điều đó là đúng, trong một thị hiếu báo chí mà GS Đặng Hùng Võ sau đó đã mô tả “80% những bài đọc nhiều nhất là chuyện hở hang, thu hút sự tò mò”. Đúng, nhưng chưa đủ, bởi khi báo chí quan tâm, thứ mà họ phải đối diện là sự lẩn tránh, hoặc tệ hơn, là sự “chống trả” của những người có trách nhiệm. Ngay cả khi câu chuyện “hai năm rõ mười” trên mặt báo, thái độ của chính quyền, trong hầu hết các trường hợp là im lặng.
Vậy thì báo chí đã làm gì trong việc bảo vệ “nguồn lực đất đai”, mà thực chất là bảo vệ quyền và lợi ích của những người nông dân?
Sau vụ Tiên Lãng, một tờ báo đã tung phóng viên làm một loạt điều tra về thân phận những người nông dân bám biển suốt dọc ven biển các tỉnh Hải Phòng, Thái Bình, Ninh Bình, Thanh Hóa…Kết quả của các cuộc điều tra là “Có quá nhiều thân phận Đoàn Văn Vươn”. Quá nhiều bất công. Ở Kim Sơn, Ninh Bình, chính quyền thu hồi 12 năm công sức lấn biển của nông dân để làm khu du lịch sinh thái. Thu hồi rồi bỏ hoang 2 năm nay và nông dân Kim Sơn đang “nuôi tôm chui” trên chính vùng đầm phá mà họ từng khai hoang, nay đã giao cho người khác. Ở Nga Sơn, Thanh Hóa, chính quyền chẹt cổ dân bằng cách nâng phí thuê đất từ 1,5 triệu đồng/ha lên 15 triệu/ha. “Bi kịch” cho nông dân và sự “tuyệt tình” của chính quyền còn thể hiện ở chỗ hợp đồng thuê đất được ký 10 năm, mới được 3 năm, nông dân mới chỉ kịp “đổ hết tài sản xuống đầm ngao” thì đã bị cho nốc-ao bằng việc thay đổi phí thuê đất cắt cổ…Dưới biển tệ, trên rừng cũng tệ không kém. Vụ việc gần nhất đang gây xôn xao là vụ Chủ tịch huyện Bù Đăng, Bình Phước ra lệnh phá điều, nhổ mì của nông dân “khai sơn” để giao cho DN trồng café.
Bảo vệ nguồn lực đất đai cũng chính là bảo vệ nông dân. Nhưng những điều tra của báo chí, trước vụ Tiên Lãng, và trừ vụ Tiên Lãng, đã nhận được phản hồi gì? Ngoài sự lẩn tránh và im lặng?
Nếu ngay từ năm 2008, chính quyền Tiên Lãng lắng nghe nông dân, thực hiện nghĩa vụ kiểm tra và trả lời với cơ quan báo chí, thì có lẽ chỉ có 1 bài báo đầu tiên, thay vì có tới 1.200 bài báo sau này.
Nhưng báo chí chỉ có thẩm quyền “kêu ca hộ” mà thôi.
Tháng 5-2007, Thủ tướng Chính phủ đã có quyết định ban hành Quy chế phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí. Nhưng suốt 5 năm qua, tình trạng phổ biến là người phát ngôn thích thì phát ngôn, không thích thì “bận họp”. Còn nghĩa vụ cung cấp thông tin thì đúng nghĩa là câu chuyện “Hãy đợi đấy”. GS Đặng Hùng Võ hôm qua đã rất có lý khi nói tới sự cần thiết có một “cơ chế thực hiện những giám sát” để những giám sát, của báo chí, của các cơ quan dân cử- không rơi vào “hố đen của sự im lặng”.
Bây giờ, với một bài báo đầu tiên, những vụ thu hồi đất ở Kim Sơn, ở Nga Sơn, ở Bù Đăng đang là sự nhân bản những sai phạm của chính quyền, và những thân phận Đoàn Văn Vươn, với những uất nghẹn từ nông thôn.
Nông dân cần sự giải quyết công bằng. Báo chí cần một câu trả lời. Để mỗi vụ việc “chỉ cần một bài”, thay vì xảy ra những tiếng súng hoa cải và 1.200 bài báo.
Nguồn: Tuấn Blog
