Vụ Đỗ Đăng Dư: Thư gửi Bộ trưởng Công an

Liên quan đến cái chết của thiếu niên Đỗ Đăng Dư, 17 tuổi, một nhóm luật sư tại Hà Nội đã ký vào đơn gửi Bộ trưởng Công an Trần Đại Quang.
Hôm 12/10, luật sư Ngô Ngọc Trai, giám đốc công ty luật Công Chính, cho BBC biết ông và một số đồng nghiệp đã cùng ký vào ‘đơn trình báo’ gửi Bộ trưởng Công an, Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao, Giám đốc Công an Hà Nội.

Trước mắt, đơn của các luật sư đề nghị tạm đình chỉ công tác với thủ trưởng hoặc phó thủ trưởng cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Chương Mỹ, người đã ký quyết định tạm giữ và tạm giam Đỗ Đăng Dư “để phục vụ cho việc điều tra xác minh và xử lý sai phạm” và sau đó “tiến tới chấp nhận các đề xuất cải cách tư pháp”.

Đỗ Đăng Dư, 17 tuổi, bị Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Chương Mỹ, Hà Nội, khởi tố và tạm giam khoảng hai tháng về hành vi được mô tả là bị “bắt quả tang” trộm cắp tài sản với số tiền chưa rõ là 1,5 triệu hay hơn 2 triệu đồng.

Trong lúc bị giam tại trại tạm giam số 3, Dư đã bị đánh dẫn đến tử vong hôm 10/10.

“Nền tư pháp hình sự của Việt Nam còn nhiều khiếm khuyết mà vụ Đỗ Đăng Dư chỉ là hệ quả. Vụ án gây bức xúc phẫn nộ, một lần nữa khiến công luận mổ xẻ những vấn đề của nền tư pháp, từ đó thúc giục trách nhiệm sửa đổi cải cách từ phía chính quyền mà lâu nay vốn ì trệ không chịu chấp nhận”, luật sư Trai nói.

Ông cho biết thêm: “Nếu đúng Dư bị các đối tượng giam giữ cùng phòng đánh dẫn đến tử vong như báo trong nước tường thuật thì cũng không thể loại trừ trách nhiệm của công an và cơ quan điều tra. Do vậy, chúng tôi làm đơn yêu cầu cơ quan điều tra của Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao mang tính khách quan về vụ việc, không thể để phía công an, điều tra tự báo cáo, kiểm điểm như một cách trấn an dư luận.

Trong trường hợp kết luận có sai phạm về thủ tục tố tụng hình sự trong vụ này thì đã có cơ chế xử lý, như quyết định khởi tố điều tra về hành vi ra quyết định trái pháp luật theo Điều 296 Bộ Luật Hình sự”.

Ông cũng xác nhận vụ việc có dấu hiệu mà ông gọi là “vi phạm luật quốc tế về nhân quyền”.

‘Không thể sớm thay đổi’

Trong cuộc phỏng vấn với BBC, ông Trai bày tỏ hy vọng “cơ quan chức năng sẽ nắm bắt và xử lý vụ việc kịp thời”.

Tuy vậy, luật sư cũng nói thêm: “Vụ việc không thể giúp thay đổi lề lối làm việc và nâng cao ý thức đạo đức công vụ của cả một hệ thống trong một sớm một chiều”.

Trước đó, trong bài phân tích vụ Đỗ Đăng Dư dưới góc độ pháp lý trên Facebook, ông bình luận rằng: “Việc bắt giam Dư thiếu cơ sở xác đáng và đặt tính mạng sức khỏe của thiếu niên này vào môi trường giam giữ không an toàn cho thấy nền tư pháp hình sự Việt Nam hiện tại vô cùng nặng nề, nghiệt ngã và bạo quyền.

Nếu không xử lý rốt ráo vụ việc này thì tội ác do cán bộ công quyền gây ra, dù vô tình hay cố ý cho con người sẽ vẫn còn tiếp diễn”.

Hôm 11/20, VnExpress tường thuật Giám đốc Công an Hà Nội đã chỉ đạo các phòng điều tra để kết luận khách quan toàn bộ quá trình công tác quản lý tạm giam của cán bộ chiến sỹ có liên quan đến vụ việc. Đồng thời làm rõ, kết luận và xử lý nghiêm hành vi cố ý gây thương tích của bị can Vũ Văn Bình, người bị giam cùng buồng với Dư”.

Cách đây không lâu, báo Thanh Niên dẫn lời trung tướng Trần Trọng Lượng, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Cảnh sát Phòng chống tội phạm cho biết: “Trong giai đoạn từ tháng 10/2011 – 9/2014, đã xảy ra 226 trường hợp phạm nhân chết tại nhà tạm giữ, trại tạm giam trên toàn quốc. Nguyên nhân chủ yếu của các trường hợp tử vong này được Bộ Công an lý giải là do bệnh lý và do đối tượng bị tạm giữ, tạm giam tự sát”.

Tin BBC

——————————————————

Toàn văn bức thư:

Chúng tôi gồm những người ký tên dưới đây là luật sư thuộc Liên đoàn luật sư Việt Nam.

Căn cứ Bộ luật hình sự tại Điều 4 quy định về trách nhiệm đấu tranh phòng ngừa và chống tội phạm như sau: Mọi công dân có nghĩa vụ tích cực tham gia đấu tranh phòng ngừa và chống tội phạm.

Căn cứ Bộ luật tố tụng hình sự, tại Điều 25 quy định về trách nhiệm của các tổ chức và công dân trong đấu tranh phòng ngừa và chống tội phạm như sau:

1. Các tổ chức, công dân có quyền và nghĩa vụ phát hiện, tố giác hành vi phạm tội; tham gia đấu tranh phòng ngừa và chống tội phạm, góp phần bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức.

2. Cơ quan tiến hành tố tụng có trách nhiệm tạo điều kiện để các tổ chức và công dân tham gia tố tụng hình sự; phải trả lời kết quả giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm cho tổ chức đã báo tin, người đã tố giác tội phạm biết.

Nay chúng tôi làm đơn này trình báo tới các Quý ông sự việc như sau:

Vụ việc em Đỗ Đăng Dư (17 tuổi) bị Cơ quan cảnh sát điều tra (CSĐT) Công an huyện Chương Mỹ khởi tố và bắt tạm giam về hành vi trộm cắp tài sản, trong quá trình giam giữ tại trại tạm giam số 3 đã bị đánh dẫn đến tử vong. Sự việc đau lòng này đã lan tỏa khiến công luận phẫn nộ xót xa trước cái chết của em Dư.

Trong vụ việc thương tâm này chúng tôi nhận thấy nổi bật lên ba vấn đề đó là: Thứ nhất em Dư mới 17 tuổi chưa thành niên. Thứ hai hành vi của em chỉ là trộm cắp vặt. Thứ ba là việc em bị chết khi đang bị tạm giam. Từ hệ quả đau xót của vụ việc chúng tôi đặt câu hỏi rằng liệu việc tạm giữ hay tạm giam em Dư có đủ cơ sở pháp lý không hay là cơ quan tố tụng đã có quyết định trái pháp luật?

1. Về việc tạm giữ
Em Dư đã lấy trộm và bị bắt quả tang với số tiền hiện chưa rõ là 1,5 triệu hay 2 triệu đồng. Nếu là 1,5 triệu thì hành vi của em Dư chưa đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Vì theo Điều 138 Bộ luật hình sự quy định về tội trộm cắp tài sản thì giá trị tài sản trộm cắp phải từ 2 triệu đồng trở lên mới bị xử lý hình sự. Do vậy nếu chỉ lấy trộm số tiền 1,5 triệu thì việc tạm giữ hình sự để khởi đầu cho việc xử lý hình sự em Dư là trái pháp luật.

2. Về việc tạm giam
Trường hợp em Dư trộm cắp tài sản có giá trị trên 2 triệu đồng đủ mức để bị xử lý hình sự, thì chúng tôi vẫn nghi ngờ rằng liệu việc áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt tạm giam em Dư có đủ cơ sở pháp lý hay không?

Theo quy định tại Điều 303 Bộ luật tố tụng hình sự quy định về thủ tục xử lý người chưa thành niên, thì trẻ vị thành niên như em Dư chỉ bị bắt tạm giam nếu phạm vào tội nghiêm trọng do cố ý, tội rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng.

Theo Điều 138 Bộ luật hình sự về tội trộm cắp tài sản thì em Dư phải trộm cắp tài sản có giá trị từ 50 triệu đồng trở lên mới thuộc khoản 2 thuộc khung phạm tội nghiêm trọng và có thể bị áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt tạm giam.

Trong vụ việc em Dư bị bắt quả tang chưa rõ số tiền là 1,5 triệu hay hơn 2 triệu đồng, trong quá trình khai báo em Dư đã khai ra thêm trộm cắp 4 vụ khác. Chúng tôi ngờ rằng các vụ kia cũng chỉ là trộm cắp vặt giá trị tài sản có khả năng chưa đến 50 triệu đồng. Từ đó chúng tôi cho rằng rất có khả năng cơ quan điều tra ra quyết định áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt tạm giam không đảm bảo cơ sở pháp lý.

Kính thưa các Quý ông!

Sự việc đau lòng là cái chết của em Dư không phải tự dưng mà có, đây là hệ quả mà quy trình thủ tục tố tụng hình sự không cho phép xảy ra, tức là thực tại đau buồn này ẩn chứa đằng sau đó sai phạm của những người liên quan. Nếu đúng em Dư bị các đối tượng giam giữ cùng phòng đánh dẫn đến tử vong thì cũng không loại trừ việc mượn tay chúng đánh em Dư là biện pháp buộc em phải khai ra các vụ vi phạm khác.

Sự việc đau lòng khiến công luận phẫn uất đòi hỏi phải khách quan điều tra sự việc xem có sai phạm hay không và xử lý trách nhiệm của những người liên quan. Theo đó chúng tôi cho rằng cần khách quan điều tra làm rõ xem số tiền em Dư trộm cắp khi bị bắt quả tang là 1,5 triệu hay 2 triệu đồng để có thể bị tạm giữ hình sự, và trong các lần trộm cắp khác giá trị tài sản có lên đến 50 triệu không để có thể bị áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt tạm giam? Rất có khả năng đã xảy ra vi phạm nghiêm trọng về thủ tục tố tụng hình sự và là tội phạm diễn ra trong hoạt động tư pháp.

Cụ thể, theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự thì thẩm quyền ra Quyết định tạm giữ, Quyết định tạm giạm thuộc Thủ trưởng hoặc Phó thủ trưởng Cơ quan CSĐT Công an huyện Chương Mỹ. Nếu các quyết định này không đảm bảo cơ sở pháp lý như nêu trên thì người ra quyết định đã phạm vào tội ra quyết định trái pháp luật theo Điều 296 Bộ luật hình sự.

Điều 296. Tội ra quyết định trái pháp luật
1. Người nào có thẩm quyền trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án ra quyết định mà mình biết rõ là trái pháp luật gây thiệt hại cho lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ sáu tháng đến ba năm.

2. Phạm tội gây hậu quả nghiêm trọng thì bị phạt tù từ hai năm đến bảy năm.
3. Phạm tội gây hậu quả rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng, thì bị phạt tù từ năm năm đến mười năm.

4. Người phạm tội còn bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ một năm đến năm năm.
Từ những nội dung trên chúng tôi đề nghị:

1. Theo Điều 110 Bộ luật tố tụng hình sự, việc điều tra sai phạm của cán bộ tư pháp thuộc thẩm quyền của cơ quan điều tra của Viện kiểm sát nhân dân tối cao.

Chúng tôi đề nghị Ông Nguyễn Việt Hùng, Vụ trưởng Vụ Thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra các vụ án xâm phạm hoạt động tư pháp, tham nhũng, chức vụ xảy ra trong hoạt động tư pháp (Vụ 6), tiếp nhận thông tin vụ việc và xác minh thông tin ban đầu. Từ đó nếu phát hiện sai phạm như chúng tôi nêu thì quyết định khởi tố điều tra về hành vi ra quyết định trái pháp luật theo Điều 296 bộ luật hình sự.

2. Đề nghị Ông Nguyễn Đức Chung, Giám đốc công an thành phố Hà Nội bằng thẩm quyền khả năng của mình tiếp nhận xác minh thông tin ban đầu và tạm đình chỉ công tác đối với Thủ trưởng hoặc Phó Thủ trưởng cơ quan CSĐT Công an huyện Chương Mỹ (người đã ký quyết định tạm giữ và tạm giam em Dư) để phục vụ cho việc điều tra xác minh và xử lý sai phạm, nếu kết quả sau này cho thấy không có sai phạm thì khôi phục lại công tác cho đương sự.

3. Đề nghị Bộ trưởng Bộ công an Trần Đại Quang và Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình, nắm bắt thông tin sự việc và khơi dậy nêu cao tinh thần trách nhiệm trong đội ngũ cán bộ, ý thức đầy đủ về tính chất nghiêm trọng và hệ quả sâu xa của tình trạng bạo quyền nghiệt ngã trong nền tư pháp hình sự hiện tại.

Có phương hướng chỉ đạo tiến tới chấp nhận các đề xuất trong cải cách tư pháp là: Nhất trí với quy định về quyền im lặng, việc lấy lời khai bị can phải có luật sư tham gia và trong phòng giam giữ và phòng hỏi cung phải lắp camera ghi âm ghi hình. Chúng tôi cho rằng nếu không thực hiện những việc này thì tội ác do cán bộ công quyền gây ra cho người dân (dù vô tình hay cố ý) sẽ vẫn còn tiếp diễn.

Chúng tôi, với ý thức nêu cao tinh thần tự chủ và ý thức trách nhiệm công dân trong hoạt động đấu tranh phòng chống tội phạm, xin trình báo nội dung sự việc nêu trên. Rất mong được khẩn trương xem xét.

Những người trình báo

1. Ngô Ngọc Trai
2. Nguyễn Thanh Bình
3. Lê Văn Luân
4. Trần Thu Nam
5. Nguyễn Hà Luân
6. Hoàng Văn Hướng
7. Phan Hữu Thư