Biết gì về ông tân chánh văn phòng tòa Bạch Ốc

Tới chiều hôm qua chuyện trở nên rõ ràng hơn: Tổng Thống Hoa Kỳ Barack Obama quyết định chọn ông Denis McDonough làm chánh văn phòng, chỉ còn đợi ngày chính thức báo tin này cho mọi người cùng biết.

Mặc dù người được chọn đang giữ chức vụ Phụ Tá Cố Vấn Hội Đồng An Ninh Quốc Gia, nhưng hầu như chẳng có nhiều chi tiết về ông được phổ biến, ngoại trừ những chi tiết không mấy quan trọng như ông từng làm việc với Cựu Thượng Nghị Sĩ Tom Daschle, được cử sang giúp cho Ủy Ban Cố Vấn Đối Ngoại khi ông Obama tranh cử nhiệm kỳ đầu tiên, là một người “hết lòng ủng hộ ứng cử viên Obama ngay từ lúc ban đầu” theo lời một bạn đồng sự với ông kể lại.

Về đời tư, ông sinh trưởng trong một gia đình công giáo, rất ngoan đạo, từng là cầu thủ football khi theo học ở Đại Học St. John’s tại Minnesota, có một người anh trai và một người em trai làm linh mục. Với cánh báo chí được cắt cử săn tin ở Tòa Bạch Ốc, ông được biết đến vì sáng sáng đạp xe đạp đi làm, kể cho các nhà báo biết mỗi mùa Chay trước lể Phục Sinh ông “không uống cà phê cũng không ăn kẹo”, đồng thời nằm trong danh sách những viên chức “nóng nẩy”, sẵn sàng cãi cọ với các ký giả khi họ đặt câu hỏi khiến ông bực mình, bị các nhà báo chê bai không có được sự mềm mỏng cần thiết của một người làm chính trị.

Ngay trong thời gian 4 năm làm việc ở Tòa Bạch Ốc, thỉnh thoảng ông mới xuất hiện trả lời những câu hỏi liên quan đến chính sách đối ngoại, như quyết định rút quân khỏi Iraq hồi 2011, kế hoạch Washington sẽ thực hiện chung với các đồng minh NATO lật đổ nhà độc tài Qadaffi của Libya… Ngoài những lần xuất hiện trong các cuộc phỏng vấn đó, chỉ có một lần dân chúng nhìn thấy ông xuất hiện chung với Tổng Thống Obama trong tấm ảnh do Tòa Bạch Ốc đưa ra, chụp cảnh ông cùng Tổng Thống và các viên chức cao cấp khác trong chính phủ ngồi theo dõi tin tức cuộc hành quân chớp nhoáng do Navy SEAL thực hiện giết trùm khủng bố Osama Bin Laden ở Pakistan. Trong tấm hình được phổ biến toàn thế giới đó, ông McDonough là người trẻ nhất, và hầu như cũng chẳng mấy ai biết nhân vật với khuôn mặt nghiêm nghị mới 43 tuổi là ai. Bây giờ, mọi người đều biết ông sẽ được trao phó chức vụ đầy quyền uy: chánh văn phòng Tòa Bạch Ốc.

Có mặt trong Hội Đồng An Ninh Quốc Gia ngay từ ngày đầu của chính phủ Obama, được ca ngợi là có tài, có nhiều sáng kiến, sẵn sàng nhận lãnh giải quyết những trường hợp thật khó khăn, rất cương quyết khi cần, nhưng tin ông được chọn vẫn khiến một số người ngạc nhiên vì thấy Tổng Thống chọn một người có nhiều kinh nghiệm ngoại giao làm cánh tay mặt cho ông, trong khi ai cũng thấy ông Obama có quá nhiều chuyện đối nội phải giải quyết, chẳng hạn như ngân sách, nợ trần, kiểm soát võ khí hay cải tổ luật di dân.

“Tổng Thống luôn luôn cần người ông hoàn toàn tin tưởng” là phát biểu của Cựu Thượng Nghị Sĩ Tom Daschle khi được tin người nhân viên cũ của ông sắp sửa trở thành nhân vật rất quan trọng trong chính trường. “Denis (McDonough) được Tổng Thống tin tưởng ngay từ khi anh sang làm việc cho Ủy Ban Tranh Cử 2008, nhanh chóng nằm trong nhóm những người thân tín nhất”. Nhưng cũng ông Daschle bảo thêm chức vụ sắp nhận lãnh “là thử thách mới cho anh ta”.

Trong vai trò chánh văn phòng, ông McDonough là người giúp Tổng Thống quyết định lịch trình làm việc hàng ngày, từ phiên họp với nội các cho đến chuyện đồng ý hay không đồng ý với những ai xin được gặp Tổng Thống. Ông cũng là người giúp soạn thảo chính sách đối nội và đối ngoại, sửa soạn các chuyến công du lẫn đón tiếp các vị nguyên thủ những nước bạn muốn sang thăm Hoa Kỳ. Ông còn giữ vai trò của người liên lạc trực tiếp với Quốc Hội, nói chuyện, bàn thảo với các vị dân cử lãnh đạo Cộng Hòa lẫn Dân Chủ về những kế hoạch hành pháp muốn làm, trong trường hợp gặp khó khăn, chính ông là người phải giúp Tổng Thống “tháo gỡ các bế tắc chính trị” để uy tín của nhà lãnh đạo không bị giảm sút.
Nói rõ hơn: ông là người đầu tiên gặp Tổng Thống mỗi buổi sáng, là người cuối cùng Tổng Thống gặp mỗi buổi tối, là người duy nhất được phép đánh thức Tổng Thống để thông báo những tin khẩn cấp vào lúc nửa đêm. Các viên chức từng làm việc ở Tòa Bạch Ốc cho hay thông thường quyền uy này được chia sẻ với người giữ vai trò Cố Vấn Hội Đồng An Ninh Quốc Gia, nhưng ông hay bà cố vấn đó “bắt buộc phải được sự đồng ý của ông chánh văn phòng trước khi nhấc điện thoại đánh thức Tổng Thống”.

“Tôi e ông Obama chọn không đúng người”, một cựu viên chức trong chính phủ nói. “Trong thời gian chúng tôi làm việc chung với nhau, ông ta (McDonough) là một trong những kiến trúc sư dựng chính sách đối ngoại, chưa thật sự đưa ra một quyết định nào mang tính đối nội cả”. Viên chức yêu cầu không nêu tên này nhắc lại mới năm ngoái ông McDonough là người soạn kế hoạch Afghanistan, đề nghị Tổng Thống Obama sang thăm Kabul, đứng ở căn cứ quân sự Bagram Air Base đọc bài diễn văn loan báo quyết định cuối năm 2014 sẽ rút quân. Gần hơn nữa, “Denis (McDonough) là người đề nghị Tổng Thống nên chọn ông Chuck Hagel làm Tổng Trưởng Quốc Phòng và chọn ông John Breenan làm Giám Đốc Cơ Quan Tình Báo CIA”. Cả 2 đề nghị này cũng bị xem là “mang tính đối ngoại nhiều hơn đối nội”.

Không chỉ nhận vật yêu cầu không nêu tên này có ý chê trách ông Obama chọn lầm người, một cựu viên chức cao cấp khác của chính phủ Obama là bà Rosa Brooks còn nặng lời hơn với ông tân chánh văn phòng Tòa Bạch Ốc. Từng giữ vai trò cố vấn đặc biệt cho bà phụ tá tổng trưởng quốc phòng Michele Flournoy, bà Brooks rất bực bội về chuyện chỉ một nhóm nhỏ người trong Tòa Bạch Ốc quyết định mọi chuyện về chính sách, thay vì phải lắng nghe tiếng nói của mọi người để có một sách lược toàn cầu hữu lý hơn. Bực bội này được thể hiện trong bài viết mang nhan đề “Get Rid of the Jerks” (tạm dịch: “Đuổi hết mấy tên cà chớn”) trong đó chỉ trích những người thân cận nhất của ông Obama đã không giúp Tổng Thống giải quyết những khó khăn toàn cầu ngay ở nhiệm kỳ đầu tiên. Bài viết ghi rõ trong 6 “tên cà chớn” bà Brooks nghĩ cần phải đuổi cổ ra khỏi Tòa Bạch Ốc có ông McDonough.
Những lời phê bình đó chưa hẳn đã sai, nhưng không ảnh hưởng gì đến việc ông McDonough được chọn, là nội dung nhận xét của nhà báo James Mann, từng làm việc với hai tờ The Washington Post và tờ The Los Angeles Times. Trong quyển sách mang nhan đề “The Omabanians” (tạm dịch: “Những Nhân Vật Thân Cận Với Tổng Thống Obama”), ông Mann cho mọi người thấy trước và sau khi gặp những viên chức quan trọng như ông Robert Gates của Bộ Quốc Phòng hoặc bà Ngoại Trưởng Hillary Clinton, “ông Obama bao giờ cũng tham khảo ý kiến với 3 người, trong đó có ông McDonough” (2 người còn lại các ông cố vấn Ben Rhodes và Mark Lippert).

Vẫn theo nhà báo kỳ cựu này, “ông Obama có khuynh hướng cùng với 3 người thân tín nhất bàn tính với nhau, quyết định mọi chuyện”, đôi lúc những người này “sẽ cho bên quốc phòng và ngoại giao biết Tổng Thống quyết định như thế nào, muốn làm gì”. Điều đó có nghĩa “ông McDonough nói tiếng nói cho Tổng Thống” chứ không phải cho cá nhân của ông ta, và chỉ riêng điều này không thôi, đã đủ để ông được chọn làm chánh văn phòng Tòa Bạch Ốc.

© Nguyễn Văn Khanh

© Đàn Chim Việt