‘Sức mạnh của tự do’

Trong chuyến thăm 6 giờ đồng hồ đến Miến Điện, Tổng thống Mỹ Barack Obama có bài diễn văn tại Đại học Rangoon vào chiều ngày 19/11. BBC Việt ngữ lược dịch và trân trọng giới thiệu:

Tôi rất vinh hạnh được đến đây ở trường đại học này và là tổng thống đầu tiên của Hiệp chủng quốc Hoa Kỳ đến thăm đất nước các bạn.

Tôi đến đây vì tầm quan trọng của đất nước này. Các bạn nằm ở ngã ba đường của đông Á và nam Á. Các bạn tiếp giáp với quốc gia đông dân nhất hành tinh. Các bạn có lịch sử trải dài suốt mấy ngàn năm và các bạn có khả năng quyết định vận mệnh của khu vực phát triển nhanh nhất thế giới.

Tôi đến đây vì lòng kính trọng dành cho trường đại học này. Chính tại ngôi trường này mà phong trào đấu tranh chống lại chế độ thực dân bắt đầu bén rễ. Chính tại đây Tướng Aung San đã biên tập một tạp chí trước khi lãnh đạo phong trào giải phóng dân tộc. Chính tại đây mà Ngài U Thant đã tìm hiểu về hoạt động của thế giới trước khi trở thành lãnh đạo của Liên Hiệp Quốc.

Trên hết, tôi đến đây vì niềm tin của nước Mỹ vào phẩm giá con người. Trong suốt các thập niên vừa qua, hai nước chúng ta là những kẻ xa lạ. Nhưng hôm nay, tôi có thể nói rằng chúng tôi vẫn luôn tràn đầy hy vọng về người dân của đất nước này. Các bạn đã đem đến cho chúng tôi hy vọng và chúng tôi đã chứng kiến lòng can đảm của các bạn.

Chúng tôi đã chứng kiến các nhà hoạt động áo trắng đến thăm hỏi thân nhân tù chính trị vào các ngày Chủ nhật và chư tăng khoác cà sa tuần hành ôn hòa trên đường phố. Chúng tôi đã biết chuyện những thường dân tổ chức những nhóm cứu trợ bão và nghe thấy tiếng nói của sinh viên cũng như nhịp điệu của những nghệ sỹ hip-hop đang phát đi âm thanh của tự do. Chúng tôi đến đây để biết những người dân Miến lưu vong và tỵ nạn không bao giờ mất liên hệ với gia đình và nguồn cội. Và chúng tôi cũng được truyền cảm hứng bởi phẩm giá mạnh mẽ của Aung San Suu Kyi vì bà đã chứng tỏ rằng không một ai thật sự bị cầm tù nếu niềm hy vọng vẫn cháy bỏng trong tim.

Khi tôi lên làm tổng thống, tôi đã gửi đi một thông điệp đến các chính phủ cai trị bằng sự sợ hãi. Tôi đã nói trong diễn văn nhậm chức rằng: “Chúng tôi sẽ giơ tay ra nếu quý vị cũng sẵn sàng nới lỏng nắm đấm.”

Trong vòng một năm rưỡi qua đã bắt đầu một chuyển biến bất ngờ khi chế độ độc tài trong suốt năm thập niên đã nới lỏng ách cai trị của mình. Dưới chính phủ của Tổng thống Thein Sein, khát vọng thay đổi cùng với nghị trình cải cách đã gặp nhau.

Một nhân vật dân sự giờ đây đã lãnh đạo chính phủ và một Quốc hội đang khẳng định mình. Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ từng một thời bị đặt ra khỏi vòng pháp luật đã tham gia tranh cử và Aung San Suu Kyi đã trở thành đại biểu Quốc hội.
Hàng trăm tù nhân lương tâm đã được phóng thích. Lao động khổ sai đã bị cấm. Đã đạt được các lệnh ngừng bắn ban đầu với các nhóm vũ trang sắc tộc và các đạo luật mới ra đời đã tạo điều kiện cho một nền kinh tế cởi mở hơn.

Do đó hôm nay tôi đến đây để giữ lời hứa và chìa bàn tay hữu nghị. Nước Mỹ giờ đây đã có đại sứ trở lại ở Rangoon. Các lệnh cấm vận đã được nới lỏng, và chúng tôi sẽ giúp tái thiết nền kinh tế để đem đến các cơ hội cho người dân và để trở thành động cơ tăng trưởng của thế giới.

Tuy nhiên hành trình đặc biệt này chỉ mới bắt đầu và đoạn đường trước mắt còn xa. Các cuộc cải cách được khởi động từ thượng tầng xã hội cần phải đáp ứng nguyện vọng của những người dân vốn là nền tảng của xã hội. Những đốm lửa tiến bộ mà chúng ta đã thấy không thể để cho tắt ngúm – chúng phải được thổi bùng lên. Chúng phải trở thành Bắc đẩu tinh sáng ngời cho toàn thể người dân của đất nước này.

Tất cả những thành công của các bạn đều quan trọng với nước Mỹ cũng như đối với bản thân tôi. Ngay cả khi chúng ta đến từ những nơi khác nhau, chúng ta vẫn chia sẻ cùng ước mơ: được lựa chọn lãnh đạo của mình, được chung sống trong hòa bình, được học hành và có cuộc sống tốt, được yêu thương gia đình và cộng đồng. Đó là lý do tại sao mà tự do không phải là thứ mơ hồ – tự do chính là điều giúp cho nhân loại đạt được tiến bộ – tiến bộ không chỉ ở thùng phiếu mà còn trong cuộc sống hàng ngày.

Một trong những tổng thống vĩ đại nhất của Mỹ là Franklin Delano Roosevelt hiểu rõ điều này. Ông xác định chính nghĩa của nước Mỹ không chỉ là quyền được bỏ phiếu. Ông hiểu rằng dân chủ không chỉ là bầu cử. Ông kêu gọi thế giới hãy tôn trọng bốn quyền tự do cơ bản: tự do ngôn luận, tự do tín ngưỡng, tự do trước nhu cầu và tự do trước nỗi sợ. Bốn quyền tự do này bổ trợ cho nhau. Chúng ta không thể hoàn toàn thực hiện một quyền mà không có được các quyền còn lại.

Đó là tương lai mà chúng ta phấn đấu cho chính chúng ta và cho toàn thể người dân. Đó là điều mà tôi muốn nói với các bạn hôm nay.

Trước hết, chúng tôi tin tưởng vào quyền tự do ngôn luận để cho tiếng nói của những người dân bình thường được lắng nghe và chính phủ thể hiện ý chí của họ – ý chí của nhân dân.

Chúng tôi nhìn nhận rằng không hai quốc gia nào có thể đạt được những quyền này một cách giống hệt nhau, nhưng điều không thể nghi ngờ là quốc gia các bạn sẽ trở nên hùng mạnh hơn nếu phát huy được sức mạnh của toàn thể người dân. Đó là điều giúp các quốc gia thành công.

Và để bảo vệ quyền tự do của tất cả người dân, những người cầm quyền phải chấp nhận bị kiểm soát. Chế độ chính trị của Mỹ được định hình theo hướng này.

Giờ đây nước Mỹ có thể có quân đội hùng mạnh nhất thế giới, nhưng quân đội này phải nằm dưới sự kiểm soát dân sự. Tôi, với tư cách là tổng thống Mỹ, ra các quyết định mà quân đội phải thi hành chứ không phải ngược lại. Là tổng thống và tổng tư lệnh, tôi phải có trách nhiệm đó bởi vì tôi phải chịu trách nhiệm trước người dân của tôi.

Mặt khác, là tổng thống, tôi không thể áp đặt ý mình lên Quốc hội mặc dù đôi lúc tôi cũng ước gì mình có thể làm được. Nhánh lập pháp có quyền lực riêng và đặc quyền riêng nên họ kiểm soát và cân bằng quyền lực của tôi.

Tôi chỉ định các vị thẩm phán nhưng tôi không thể chỉ đạo họ phán quyết bởi vì tất cả mọi người ở Mỹ, từ một đứa trẻ bần hàn cho đến chính bản thân tôi, tổng thống, đều bình đẳng trước pháp luật. Và các vị thẩm phán có thể phán quyết liệu tôi có tuân thủ pháp luật hay vi phạm pháp luật hay không.

Tôi mô tả hệ thống chính trị ở Mỹ bởi vì đó là con đường mà các bạn phải vươn đến trong tương lai mà các bạn đáng được hưởng – tương lai mà chỉ một tù nhân lương tâm cũng là quá nhiều. Các bạn phải vươn tới một tương lai mà luật pháp có sức mạnh hơn bất kỳ một nhà lãnh đạo nào, một tương lai mà an ninh quốc gia được củng cố bằng một quân đội do lãnh đạo dân sự chỉ huy và một Hiến pháp đảm bảo rằng chỉ những người được người dân bầu lên mới lãnh đạo đất nước.

Lịch sử đã chỉ ra rằng chính phủ của dân, do dân và vì dân có sức mạnh vô cùng trong việc đem đến sự thịnh vượng.

Khi những thường dân có tiếng nói đối với tương lai của chính mình thì đất đai của họ không thể bị lấy đi. Đó là lý do tại sao các cuộc cải cách phải đảm bảo rằng người dân của đất nước này phải có những quyền sở hữu cơ bản nhất – quyền được sở hữu mảnh đất mà họ đang sống và làm việc.

Khi các tài năng của các bạn được giải phóng thì cơ hội sẽ được tạo ra cho tất cả mọi người. Giờ đây khi mà của cải đang chảy vào đất nước này, chúng tôi hy vọng rằng nó sẽ giúp nâng đỡ nhiều người. Nó không chỉ đem đến lợi ích cho những người ở trên cao. Nó phải giúp ích cho tất cả mọi người. Và mô hình tăng trưởng kinh tế như thế, nơi mà ai cũng có cơ hội – nếu anh làm việc chăm chỉ, anh sẽ thành công – đó là điều sẽ giúp một đất nước tiến nhanh.

Nhưng sự tăng trưởng như thế chỉ có thể có nếu tham nhũng bị đẩy lùi. Để cho đầu tư có thể tạo ra cơ hội, cải cách phải làm sao cho ngân sách minh bạch và các ngành kinh tế nằm trong tay sở hữu tư nhân.

Khi mà tiếng nói của người dân được chính phủ lắng nghe thì rất có thể các nhu cầu cơ bản của họ sẽ được đáp ứng. Đó là lý do tại sao cải cách phải chạm đến cuộc sống của những người đang thiếu đói và những người đang bệnh tật.

Sự sợ hãi là thế lực ngăn trở giữa con người và ước mơ của họ. Trong những khoảnh khắc đen tối nhất của cuộc đời khi mà Aung San Suu Kyi bị giam cầm, bà đã viết về sự tự do trước nỗi sợ. Bà nói nỗi sợ đã làm suy đồi những người đang mang nỗi sợ đó. Bài viết: “Nỗi sợ mất quyền lực làm suy đồi những kẻ nắm quyền, và nỗi sợ bóng ma quyền lực làm suy đồi những người bị quyền lực khống chế.”

Đó là nỗi sợ mà các bạn có thể bỏ lại phía sau. Chúng tôi đã nhìn thấy cơ hội đó ở những lãnh đạo mà đã bắt đầu hiểu được quyền lực đến từ việc nghe theo nguyện vọng của nhân dân chứ không phải lợi dụng nỗi sợ của họ.

Ngày hôm nay tôi nói với các bạn ở đây – và tôi nói với tất cả mọi người có thể nghe thấy tôi – rằng Hoa Kỳ sẽ sát cánh cùng với bạn, trong đó có những người đã bị lãng quên, những người bị cướp đoạt tài sản, những người bị tù đày, những người nghèo khó. Chúng tôi sẽ ghi nhớ hoàn cảnh của các bạn trong đầu và đem theo hy vọng của các bạn trong tim bởi vì trong thế kỷ 21 cùng với sự lan truyền kỹ thuật và sự dỡ bỏ các rào cản, tiền tuyến của tự do là trong lòng mỗi quốc gia và mỗi cá nhân.

Một cựu tù đã từng nói với các đồng bào của mình: “Chính trị là việc của quý vị chứ không phải chỉ dành riêng cho các chính trị gia.” Và chúng tôi cũng có một câu nói ở Mỹ rằng cơ quan quan trọng nhất trong một nền dân chủ là văn phòng của người dân chứ không phải văn phòng của tổng thống hay chủ tịch Hạ viện.

Do đó dù cho cuộc hành trình này có khó khăn, thách thức và đôi khi nản lòng, cuối cùng thì các bạn, công dân của đất nước này, là những người phải xác định thế nào là tự do. Các bạn chính là những người phải giành lấy tự do bởi vì cuộc cách mạng thật sự của tinh thần bắt đầu trong tim của mỗi chúng ta. Nó cần sự can đảm mà nhiều vị lãnh đạo của các bạn đã thể hiện.

Con đường phía trước sẽ còn những thách thức lớn lao và sẽ có những kẻ kháng cự lại dòng chảy thay đổi. Nhưng tôi đứng ở đây với lòng tin rằng điều gì đó đang xảy ra ở đất nước này là không thể đảo ngược và ý chí của người dân sẽ nâng quốc gia này đứng dậy và tạo thành tấm gương lớn cho thế giới. Và các bạn sẽ có Mỹ là bạn đồng hành trên cuộc hành trình dài đó.

Nguồn: BBC