Giải phẫu cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ ngày 6/11/2012

Sau 3 tháng tranh cử quyết liệt giữa hai ứng cử viên: cựu thống đốc Mitt Romney của đảng Cộng Hòa và đương kim tổng thống Barack Obama của đảng Dân Chủ, cuộc bầu cử ngày 6 tháng 11 đã được kết thúc một cách nhanh chóng. Vào 1 giờ khuya ngày 6/11, khi tổng thống Obama đạt được 303 phiếu cử tri đoàn, thống đốc Romney, theo đúng truyền thống dân chủ của Hoa Kỳ, từ hành dinh tranh cử ở Boston gọi điện thọai chúc mừng sự đắc cử nhiệm kỳ 2 của tổng thống Obama khi đó đang ở Chicago, và hứa hợp tác với tổng thống để phục vụ quốc gia.

Về phía quốc hội, tuy còn vài bang hay vùng chưa ngã ngũ, kết quả cũng đã rõ. Đảng Cộng Hòa kiểm soát Hạ nghị viện và đảng Dân Chủ kiểm soát Thượng nghị viện.

Như vậy kết quả cuộc bầu cử không làm thay đổi sự phân chia quyền lực trong cơ cấu cầm quyền. Đảng Dân Chủ vẫn nắm Hành pháp và Thượng Viện, đảng Cộng Hòa nắm Hạ nghị viện.

Tuy vậy thế đứng của hai đảng khác nhau. Tổng thống Obama không còn bị ràng buộc bởi một cuộc tranh cử nào khác nữa sẽ được tự do hành động hơn, và có thể thực hiện một số chương trình 4 năm trước đây ông hứa nhưng dè dặt không đẩy mạnh như chương trình giảm độ nóng khí quyển và chính sách đối với di dân đang cư ngụ tại Hoa Kỳ một cách bất hợp pháp. Bốn năm tới của nhiệm kỳ 2 sẽ cho tổng thống Obama thời gian chỉnh đốn và thi hành luật bảo hiểm sức khỏe bình dân Affordable Healthcare Act (còn được gọi là Obamacare) ban hành tháng 3/2000 để nó được gắn chặt vào sinh hoạt của nhân dân Hoa Kỳ (Affordable_Healthcare_Act).

Nhìn lại, trong 4 năm ông Obama làm tổng thống, nền kinh tế Hoa Kỳ không vươn lên nổi và nạn thất nghiệp vẫn triền miên, thế thường và tiền lệ cho thấy ông khó đắc cử nhiệm kỳ 2, thế mà ông vẫn thắng do hai nguyên nhân.

Thứ nhất, dân chúng Hoa Kỳ ghi nhận tổng thống Obama đã làm được một số công việc trong một hoàn cảnh cực kỳ khó khăn như cứu nền kinh tế suy sụp của Hoa Kỳ do hai cuộc chiến tranh Afghanistan và Iraq khỏi suy sụp hơn, giúp bảo vệ kỹ nghệ chế tạo xe hơi, chỉnh đốn sự vận hành các ngân hàng lớn và quan trọng nhất là thông qua luật bảo hiểm sức khỏe bảo đảm đến năm 2014 mọi người dân đều có bảo hiểm sức khỏe dưới hình thức này hay hình thức khác.

Nhưng lý do quan trọng hơn là sai lầm trong sách lược tranh cử của đảng Cộng Hòa và cá nhân thống đốc Romney. Khi ông Romney tuyên bố ra tranh cử, dân chúng đặt nhiều hy vọng nơi ông để thay thế tổng thống Obama vì đường lối trung dung của ông khi làm thống đốc bang Massachusetts. Nếu ông Romney đã duy trì lập trường đó có lẽ ông đã thắng tổng thống Obama một cách dễ dàng.

Rất tiếc, đảng Cộng Hòa không giới hạn sự lựa chọn, và đã có quá nhiều ứng cử viên cực hữu ra tranh với ông Romney. Trước thắng lợi của cuộc tranh cử quốc hội năm 2010 do sự ra đời của nhóm Tea Party cực hữu, đảng Cộng Hòa chiếm đa số tại Hạ Nghị viện, và nghĩ rằng lập trường cực hữu đang ăn khách sẽ đưa đảng Cộng Hòa vào toà Bạch Ốc.

Để tranh thủ sự đề cử của đảng, ông Romney trong cuộc tranh cử vòng đầu đã bỏ lập trường trung dung đối với các vấn đề di dân, hạn chế sinh sản, bảo hiểm sức khỏe cho người yếu kém và nghiêng hẵn về phía cực hữu. Lập trường ngã về cực hữu của ông làm cho cử tri thuộc thành phần thiểu số và phụ nữ thất vọng, nhất là sau khi ông chọn dân biểu cực hữu Paul Ryan đứng phó. Nên họ đã bất đắc dĩ chọn ông Obama. Đó là cái may của tổng thống Obama.

Sắc thái khác của cuộc bầu cử là tổng thống Obama tái đắc cử nhưng không được sự ủng hộ của mọi thành phần trong xã hội. Ông Obama đã thua tại hai bang Indiana và North Carolina, nơi ông đã thắng năm 2008. Trong số 118 triệu rưỡi cử tri đi bầu cứ 50 người ủng hộ Obama thì có đến 48 người ủng hộ ông Romney. Mặt khác theo thống kê thì đa số người thiểu số, người da đen, người gốc Mễ, phụ nữ, người nghèo ở trung tâm các thành phố dồn phiếu cho tổng thống Obama. Trong khi đa số người da trắng, người theo đạo Thiên chúa, dân sống các vùng sung túc ngoài thành phố ủng hộ thống đốc Romney. Bức tranh đó cho thấy có sự chia rẽ sâu đậm trong quần chúng Hoa Kỳ. Trong 2 ngày liên tiếp sau khi tổng thống Obama tái đắc cử, thị trường chứng khoáng New York đã tụt xuống một cách thảm hại.

Kết quả cuộc bầu cử cho đảng Cộng Hòa thấy “cực hữu chưa phải là ăn tiền” và nếu không dung hòa quan điểm với đảng Dân Chủ không có lợi. Kết quả có thể không khí đảng phái tại quốc hội giảm bớt và quốc hội giải quyết được các bế tắc về thuế, về cắt giảm chi tiêu, về chính sách đối với di dân, về chương trình làm sạch không khí …, nhất là dung hòa quan điểm để chận đứng sự tự động tăng thuế và giảm chi tiêu các chương trình medicare và quốc phòng kể từ ngày 1/1/2013 (theo tinh thần luật ban hành ngày 3/8/2011 (cắtgỉam_tựđộng)

Ngoài vấn đề kinh tế và ngân sách, đối ngoại là một ưu tiên và là một khó khăn khác của tổng thống Obama.

Trước hết là chương trình nguyên tử của Iran. Ai cũng biết dù dưới áp lực nào Iran cũng sẽ đạt đến điểm kỹ thuật sản xuất bom nguyên tử. Vấn đề là Hoa Kỳ có thể thuyết phục Do Thái chấp nhận thực trạng không. Và nếu Do Thái đánh bom Iran thì Hoa Kỳ sẽ phản ứng ra sao?

Thứ đến là tổng thống Obama có khả năng thuyết phục Do Thái và Palestine đi đến một giải pháp hòa bình đưa đến sự lập quốc của Palestine và bảo đảm an ninh của Do thái không?

Thứ ba là Bắc Phi châu. Hoa Kỳ phải thi hành chính sách gì tại đó để bảo đảm rằng hai nước Hồi giáo Libya và Ai Cập không trở thành quá khích và không làm nguy hại quyền lợi của Hoa Kỳ.

Và quan trọng nhất là đối sách đối với Trung quốc và những nhà lãnh đạo mới sắp thay thế chủ tịch Hồ Cẩm Đào và thủ tướng Ôn Gia Bảo. Làm thế nào để Trung quốc hiểu rằng chọn thái độ ôn hòa tại Á châu Thái Bình Dương và hợp tác với Hoa Kỳ để cùng giải quyết các vấn nạn thế giới thì có lợi cho con đường tiến tới siêu cường của Trung quốc hơn.

Khi được tin tổng thống Obama tái đắc cử chủ tịch Hồ Cẩm Đào gởi điện văn ngoại giao chúc mừng ghi nhận trong 4 năm qua quan hệ giữa hai nước tốt đẹp và không có một lời bình luận nào về tương lai.

Nov. 9, 2012

© Trần Bình Nam

© Đàn Chim Việt